Η συνάντηση με τη Νατάσα Αθανασιάδου έγινε με αφορμή τις εκδηλώσεις γύρω από το Fashion Revolution, στο οποίο συμμετέχουν 68 χώρες με στόχο να αφυπνιστούν οι καταναλωτές για περισσότερη διαφάνεια στις συνθήκες παραγωγής των ρούχων, μετά το πολύνεκρο δυστύχημα σε εργοστάσιο στο Μπανγκλαντές ακριβώς πριν από δύο χρόνια. Η 35χρονη σχεδιάστρια και επιχειρηματίας προωθεί η ίδια ένα δικό της «ηθικό» και αειφόρο προϊόν στην αγορά: μια τσάντα που κατασκευάζεται από 25 ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκαλάκια νερού του μισού λίτρου, τα οποία γίνονται «ύφασμα». Επιπλέον, για καθεμία τσάντα που πωλείται μέσω Διαδικτύου, δέκα παιδιά αποκτούν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό στην Καμπότζη για ένα χρόνο. Ή εξασφαλίζεται στέγη σε ένα άστεγο παιδί στην Ινδία για πέντε μήνες. Ή δίνονται μαθήματα Αγγλικών για ένα μήνα σε μία γυναίκα-θύμα trafficking, επίσης στην Ινδία. Η κ. Αθανασιάδου ίδρυσε την εταιρεία Generation Generous πριν από ενάμιση χρόνο, στην Ελλάδα και την Αγγλία, έπειτα από επτά χρόνια εμπειρίας στη βιομηχανία της μόδας ως υπεύθυνη παραγωγής εκατοντάδων χιλιάδων τεμαχίων προωθητικών δώρων και αξεσουάρ στην Κίνα, στην Ινδία και στο Μπανγκλαντές. Με μεταπτυχιακό στην ανάλυση ρίσκου από το Κέιμπριτζ, πατέρα Ελληνα έμπορο και μητέρα Αγγλίδα σχεδιάστρια μόδας, συνδυάζει και τα δύο ενδιαφέροντα των γονιών της και τις δύο πατρίδες, μετακινούμενη συνεχώς από το Λονδίνο στην Αθήνα.
Επανάσταση στη… μόδα;
Επανάσταση στον τρόπο που βλέπω τη μόδα. Δεν βλέπω μόνο αυτό που αγοράζω, αλλά και τι κρύβεται από πίσω. Στο Rana Plaza του Μπανγκλαντές έχασαν τη ζωή τους περισσότερα από 1.000 άτομα. Γιατί; Για τη μόδα. Εχω δει ανθρώπους που πεινάνε να δουλεύουν διπλές βάρδιες, με ελάχιστα χρήματα και χωρίς καμία ασφάλεια.
Υπάρχουν ακόμη πολλά Rana Plaza στον κόσμο;
Δυστυχώς. Παράγουν όλα αυτά που πωλούνται πολύ φθηνά… Προφανώς, υπάρχει λόγος που πωλούνται τόσο φθηνά! Δεν το κατακρίνω και καταλαβαίνω ότι υπάρχει κόσμος που δεν έχει χρήματα να αγοράσει κάτι ακριβότερο, αλλά υπάρχει και η λογική τού αγοράζω λιγότερα πράγματα και τα κρατάω για μεγαλύτερο διάστημα. Το «fast fashion», δηλαδή η τάση κάθε εβδομάδα να αγοράζει κανείς ένα καινούργιο ρούχο, απαιτεί εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς παραγωγής με εξευτελιστική μείωση του κόστους.
Αρα το φθηνό δεν μπορεί να είναι και ηθικό;
Εχουν γίνει πολλές προσπάθειες από γνωστές αλυσίδες ενδυμάτων για πιο «συνειδητές» κολεξιόν. Εάν αρχίσουμε όλοι να ρωτάμε ποιος έφτιαξε τα ρούχα μας, θεωρώ ότι τα πράγματα σιγά-σιγά θα αλλάξουν. Οπως έχει γίνει με το φαγητό μας: ξέρουμε πλέον ότι δεν είναι καλό να τρώμε συνέχεια fast food και είμαστε πιο συνειδητοποιημένοι ως προς την προέλευση των προϊόντων.
Εχουμε δύναμη ως καταναλωτές ή είναι μύθος;
Εάν συνειδητοποιούσαμε πόση δύναμη έχουμε αγοράζοντας, θα μπορούσε να είναι εντελώς διαφορετικός ο τρόπος που ζούμε όλοι πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Πλέον έχουμε και τα μέσα και την τεχνολογία να κάνουμε κάτι για τις συντηρούμενες ανισότητες. Δεν δικαιολογείται η άγνοια. Με μία κάμερα μπορούμε να ξέρουμε τι γίνεται αυτήν τη στιγμή στη Σαχάρα.
