Μπορεί η κυβέρνηση, υπό το βάρος των αντιδράσεων που προκλήθηκαν σε Βερολίνο και Βρυξέλλες, να αναγκάστηκε να κλείσει τη συζήτηση που η ίδια φρόντισε να ανοίξει περί ενδεχόμενης αποχώρησης του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα, ωστόσο η επιλογή να τεθεί το θέμα τώρα μόνο τυχαία δεν ήταν και σίγουρα δεν πρόκειται για συγκυριακή επιλογή, αλλά για ένα ζήτημα που η κυβερνητική ηγεσία θα επιχειρήσει να βάλει στο τραπέζι ξανά.
Ο Αλέξης Τσίπρας και το επιτελείο του δεν εγκαταλείπουν τη θέση ότι στην Ευρώπη υπάρχουν δυνατότητες διαμόρφωσης ενός ενιαίου μετώπου, το οποίο, με άξονα την αμφισβήτηση των πολιτικών λιτότητας, μπορεί να οδηγήσει σε συνολικότερη μετακίνηση της Ε.Ε. από τις κεντρικές επιλογές που μέχρι τώρα υιοθέτησε όσον αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης και κατ’επέκταση να σηματοδοτήσει καίριες αλλαγές και για τις δυσβάσταχτες υποχρεώσεις που η Ελλάδα έχει αναλάβει. Η προσέγγιση αυτή δεν είναι καινούργια, πρόκειται για επαναδιατύπωση της άποψης περί ενιαίου μετώπου των χωρών του νότου, στην οποία πολλά είχε επενδύσει η κυβερνητική ηγεσία αμέσως μετά την πρώτη εκλογική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ, πέρυσι τον Ιανουάριο, αλλά η οποία στην πράξη διαψεύσθηκε.
Συνεργάτες του κ. Τσίπρα κάνουν λόγο για νέα δεδομένα που έχουν στο μεταξύ προκύψει και δημιουργούν περισσότερο ευνοϊκές συνθήκες τώρα. Η εκλογική επικράτηση της Αριστεράς στην Πορτογαλία και ο σχηματισμός αριστερού προσανατολισμού κυβέρνησης εκεί είναι ο ένας παράγοντας που επικαλούνται για να ισχυροποιήσουν την εκτίμησή τους. Στην κυβέρνηση αναμένουν με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα των εκλογών στην Ισπανία, προσδοκώντας ότι και εκεί θα προκύψει ένα αποτέλεσμα που θα ενισχύει τις διαφορετικές φωνές στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, η ενίσχυση της δύναμης της ακροδεξιάς στη Γαλλία εκτιμούν ότι είναι πολύ πιθανό να ωθήσει ταχύτερα τις εξελίξεις προς την κατεύθυνση της χαλάρωσης των πολιτικών λιτότητας και αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής, στις οποίες αποδίδουν σημαντικό ρόλο στην άνοδο του ευρωσκεπτικισμού, όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε κάθε περίπτωση, στο Παρίσι και στον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ η Αθήνα εκτιμά ότι διαθέτει έναν από τους πλέον σταθερούς συμμάχους και συμπαραστάτες, όπως και στην Ιταλία και στον Ματέο Ρέντσι.
Σύμφωνα με την ανάγνωση των εξελίξεων που κάνει η κυβερνητική ηγεσία, σε κεντρικό επίπεδο στην Ευρώπη βρίσκεται σε εξέλιξη μια αναδιάταξη δυνάμεων και η διαμόρφωση νέων στρατοπέδων, από την οποία εκτιμά ότι, εάν κινηθεί σωστά, μπορεί να επωφεληθεί.
Οι συνεργάτες του πρωθυπουργού περιγράφουν έναν συντηρητικό κύκλο, τοποθετώντας στο κέντρο του τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τις ηγεσίες ορισμένων από τα νεότερα μέλη της Ε.Ε., που πιστεύουν ότι τελούν υπό την άμεση επιρροή του. Στον κύκλο αυτό προσδίδουν αυστηρή προσκόλληση στη συνταγή που έχει έως τώρα επιλεγεί για την Ε.Ε. Μάλιστα, πηγαίνοντας ένα βήμα πιο πέρα, το περιβάλλον του κ. Τσίπρα θεωρεί ότι ο κ. Σόιμπλε έσπευσε να υπεραμυνθεί της παραμονής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, διότι αυτός και οι υποστηρικτές του χρειάζονται το Ταμείο στην Ευρώπη, καθώς τους παρέχει ιδεολογική στήριξη για τις πολιτικές επιλογές που ακολουθούν.
Ο αντίποδας
Στον αντίποδα της συντηρητικής ομαδοποίησης, σύμφωνα πάντα με την ανάλυση της κυβερνητικής ηγεσίας, βρίσκεται ένας διευρυνόμενος κύκλος ευρωπαϊκών δυνάμεων που αρχίζει όλο και πιο έντονα να αμφισβητεί την επιμονή στις πολιτικές λιτότητας. Σε αυτό τον κύκλο τοποθετούν την Κομισιόν αλλά και την ΕΚΤ. Η επιλογή της Αθήνας να θέσει τώρα ζήτημα ΔΝΤ, παρά την άτακτη υποχώρηση που ακολούθησε, συνδέεται με την έκθεση του ESM για το ελληνικό χρέος, η οποία, καθώς η επεξεργασία της είχε γίνει από τον Αύγουστο, παρά το γεγονός ότι δημοσιοποιήθηκε την Πέμπτη, ήταν γνωστή στην Αθήνα. Η κυβέρνηση και προσωπικά ο κ. Τσίπρας, που μέχρι πρότινος έβλεπαν θετικά τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, διότι από τους θεσμούς μόνο το Ταμείο έκανε σαφείς αναφορές σε ανάγκη απομείωσης του ελληνικού χρέους, προκειμένου να καταστεί βιώσιμο, γνώριζαν επίσης ότι με τον τρόπο που το Ταμείο έθετε το ζήτημα δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τους Ευρωπαίους εταίρους και δανειστές.
Αντίθετα, η έκθεση του ESM, που ουσιαστικά ενσωματώνει και ρήτρα ανάπτυξης στη διαδικασία αποπληρωμής, θεωρούν ότι είναι πιο κοντά στις θέσεις της κυβέρνησης, αλλά και πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή στην Ευρώπη, αφού προέρχεται από έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα εξακολουθεί να θεωρεί ότι το προσφυγικό ζήτημα μπορεί να λειτουργήσει ευνοϊκά ως παράγοντας υποβοηθητικός όσον αφορά τη διαπραγμάτευση με τους εταίρους. Αν και επισήμως η Αθήνα δεν το έχει θέσει, υπενθυμίζει ότι θέμα χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας για τις χώρες που δέχονται μεγάλη πίεση από προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές έχει θέσει ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς. Και παρά το γεγονός ότι μόλις την Πέμπτη ο επίτροπος Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί έσπευσε να επαναλάβει ότι τα δύο θέματα δεν σχετίζονται, η κυβέρνηση θεωρεί ότι οι εταίροι συνεκτιμούν στη διαμόρφωση της στρατηγικής τους έναντι της Αθήνας και αυτόν τον παράγοντα.