ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Παρόλο που αυτή τη στιγμή κυριαρχεί ηρεμία στις Βρυξέλλες, όσον αφορά την πορεία του ελληνικού προγράμματος, στην πραγματικότητα αυτό που ισχύει είναι ότι βασίζεται σε πολύ λεπτές ισορροπίες. Και ενώ η ατμόσφαιρα στη βελγική πρωτεύουσας δεν είναι ιδιαίτερα πιεστική, αυτό που θα πρέπει να γνωρίζει η Αθήνα είναι ότι το συγκεκριμένο κλίμα θα μπορούσε να αλλάξει τελείως σε περίπτωση που η Ελλάδα, τους επόμενους μήνες, δεν κρατήσει τις υποσχέσεις της και αρχίσει να μεταθέτει υποχρεώσεις και υποσχέσεις.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Οτι η οικονομία μπορεί να επανέλθει πολύ γρήγορα στο ασφυκτικό πλαίσιο του καλοκαιριού «χωρίς όμως το δραματικό στοιχείο εκείνων των ημερών», όπως λέει χαρακτηριστικά Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ», καθώς δεν έχουμε μπροστά μας τη λήξη του προγράμματος, αλλά η Ελλάδα βρίσκεται σε τριετές πρόγραμμα.
Αυτή τη στιγμή οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν φαίνεται να πιέζουν την κυβέρνηση για δύσκολες αποφάσεις. Αλλωστε, για να διευκολύνουν την ελληνική πλευρά και για να μη θέσουν σε κίνδυνο την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, έδωσαν τη δυνατότητα στην Αθήνα να έχει πρόσβαση σε αυτά τα κεφάλαια χωρίς να ολοκληρώσει την πρώτη αξιολόγηση.
Αυτή η αξιολόγηση, ενώ μέχρι πρόσφατα αναμενόταν να ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του έτους, πλέον είναι σίγουρο ότι μετατίθεται στο νέο έτος. Για την ακρίβεια, φαίνεται ότι –αν όλα πάνε καλά– θα ολοκληρωθεί τον προσεχή Φεβρουάριο.
Ομως, ακριβώς επειδή η διαπραγμάτευση τότε θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη, με θέματα «αγκάθια», που θα είναι το ασφαλιστικό, η φορολόγηση των αγροτών, αλλά και η θέσπιση των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων, το πλέον σημαντικό είναι η κυβέρνηση να μην αρχίσει τις καθυστερήσεις και τις ολιγωρίες, για τους παρακάτω λόγους:
Πρώτον, μια καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης σημαίνει ότι η Ελλάδα θα βρεθεί και πάλι χωρίς χρηματοδότηση. Το γεγονός όμως ότι οι ανάγκες δεν είναι τόσο μεγάλες και πιεστικές, όπως ήταν το περασμένο καλοκαίρι, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα και πάλι «η κυβέρνηση να αρχίσει να ξύνει τον πάτο του βαρελιού για να μαζέψει ξανά χρήματα», όπως λέει χαρακτηριστικά Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Ο ίδιος όμως σπεύδει να προσθέσει ότι δεν θα μπορούσε να γίνει η επανεκκίνηση της οικονομίας εάν συνεχιστούν οι παραπάνω πρακτικές ιδίως όταν το Δημόσιο έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ιδιώτες πάνω από 5 δισ. από την αρχή του 2015 έως τον Οκτώβριο.
Δεύτερον, ολιγωρίες, εκπτώσεις και καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης σημαίνει ότι θα υπάρξουν και καθυστερήσεις στις αποφάσεις σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους. Η σημασία μιας τέτοιας συμφωνίας, πέραν των πολιτικών ωφελημάτων για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, θα μπορούσε να στείλει ένα σήμα στις αγορές, οι οποίες είναι ακόμη τρομαγμένες από την προηγούμενη ελάφρυνση του χρέους, που βασικά έβλαψε τους ιδιώτες.
Το θέμα δεν συζητείται ακόμη ανοιχτά στις Βρυξέλλες, αλλά έχει αρχίσει σειρά από τεχνικές συζητήσεις πίσω από κλειστές πόρτες, με αρκετούς αξιωματούχους να κρατάνε χαμηλά τον πήχυ για το μέγεθος της ελάφρυνσης. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα δεν θα έχει ενεργή συμμετοχή στη συζήτηση αυτή, καθώς είναι θέμα των υπόλοιπων κρατών-μελών.
Τρίτον, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης, η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού αλλά και η ελάφρυνση του χρέους αποτελούν βασικούς όρους της συμμετοχής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στο ελληνικό πρόγραμμα.
Και δεν είναι λίγες οι φωνές που αρχίζουν και ακούγονται όλο και περισσότερο στις Βρυξέλλες, αλλά και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, για τις αμφιβολίες που εκφράζει η διοίκηση του Ταμείου ως προς την προοπτική μιας καινούργιας συμμετοχής στο ελληνικό πρόγραμμα. Δεν είναι λίγοι συγκεκριμένα εκείνοι που αναφέρουν συζητήσεις, στις οποίες εκφράζεται η άποψη πως η Ελλάδα είναι «ειδική περίπτωση» και ίσως να ήταν καλύτερα το ΔΝΤ να μη συνεχίσει την παραμονή του στο πρόγραμμα. Κάτι τέτοιο, βέβαια, θα είχε καταστροφικές συνέπειες, αφού η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα είναι πολιτικός όρος και της Γερμανίας και της Φινλανδίας, και η αποχώρησή του δεν θα επέτρεπε τη συνέχιση του προγράμματος.