Ο Οθων Αναστασάκης είναι διευθυντής του European Studies Centre / South East European Studies στο St Antony’s College της Οξφόρδης. Την Τρίτη 2/6 θα δώσει διάλεξη στο Megaron Plus με θέμα «Η κρίση της Ευρώπης “και πώς να βγούμε απ’ αυτήν”».
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανος ως Ελληνας;
Με κάνει υπερήφανο το να συναντιέμαι με Ελληνες της Διασποράς επιτυχημένους σε διάφορους τομείς – είναι η καλύτερη διαφήμιση για τον Eλληνισμό.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Ελπίζω να έχω γίνει καλύτερος επιστήμονας και αυτό το οφείλω στα πανεπιστήμια στα οποία έχω σπουδάσει και εργαστεί. Κρατώ ιδιαίτερη σχέση με το περιβάλλον της Οξφόρδης, όπου συναναστρέφομαι πολύ ενδιαφέρουσες προσωπικότητες. Η πανεπιστημιακή ζωή στο εξωτερικό με έχει βοηθήσει στον τρόπο που σκέφτομαι και στην πολιτική ανάλυση των φαινομένων με τα οποία ασχολούμαι.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Ηταν το εφόδιο για την εξέλιξή μου. Κρατώ από το σχολείο μου μια ευρεία βασική εκπαίδευση και από το Πανεπιστήμιο Αθηνών την πρώτη μου αναζήτηση στον τομέα των Πολιτικών και Οικονομικών επιστημών.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Δεν μου αρέσει να αναφέρομαι σε εθνικά προσόντα και εθνικά ελαττώματα. Ενα πράγμα που μου αρέσει στoν λαό μας είναι ο σημαντικός ρόλος της ελληνικής οικογένειας, η οποία και αποτελεί βασικό στήριγμα στη δύσκολη συγκυρία που περνάμε.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Aν απεξαρτηθεί από τα κόμματα και τη μικροπολιτική, τις διαδηλώσεις και τις απεργίες. Απαραίτητα στοιχεία επίσης είναι οι διεθνείς δημοσιεύσεις, τα διεθνή σεμινάρια στην Ελλάδα, οι συνεργασίες με ξένα πανεπιστήμια και η συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Οι πρωτότυπες επιχειρηματικές ιδέες χρειάζονται αναμφίβολα στήριξη. Είναι αυτές που βοηθούν τους νέους να προοδεύσουν και να επιδράσουν δημιουργικά στην οικονομία. Για να τα καταφέρουν όμως, χρειάζονται ένα οργανωμένο θεσμικό πλαίσιο, αρχική χρηματοδότηση και ένα περιβάλλον φιλικό στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Αλλιώς η καινοτομία παραμένει στο επίπεδο ιδεών.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Η χώρα μας έχει παράσχει μεγάλες φυσιογνωμίες στο χώρο της επιστήμης και του πολιτισμού. Παράλληλα υπάρχουν οι ανώνυμοι άριστοι που συχνά διακρίνονται μέσα σε αντίξοο περιβάλλον, γιατί παραμένουν αφοσιωμένοι στο όραμά τους. Βέβαια, πουθενά δεν υπάρχει αριστεία χωρίς σκληρή δουλειά. Οπως έλεγε ο Θωμάς Εντισον, «η επιτυχία είναι 10% έμπνευση και 90% προσπάθεια». Οσοι έχουν διακριθεί και αριστεύσει έχουν προσπαθήσει σκληρά.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Δεν θεωρώ ότι οι διακεκριμένοι Ελληνες του εξωτερικού είναι πιο σοφοί ή πιο άριστοι από τους Ελληνες του εσωτερικού. Απλώς στις χώρες όπου ζουν έχουν ένα πιο οργανωμένο περιβάλλον για να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Απαραίτητη είναι μια καλύτερη διασύνδεση και διάδραση ανάμεσα στη Διασπορά και τον ελλαδικό χώρο. Η περίοδος της κρίσης είναι κατάλληλη για να επαναπροσδιοριστεί αυτή η σχέση.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Δεν θα ήθελα να δίνω αφ’ υψηλού συμβουλές από το εξωτερικό. Ελπίζω και εύχομαι η δυναμική επιστημονική κοινότητα στην πατρίδα μας να αντεπεξέλθει των δυσκολιών και να γαλουχήσει την επόμενη γενιά που ψάχνεται σε ένα αβέβαιο περιβάλλον.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Εβγαλε στην επιφάνεια και καλές, και κακές πτυχές του χαρακτήρα μας. Αναδείχτηκαν σημαντικές δραστηριότητες αλληλοβοήθειας αλλά και διχασμοί και αντιπαλότητες. Το πιο αρνητικό είναι ότι από αυτή την κρίση βγαίνει ένας κουρασμένος λαός και μια χαμένη γενιά νέων. Ελπίζω σε βάθος χρόνου να βγούμε πιο δυνατοί, με σοφά διδάγματα από το παρελθόν.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Εχω συχνά αμφιταλαντευτεί στο παρελθόν. Εν τω μεταξύ, προσπαθώ όσο μπορώ να βοηθήσω για πληρέστερη ανάλυση και εικόνα της Ελλάδας στους κύκλους με τους οποίους συναναστρέφομαι.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Μου αρέσει να ακούω ελληνική μουσική της δεκαετίας του ’70. Επίσης έχω την «κακή» συνήθεια να βλέπω ελληνικές ειδήσεις και ενημερωτικές εκπομπές. Δεν είναι ό,τι καλύτερο, αλλά κρατώ έτσι μια επαφή με τα ελληνικά πράγματα.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Επικαλούμενος την κρητική μου ταυτότητα, θα έβαζα τον Ελευθέριο Βενιζέλο στις καλές μεταρρυθμιστικές εποχές του, όταν είχε όραμα και ευρωπαϊκή διάσταση στην πολιτική του.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το θερινό σινεμά.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Εκείνα των φοιτητικών μου χρόνων.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Του αμυγδαλωτού.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Δράμα.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Το φως και την εικόνα της θάλασσας.
Σταθμοί στη ζωή του
1963: Γεννιέται στα Χανιά της Κρήτης.
1985: Παίρνει το πτυχίο του από το Οικονομικό Αθηνών και αναχωρεί για το Columbia University Νέας Υόρκης.
1992: Παίρνει διδακτορικό από το London School of Economics.
1994: Αρχίζει την επαγγελματική καριέρα του στο υπουργείο Εξωτερικών.
2002: Προσλαμβάνεται στην Οξφόρδη.