Υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι, στο μακρινό παρελθόν του ασφαλιστικού, οι κυβερνήσεις έφαγαν, παρέα με τους βιομήχανους (;), τα αποθεματικά των Ταμείων κι από τότε δεν συνήλθε ποτέ το σύστημα.
Ο μύθος χρησιμοποιήθηκε με αποτελεσματικό τρόπο εναντίον των προσπαθειών αναμόρφωσης/διάσωσης του συνταξιοδοτικού. Στην περίοδο 1990-2001, η κοινή πεποίθηση ήθελε «να πληρώσουν αυτοί που έφαγαν τα χρήματα των ασφαλισμένων», αντί να εξετάζουν ευκαιρίες και τρόπους να περικόψουν τα συνταξιοδοτικά «δικαιώματα».
Συνδυάστηκε αρμονικά με την ιδέα, την οποία καλλιεργούσαν γραφειοκράτες του συνδικαλισμού, δεξιοτέχνες νομικοί και κατασυγκινημένοι δημοσιογράφοι. Η «ιδέα» αυτή έκανε πως ξεχνάει ότι το σύστημα δεν πλήρωνε τις συντάξεις από τα αποθεματικά του. Οι δαπάνες για τη σύνταξη πληρώνονταν από τις υπερβολικές κρατήσεις και τη φορολογία πάνω στο εισόδημα των απασχολουμένων και την κατανάλωση προϊόντων και υπηρεσιών ολόκληρου του πληθυσμού.
Το επιχείρημα για τα αποθεματικά, μετά τον πόλεμο και μέχρι σήμερα (η περίοδος δεν διευκρινίζεται ποτέ με την αρμόζουσα ακρίβεια…), είναι πως, εν ολίγοις, οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούσαν τα αποθεματικά του συστήματος (πρακτικώς του ΙΚΑ, δηλαδή…) για να χρηματοδοτούν τα κρατικά ελλείμματα και κυρίως, μέσω αυτών, τη βιομηχανία.
Διαβάζοντας λοιπόν αυτές τις μέρες παλαιότερα κείμενα, έπεσα πάνω σε επισημάνσεις του αείμνηστου γιατρού Γρηγόρη Σολωμού, που υπήρξε βουλευτής Αχαΐας με το ΠΑΣΟΚ και υφυπουργός Ασφαλίσεων και Υγείας (και Παιδείας) και διοικητής ΙΚΑ. Σημειώνει λοιπόν ότι τα αποθεματικά είχαν «μειωμένη απόδοση λόγω δέσμευσης από την Τράπεζα της Ελλάδος με πολύ χαμηλό επιτόκιο», διατύπωση που αποτελεί τη ρίζα των ως άνω μυθολογιών. Οπως όμως ο ίδιος σημειώνει, υπήρχαν κάποιες αποδόσεις και συγκεκριμένα: μέχρι το 1974 ήταν 4%, 5% μέχρι το 1977, 6% μέχρι το 1979, μέχρι το 1980 10%, μέχρι το 1984 11% ενώ το 1984 ανέβηκε στο 15%, «αλλά η αύξηση αυτή υπήρξε εντελώς περιττή για το ΙΚΑ αφού μετά το 1981 το Ιδρυμα δεν διέθετε πλέον αποθεματικά».
Ησαν πράγματι μικρές αυτές οι αποδόσεις; Ο μέσος πληθωρισμός ήταν 2,6% στην περίοδο 1960-1972 άρα τα αποθεματικά παρέμειναν ασφαλή. Το ροκάνισμα έγινε στα επόμενα χρόνια, επειδή η χούντα και οι μεταδικτατορικές κυβερνήσεις συμβιβάστηκαν με τον πληθωρισμό. Πράγματι, μεταξύ 1973-1981 οι τιμές αυξάνονται κατά 19% και συνέχισαν στον ίδιο ρυθμό μέχρι το 1991.
Τότε, μαζί με τη σωτήρια ασφαλιστική μεταρρύθμιση, ο Στέφανος Μάνος, μαζί με την απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος, εκδίδει έντοκα γραμμάτια που καλύπτουν τον πληθωρισμό και προστατεύουν τα αποθεματικά νοικοκυριών και Ταμείων. Η συνέχεια, αύριο…