«Δεν είναι έγκλημα η προσφυγή στον ελληνικό λαό. Είναι σαν τη συνταγή της γιαγιάς μου: να είσαι προετοιμασμένος για όλα τα ενδεχόμενα». Δεν ξέρω εάν η γιαγιά του εν λόγω κυβερνητικού βουλευτή (Μ. Κριτσωτάκης, ΣΥΡΙΖΑ) ήταν εξ αυτών που, εν μέσω πανικού, τηλεφωνούσαν στα τηλεοπτικά κανάλια όταν, λόγω τεχνικού προβλήματος, καθυστέρησε η πίστωση των συντάξεων για μερικές ώρες. Ωστόσο, το παραπάνω περιστατικό είναι, θεωρώ, ενδεικτικό των αντοχών που μπορεί να επιδείξει η ελληνική κοινωνία στο ενδεχόμενο μιας ρήξης με τους εταίρους.
Σκεφτείτε για λίγο το σενάριο: η Αθήνα αποφασίζει να διακόψει τις διαπραγματεύσεις και να προχωρήσει σε στάση πληρωμών προς το εξωτερικό, όπως προτείνουν σειρά στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Τι θα συμβεί; Ακόμη κι αν η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών ήταν υπέρ της δραχμής (κάτι που εμφανώς δεν ισχύει, όπως επιβεβαίωσε και η πρόσφατη πολύ συγκεκριμένη και «σκληρή» ερώτηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας) πολύ φοβάμαι ότι η αγωνιστική διάθεση του λαού θα υπονομευόταν από τον… ίδιο τον λαό. Η αντίδραση θα ήταν ακαριαία, με ντου προς τράπεζες και σούπερ μάρκετ, κάνοντας το «Τσέρνομπιλ», όταν εξαφανίστηκαν όλες οι κούτες εβαπορέ, και την κρίση του «Χώρα» επί Ανδρέα Παπανδρέου να μοιάζουν με πταίσματα.
Φανταστείτε, επίσης, το έτερο ενδεχόμενο, για να επιστρέψουμε στη συμπαθή γιαγιά του βουλευτή. Να οδηγηθεί η χώρα προς δημοψήφισμα ή εκλογές, όχι προς έγκριση μιας συμφωνίας που θα έχει ήδη υπογραφεί, αλλά με «όλα τα ενδεχόμενα» που υπονοεί ο βουλευτής, δηλαδή και τη δραχμή.
Το κλίμα θα ήταν περίπου το ίδιο με την οριστική ρήξη, και γι’ αυτό δεν θα ευθύνονται μόνον οι δημοσιογράφοι, αλλά τα αμυντικά μέτρα που θα λαμβάνονταν συγκεκριμένα. Υποθέτω, δε, ότι το τελευταίο που θα επιθυμούσε ο κ. Αλέξης Τσίπρας είναι να οδηγήσει τη χώρα στις κάλπες με κλειστές τις τράπεζες (σ.σ. στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό υπάρχουν κάποιοι που επιθυμούν εκλογές με κλειστά ΑΤΜ, αλλά αυτοί θα είναι αντικείμενο άλλου σημειώματος).
Με κίνδυνο διολίσθησης στην κομμουνιστική ανάλυση περί της ανωριμότητας του λαού να στηρίξει τη «ρήξη» ή στη μη συγκρότηση των διεθνών συμμαχιών που θα επιφέρουν την ανατροπή, η πραγματικότητα είναι ότι η δύναμη της κυβέρνησης είναι ανάλογη της επιθυμίας – αντοχής των πολιτών να σηκώσουν το βάρος της δραχμικής εναλλακτικής που τους παρουσιάζεται. Βάρος, συντριπτικό. Τον Ιανουάριο, έχοντας εκτεθεί επανειλημμένα στον τρόμο του ατυχήματος, οι πολίτες ξεπέρασαν τον φόβο τους και ολοκλήρωσαν τον κύκλο «τιμωρίας» προς τα δύο κόμματα που κυβέρνησαν από το 1974. Ωστόσο, ουδέποτε αποδέχτηκαν ως πραγματικό κίνδυνο την έξοδο από την Ευρωζώνη, τουλάχιστον πλειοψηφικά. Αν αυτό συνέβαινε, η λογική επιλογή θα ήταν να στηρίξουν τα «κόμματα του Μνημονίου», για να θυμηθούμε μία από τις αγαπημένες φράσεις της τότε αντιπολίτευσης και νυν πλειοψηφίας.
Παρά τα ηρωικά ξεσπάσματα, η μεταστροφή στον δημόσιο λόγο της κυβέρνησης είναι ορατή. Εννοιες όπως ο συμβιβασμός, μέτρα όπως η διατήρηση του ΕΝΦΙΑ και η αύξηση των έμμεσων και άμεσων φόρων βγήκαν από την «αντιμνημονιακή πυρά» και βρέθηκαν, αίφνης, στα κυβερνητικά σημειωματάρια και στον δημόσιο λόγο των περισσότερων στελεχών. Παρά τις αστοχίες, προχειρότητες, παλινωδίες και τις συχνές επικοινωνιακές υπερβολές, ο στόχος μιας συμφωνίας μοιάζει να παραμένει για την κυβέρνηση. Αρκεί, βέβαια, και η ίδια να αποφασίσει και να προχωρήσει στο τελικό, λυτρωτικό βήμα, πριν να είναι πολύ αργά. Εάν έχει ακόμη αμφιβολίες για το κόστος της εναλλακτικής, ας ρωτήσει και τη γιαγιά του κ. Κριτσωτάκη, που, όπως ο ίδιος ανέφερε, «όταν της έλεγες “πόσο αλεύρι βάζουμε, γιαγιά, σε αυτή τη συνταγή;” απαντούσε “όσο σηκώσει, παιδί μου”».