Η αναδρομική έκθεση γλυπτικής του Βασίλη Νικολάου στο Art Project Space ανοίγει το βλέμμα μας στην εσωτερική διαδρομή ενός δημιουργού που επί δεκαετίες δουλεύει αγόγγυστα.
Ο Νικολάου αποφάσισε σε αυτήν τη χρονική στιγμή της πορείας του, σε ώριμη ηλικία, κατασταλαγμένος και γεμάτος εμπειρία και γνώση, να προχωρήσει σε μια κίνηση εξωστρέφειας, ασυνήθιστη ίσως σύμφωνα με την ώς τώρα διαδρομή του. Παρακινούμενος από τον γκαλερίστα Πέτρο Δουμά και την ιστορικό τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης Ιριδα Κρητικού, εκθέτει τη δουλειά του και ακολουθεί τη συναρπαστική διαδικασία της οργάνωσης μιας έκθεσης μουσειακών διαστάσεων. Είναι μια έκθεση ταυτόχρονα αυτοβιογραφική, καθώς παρακολουθεί όλα τα εξελικτικά στάδια της δημιουργικής έμπνευσης.
Στα τρία επίπεδα της γκαλερί, ο επισκέπτης αισθάνεται ότι εισέρχεται σε ένα χώρο πυκνό σε αισθήσεις και μεστό νοημάτων. Τα γλυπτά του Νικολάου, οργανωμένα σε ενότητες μικρογλυπτών και μεμονωμένα βάθρα, όπου ολόσωμα γλυπτά, κορμοί, σπαράγματα αναφύονται γεννώντας συστάδες, ορίζουν ένα ζήτημα βαθιάς πνευματικότητας. Ολόγυρα τα σχέδιά του, η ζωγραφική ενός γλύπτη.
Ο ίδιος είναι εξομολογητικός για τον τρόπο που δουλεύει. Γεννημένος στα Ιωάννινα το 1957, ο Νικολάου εξηγεί τη διαδικασία της ένθεσης της πέτρας που βρίσκει στη φύση μέσα στον γύψο και πώς γεννάει μορφές και αφηγήσεις με αρχέγονες καταβολές. Η πέτρα μέσα στο γυψοκονίαμα, ο τρόπος που ο γύψος την εγκολπώνει, είναι μια πορεία διανοητική, τεχνική και καλλιτεχνική. Δύσκολο να ενταχθεί η γλυπτική του σε ένα ρεύμα ή σε μια τεχνοτροπία. Ανιχνεύεται μια βαθιά καταγωγική σχέση από την αρχαϊκή και κλασική γλυπτική, από τις εξάρσεις του μοντερνισμού του 1900, από τον ρηξικέλευθο ανεικονισμό του 1940-50, από την ελληνικότητα που επαναδιατυπώθηκε τόσες φορές στον 20ό αιώνα. Με ξεχωριστή καθαρότητα, ο Βασίλης Νικολάου έχοντας κατανοήσει σταδιακά τις δικές του αναφορές, προτείνει ένα προσωπικό ιδίωμα. Μέσα σε αυτό έχει εγκιβωτίσει σπαράγματα συγκινήσεων και έχει ενσταλάξει τον άχρονο χρόνο σαν μια διερεύνηση της ανυπαρξίας, της αιωνιότητας, της έκλαμψης. Αυτή είναι μια θέση της γλυπτικής στη ροή της δημιουργίας.
«Πηγή της έμπνευσής μου είναι η γλυπτική που δημιουργεί ή ίδια η φύση – η πλαστική γλώσσα αποτελεί την κύρια εικόνα του γλυπτού», λέει ο ίδιος. «Οι πέτρες φθαρμένες από τον χρόνο, αφήνοντας ελάχιστα ίχνη από την προγενέστερη έννοιά τους, εμφανίζονται στο έργο μου χωρίς κανένα παρελθόν». Υπάρχει μια πνοή δημιουργίας από την αρχή του χρόνου στο διηνεκές.
Νιώθοντας την ύλη σαν μια ξέχωρη οντότητα, ο Βασίλης Νικολάου μας παρακινεί να αγγίξουμε τα γλυπτά του. Να νιώσουμε τη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην πέτρα και στον γύψο, να δούμε από κοντά πώς αυτά τα σπαράγματα ύλης έγιναν σταδιακά αρχέγονοι κορμοί ανθρώπων, που εκπέμπουν γονιμότητα, ερωτικό κάλεσμα, που αναπαύονται ή συστρέφονται, που ενσωματώνουν όλη την περιπέτεια της ανθρώπινης συνθήκης. Ο ίδιος τονίζει πως τον ενδιαφέρει η αμεσότητα της τέχνης. Να μπορεί ο θεατής να εισπράξει συγκίνηση. Να μη χρειάζεται επεξηγήσεις.
Τα γλυπτά του Βασίλη Νικολάου, αρθρωμένα μέσα στον χώρο σαν ένα δάσος γλυπτών, με ψηλά δέντρα, θάμνους και χλόη –ολόσωμα γλυπτά, κορμοί σε βάθρα, μικρογλυπτά– μας επανασυνδέουν με την αρχέγονη δύναμη της γλυπτικής. Υπάρχει μια λειτουργία σχεδόν μεταφυσική.
Art Project Space, Φαλήρου 66, Κουκάκι, έως 2 Μαΐου.
