Στην παραδοχή ότι «η μόνη βεβαιότητα είναι ο θάνατος» επενδύουν, και μάλιστα δευτερογενώς, κεφάλαια που εν μέσω κρίσης διακρίνουν επενδυτικές ευκαιρίες και στη χώρα μας, αναζητώντας αγοραστές για τέτοιου είδους προϊόντα. Ο λόγος για τα λεγόμενα «ομόλογα θανάτου» (Traded Life Policies), που κινητοποίησαν την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και με ανακοίνωσή της ενημερώνει το επενδυτικό κοινό ότι τέτοιου είδους προϊόντα δεν έχουν λάβει την έγκρισή της.
Η προώθησή τους επιχειρήθηκε από το επενδυτικό σχήμα Aurora Defined Benefits Funds. Πρόκειται για έναν τύπο αμοιβαίου κεφαλαίου με έδρα τα νησιά Cayman, που έκανε την εμφάνισή του στην ελληνική αγορά εσχάτως, επιχειρώντας να προωθήσει αυτά τα ομόλογα σε υποψήφιους επενδυτές. Η λογική των Traded Life Policies είναι απλή και βασίζεται στην πρόωρη εξόφληση ασφαλιστικών προγραμμάτων ζωής από επενδυτές που εμφανίζονται ως ενδιαφερόμενοι να αγοράσουν την υποσχετική που έχει δώσει μια ασφαλιστική εταιρεία στον πελάτη της… ότι δηλαδή θα αποζημιώσει τους δικαιούχους –συνήθως την οικογένεια του ασφαλισμένου– όταν σε εκείνον συμβεί το μοιραίο.
Προϋπόθεση για να συναινέσει κάποιος σε αυτή την ιδιότυπη συναλλαγή είναι να έχει ανάγκη τα χρήματα σήμερα, πριν δηλαδή επέλθει το μοιραίο και να δεχθεί να παραχωρήσει αυτό το δικαίωμα πρόωρα και σε τιμή χαμηλότερη από αυτήν που θα έπαιρνε η οικογένειά του όταν εκείνος απεβίωνε. Ο επενδυτής δεν έχει παρά να βρει αρκετούς που βρίσκονται σε δύσκολη θέση, οι οποίοι θα δεχθούν να προεξοφλήσουν το συμβόλαιό τους. Η συνέχεια είναι απλή. Τα συμβόλαια αυτά πακετάρονται σε ένα pool και εκδίδεται ένα ομόλογο, που έχει τα χαρακτηριστικά παραγώγου, έτοιμου προς πώληση. Για να είναι ελκυστικό ενσωματώνει φυσικά απόδοση υψηλότερη από ένα μέσο επιτόκιο. Τα προϊόντα αυτά υπάρχουν στη Μεγάλη Βρετανία από το 1843, διαδόθηκαν όμως ιδιαίτερα στην Αμερική της δεκαετίας του ’80, με την εμφάνιση του ιού HIV, που υποχρέωσε πολλούς ανθρώπους να πωλήσουν το ασφαλιστήριο πρόγραμμα που είχαν για να αντεπεξέλθουν στα αυξημένα έξοδα νοσηλείας. Στην Ελλάδα της κρίσης αφορμή είναι ίσως ο συνωστισμός επενδυτικών κεφαλαίων, που ενδιαφέρονται όχι μόνο να αγοράσουν αλλά και να πουλήσουν. Οπως ενημερώνει η Επιτροπή, πρόκειται για επενδύσεις υψηλού ρίσκου καθώς:
• Χρησιμοποιούν περίπλοκες επενδυτικές στρατηγικές που βασίζονται σε υπολογισμούς σχετικά με τη διάρκεια ζωής των ανθρώπων, οι προβλέψεις των οποίων μπορεί να αποδειχθούν εσφαλμένες, με αποτέλεσμα οι αποδόσεις να είναι μικρότερες των προβλεπομένων.
• Τα συγκεκριμένα επενδυτικά σχήματα πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα διαθεσίμων για να συντηρούνται οι επενδύσεις σε Traded Life Policies. Εάν ο διαχειριστής του επενδυτικού σχήματος χρειαστεί χρηματοδότηση και επιχειρήσει να πουλήσει μέρος των επενδύσεων σε Traded Life Policies, ενδέχεται να μη βρει αγοραστή ή να αναγκαστεί να πουλήσει με ζημία. Εάν αυτό γίνει σε μεγάλη έκταση δημιουργείται πρόβλημα ρευστότητας, το οποίο μπορεί να δυσχεράνει την εξαγορά μεριδίων εκ μέρους των επενδυτών ή και να μειώσει σημαντικά την αξία των επενδύσεών τους.
• Συχνά οι εν λόγω επενδύσεις αφορούν πολλές εταιρείες σε διαφορετικές χώρες, κάτι που δημιουργεί δυσκολία στη διαχείριση των επενδύσεων με τρόπο που να διασφαλίζει τη δίκαιη μεταχείριση των επενδυτών. Γι’ αυτό είναι εν γένει δύσκολο για τους επενδυτές αλλά και τους διανομείς των προϊόντων να αντιληφθούν πλήρως τον τρόπο λειτουργίας τους και τους κινδύνους που εμπεριέχουν.