Πρέπει να διαβάζουμε τις ταμπέλες των ρούχων μας όπως τις ετικέτες στα τρόφιμα;
Εχει ήδη ξεκινήσει μια καμπάνια στην Αμερική να μπουν στις ταμπέλες ρούχων περισσότερες πληροφορίες: όχι μόνο το «made in», αλλά και η πηγή από όπου προήλθε το ύφασμα και πώς είναι φτιαγμένο. Πολλά από τα ρούχα μας έχουν βαφτεί με χημικές ουσίες που απαγορεύονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Προτρέπετε τους καταναλωτές να μποϊκοτάρουν ρούχα που κατασκευάζονται σε φτωχές χώρες;
Το Fashion Revolution δεν είναι εναντίον καμιάς χώρας παραγωγής. Παντού μπορεί να υπάρχουν κακές συνθήκες εργασίας. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να τις βελτιώσουμε, υποστηρίζοντας την ηθική εργασία.
Δεν θα χάσουν τις δουλειές τους οι άνθρωποι στο Μπανγκλαντές εάν ανέβει το εργατικό κόστος;
Η απάντησή μου είναι η εξής: Κανένας άνθρωπος δεν θέλει να κάνει την ίδια δουλειά, να ράβει ένα συγκεκριμένο κομμάτι ενός ρούχου επί δέκα ώρες την ημέρα.
Δεν θα ακριβύνουν τα ρούχα εάν ο κόσμος γίνει πιο δίκαιος;
Στην αρχή μπορεί να ακριβύνουν κάποια. Εάν όμως περισσότεροι καταναλωτές πιέζουμε τις μάρκες που αγοράζουμε να προσέχουν περισσότερο την αλυσίδα εφοδιασμού τους, η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί. Ισως αλλάξουν λίγο τα περιθώρια κέρδους. Αλλά πόσο μεγάλο πρέπει να είναι το κέρδος του κατασκευαστή;
Εσείς προσωπικά κρατάτε χαμηλό το περιθώριο του κέρδους σας;
Είναι πρόκληση για μένα να κρατάω το κέρδος μου όσο πιο χαμηλά γίνεται, ώστε να παραμένουμε βιώσιμοι.
Τότε γιατί η τσάντα που πουλάτε είναι ακριβή;
Δεν θεωρώ ότι είναι ακριβή. Μεγάλο ποσοστό πηγαίνει στη σωστή επεξεργασία του πλαστικού ώστε να γίνει ύφασμα. Οι εργάτριες δουλεύουν σε ασφαλείς συνθήκες, όχι πάνω από οκτάωρο. Τα εργοστάσια με τα οποία συνεργαζόμαστε στην Ταϊβάν τηρούν όλες τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές – για παράδειγμα, ανακυκλώνουν το νερό και διατηρούν χαμηλούς ρύπους. Και από τα 120 ευρώ που κοστίζει η τσάντα, τα 12 δίνονται απευθείας σε κοινωφελείς σκοπούς, στην Ινδία, στην Καμπότζη και αλλού.
Επιλέξατε την Ταϊβάν επειδή είναι πιο δύσκολο να κάνεις ηθική μόδα στην Ελλάδα;
Την επέλεξα διότι είναι μια τεχνολογικά ανεπτυγμένη χώρα στο κομμάτι της ανακύκλωσης και επειδή γενικότερα μου δημιούργησε εμπιστοσύνη.
Χρειάστηκε μεγάλη επένδυση για να ξεκινήσετε;
Δεν πήρα δάνειο, αλλά έβαλα όλα τα χρήματα που είχα μαζέψει από την προσωπική μου εργασία τόσα χρόνια.
Πιο πολύ σας δυσκόλεψε η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα ή στην Αγγλία;
Στην Ελλάδα υπάρχουν γραφειοκρατικά εμπόδια, ενώ στην Αγγλία έχεις μεγαλύτερο ανταγωνισμό. Το θέμα είναι πόσο αποφασισμένος είσαι να κάνεις κάτι. Εγώ το ήθελα πάρα πολύ και δεν έβλεπα τα προβλήματα.
Τι είναι μόδα για εσάς;
Το προσωπικό στυλ. Είτε το θέλουμε είτε όχι, στον δυτικό κόσμο αυτά που φοράμε μας χαρακτηρίζουν. Γι’ αυτό διαλέγουμε ρούχα που μας εκφράζουν εμφανισιακά. Τώρα μπορούμε να διαλέγουμε και όσα εκφράζουν και τη φιλοσοφία μας.
Ποιος έφτιαξε τα ρούχα που φοράτε σήμερα;
Το μπλουζάκι το φτιάξαμε εμείς για την ομάδα του Fashion Revolution και το τζιν μου είναι καλή μάρκα, δηλαδή προσέχει τα υφάσματα που χρησιμοποιεί. Δεν ξέρω πού φτιάχτηκε, παρόλο που έχω ρωτήσει. Δεν μου έχουν απαντήσει.
Δίνετε πολλά χρήματα για ρούχα κάθε χρόνο;
Εχω πολύ καιρό να ψωνίσω, διότι έχω ήδη πολλά. Τώρα πηγαίνω σε πολλές οργανωμένες ανταλλαγές ρούχων στο Λονδίνο. Είμαι υπέρ του να τα ανακυκλώνουμε.
Μήπως όλα αυτά περί ηθικής μόδας είναι η νέα μόδα;
Ναι! Είναι μόδα όλη αυτή η φιλοσοφία. Ολοι είμαστε γενναιόδωροι, αλλά δεν ξέρουμε πώς να το εκφράσουμε.