Δύσκολο να πει κανείς αν οι δημοσκοπήσεις που εμφανίζονται σχεδόν καθημερινά απηχούν με ακρίβεια το σκηνικό που θα διαμορφωθεί ώς τις 20 Σεπτεμβρίου, αλλά είναι βέβαιο ότι διαμορφώνουν κλίμα. Ενδεχομένως, η βαρύτητα που δίνουν οι πολίτες στα ποσοστά με τα οποία εμφανίζεται η δύναμη των κομμάτων να είναι υπερβολική, καθώς στις επόμενες ημέρες θα υπάρξουν και άλλοι παράγοντες που θα επηρεάσουν την ψήφο. Αυτό, όμως, που είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια είναι η μεταβολή του πολιτικού σκηνικού. Και η μεταβολή αυτή, αν και αναλύεται σε πολλές παραμέτρους, συνοψίζεται σε δύο βασικές παρατηρήσεις. Την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ και την άνοδο της Νέας Δημοκρατίας.
Η άνοδος και η πτώση στην πολιτική ιστορία μπορούν να συμβούν σε πολύ σύντομο ή πυκνό χρόνο αν υπάρχουν ειδικές συνθήκες ή να είναι η μακρά κατάληξη μιας αλληλουχίας συνθηκών. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ το 1981 ήταν αποτέλεσμα μιας διαδικασίας ζυμώσεων στην ελληνική κοινωνία από το 1974 (με ρίζες στο 1965 και πίσω). Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 ήταν αποτέλεσμα μιας πενταετίας ύφεσης και σημαντικών παραλείψεων.
Αλλά η πτώση του, ταχεία όσο και θεαματική, είναι αποτέλεσμα της δικής του ανικανότητας. Η αυτοχειρία του ΣΥΡΙΖΑ στην πρώτη απόπειρα διακυβέρνησης σηματοδοτείται από φαινόμενα διάσπασης, αμφισβήτησης, απώλειας κύρους και πειθούς, αποσυσπείρωσης και αυτοπαγίδευσης. Η δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει ο Αλέξης Τσίπρας, με εμφανή τα σημάδια της κόπωσης και του αδιεξόδου ακόμη και στη φυσική του κατάσταση, δεν σημαίνει, απαραιτήτως, ότι θα απολέσει την πρώτη θέση. Σημαίνει, όμως, δίχως αμφιβολία ότι ο ΣΥΡΙΖΑ του Σεπτεμβρίου 2015 θα είναι ένα πολιτικό μόρφωμα με κομμένα τα φτερά και με ακυρωμένο τον πολιτικό λόγο.
Από την άλλη πλευρά, η Νέα Δημοκρατία αιφνιδίασε ακόμη και τους φίλους της με την εντυπωσιακή κίνηση εσωτερικής ανασυγκρότησης και εξωστρεφούς μετριοπάθειας. Η συγκυρία την ευνόησε, αλλά έπαιξε σημαντικό ρόλο και η αναγκαστική ενηλικίωση του ευρύτερου σώματος ψηφοφόρων που ψηφίζουν φιλοευρωπαϊκά, ιδίως στο δίμηνο Ιουνίου και Ιουλίου 2015. Η κληρονομιά τού «Μένουμε Ευρώπη» μπορεί να μην αποτυπώθηκε σε προεκλογικές ευρύτερες συνεργασίες (για πολλούς λόγους, όχι μόνο κομματικούς αλλά και πρακτικούς ή πολιτικής στρατηγικής). Εκπαίδευσε, ωστόσο, σε βραχύ χρόνο, μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων στο ενδεχόμενο συγκατοίκησης των κομμάτων που ασπάζονται βασικές αρχές περί ανοιχτής οικονομίας και ευρωπαϊκού προσανατολισμού.
Η Νέα Δημοκρατία ως ο ισχυρότερος κομματικός φορέας του φιλοευρωπαϊκού μετώπου είναι λογικό να προκαλεί ακόμη και πικρά σχόλια από τους «μικρότερους» και πιο «φιλελεύθερους» ή «σοσιαλδημοκράτες». Αυτό, όμως, που έχει σημασία είναι η 21η Σεπτεμβρίου. Η μεταβολή του σκηνικού είναι ρεαλιστικός στόχος. Και αυτό προέχει.