Η Βίκυ Καλογερά είναι καθηγήτρια Φυσικής και Αστρονομίας και διευθύντρια του Κέντρου Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Northwestern των ΗΠΑ. Το 2016 θα τιμηθεί με το Βραβείο «Χανς Μπέτε» της Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα διεθνώς βραβεία στον τομέα της Αστροφυσικής και της Πυρηνικής Φυσικής. Το ερευνητικό έργο της επικεντρώνεται στα άστρα-λευκούς νάνους, στους αστέρες νετρονίων και στις μαύρες τρύπες.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανη ως Ελληνίδα;
Φέτος, όταν άκουσα ότι μια ομάδα Ελλήνων εφήβων σκακιστών πήρε το πρώτο βραβείο σε παγκόσμιο διαγωνισμό. Επίσης πρόσφατα, όταν διάβασα ότι οι Ελληνες, οι απλοί πολίτες, φροντίζουν τους πρόσφυγες από Συρία και Αφρική, σε αριθμό κατά πολύ μεγαλύτερο από ό,τι μας αναλογεί βάσει του πληθυσμού.
Σε τι σας έκανε καλύτερη η διεθνής εμπειρία σας;
Σε σοβαρότητα και σεμνότητα. Η άποψη ότι μόνο εμείς οι Ελληνες και ο πολιτισμός μας αξίζουμε μας κάνει κακό στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε διεθνείς καταστάσεις. Εχοντας πλέον ζήσει στο εξωτερικό πιο πολλά χρόνια απ’ όσα στην Ελλάδα, έχω καταλήξει στο ότι κάθε λαός και πολιτισμός έχουν πολλά καλά κι άλλα τόσα άσχημα. Η νοοτροπία ότι όλος ο κόσμος μάς χρωστάει δεν μας βοηθάει σε τίποτα.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Τον τρόπο σκέψης, τη συνειδητοποίηση ότι, εάν αναπτύξω την ικανότητα να σκέφτομαι με λογική και καταλαβαίνω τα βασικά, τότε μπορώ να μάθω περισσότερα και να βρω λύσεις. Είχα υπέροχους δασκάλους, που μου δίδαξαν πώς να σκέφτομαι.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Οταν αποφασίσουμε ότι αγαπάμε κάποιον ή κάτι, δίνουμε τα πάντα, κάνουμε κάθε θυσία. Υστερούμε στο ότι δεν συνειδητοποιούμε ότι το καλό του γείτονα, του συμπολίτη, είναι και δικό μας καλό. Και ότι η κρατική περιουσία και οι επενδύσεις είναι δική μας περιουσία και των παιδιών μας, οπότε, εάν κλέβουμε από το κράτος ή τεμπελιάζουμε στη δουλειά μας, εν τέλει οι ίδιοι την πληρώνουμε, κι ας νομίζουμε ότι ξεγελάσαμε τον κόσμο και περνάμε καλά… Υστερούμε ακόμη στο ότι είμαστε διατεθειμένοι να ανεχτούμε παραβάσεις και παρανομίες.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Καθηγητές χωρίς ερευνητικό έργο πρέπει είτε να βγουν στη σύνταξη είτε να «δοθούν» περισσότερο στη διδασκαλία. Οι νέες προσλήψεις να είναι όλες για ξεκάθαρα επιτυχημένους ερευνητές και όχι με μέσο, αλλά αξιοκρατικά.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Υγιείς διαγωνισμούς για χρηματοδότηση προγραμμάτων και ιδεών με αξιολόγηση και αντικειμενικές επιλογές, όπως και μια σωστή χρησιμοποίηση των πόρων.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Στην καθημερινή ζωή. Στο να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε στη δουλειά και στις σχέσεις μας.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Να πούμε την ιστορία μας, να δώσουμε το παράδειγμα στα νέα παιδιά και να περάσουμε το μήνυμα ότι η επιτυχία είναι δυνατή.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Ακαδημαϊκό; «∆ιατήρησε τις διασυνδέσεις σου με το εξωτερικό και με συναδέλφους που είναι δραστήριοι και αναγνωρίζουν την αξία».
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Να αποφασίσουμε να μη δεχόμαστε τα ψέματα και να προτιμάμε την αξιοκρατία, ακόμη κι εάν αυτό δεν μας εξυπηρετεί πάντα. Να μη δεχτούμε άλλο τα βολέματα.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Για διακοπές μόνο και ίσως στα γεράματα… Τα παιδιά μου, ο σύζυγός μου, η ζωή μου είναι πλέον εδώ.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Κρασάκι και ούζο με το φαγητό. Και κρατώ τις κολλητές μου φιλίες πολύ υψηλά στη σκέψη μου.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ο Καβάφης.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Την ελληνική μουσική.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Δεν είναι ανθρώπινο πρόσωπο, αλλά, μεταφορικά, αυτό της θάλασσας.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Τα ελληνικά γλυκά.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Μεράκι.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας απ’ την Ελλάδα.
Αναμνήσεις και αγκαλιές!
Σταθμοί στη ζωή της
1971
Γεννήθηκε στις Σέρρες.
1992
Πτυχίο Φυσικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
1997
Διδακτορικό Αστρονομίας από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στην Ουρμπάνα.
1998
Μεταδιδακτορική ερευνήτρια από το ’97 στο Κέντρο Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
2001
Επίκουρη καθηγήτρια Φυσικής και Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Northwestern και από το 2009 καθηγήτρια, κάτοχος της έδρας Haven.