Εκτίναξη του διοικητικού κόστους στα 400 εκατ. ευρώ αναμένεται να επιφέρει το… τιτάνιο έργο ενοποίησης όλων των ασφαλιστικών φορέων σε έναν Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), ένα Ταμείο-μαμούθ, όπως το χαρακτηρίζουν. Παράλληλα, η ένταξη 3,5 εκατομμυρίων ασφαλισμένων και 2,6 εκατομμυρίων συνταξιούχων από τόσο διαφορετικούς χώρους σε έναν ασφαλιστικό φορέα μέσα σε ένα χρόνο θεωρείται ένα στοίχημα τουλάχιστον…. φιλόδοξο.
Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι, πέραν των τεράστιων διοικητικών προβλημάτων που θα δημιουργηθούν στην πράξη, θα επιδεινωθεί δραματικά η θέση των συνταξιούχων με την καθυστέρηση απονομής των συντάξεων και θα δοκιμαστούν τα όρια της αντοχής διοικουμένων και διοικούντων.
Επισημαίνουν δε ότι κατά το πρώτο –μεγάλο– διάστημα της οργανωτικής ενοποίησης, που ενδέχεται να πάρει ακόμη και 10 χρόνια για να ολοκληρωθεί, το αποτέλεσμα σε σχέση με το διοικητικό κόστος ενδέχεται να είναι αντίστροφο από το αναμενόμενο. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι θα αυξηθεί κατά αρκετές δεκάδες εκατομμύρια, εκτινάσσοντας το συνολικό κόστος ακόμη και πάνω από τα 400 εκατ. ευρώ.
Το κόστος
Σήμερα, με τις δεκάδες προβλήματα, τις χιλιάδες κενές οργανικές θέσεις και την οργανωτική αταξία που επικρατεί, το διοικητικό κόστος εκτιμάται σε 320 με 340 εκατ. ευρώ. Παλαιότερη μελέτη του ΚΕΠΕ επισήμαινε ότι, σε απόλυτους αριθμούς, το διοικητικό κόστος κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα, μετρούμενο σε όρους αγοραστικής δύναμης ανά κάτοικο, έφθανε τα 137,5 ευρώ το 2007 και εκτινάχθηκε στα 268,5 ευρώ το 2011. Η σωρευτική αυτή άνοδος κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου φθάνει το 95,3%. Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η αύξηση αυτή για το διαχειριστικό κόστος κοινωνικής προστασίας είναι η υψηλότερη. Το 2011 τα διοικητικά έξοδα αποτελούσαν το 4,3% των συνολικών δαπανών της κοινωνικής προστασίας.
Σύμφωνα με εργαζομένους στα ασφαλιστικά ταμεία, η προωθούμενη στο σχέδιο Κατρούγκαλου οργανωτική ενοποίηση των Ταμείων αναμένεται να αυξήσει περαιτέρω τα διοικητικά έξοδα, τουλάχιστον κατά τα πρώτα χρόνια, κατά τα οποία, άλλωστε, αναμένονται και τα περισσότερα προβλήματα.
Οπως επισημαίνουν στην «Κ» υψηλόβαθμα στελέχη της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Ασφάλισης, οι ενοποιήσεις δεν λύνουν το πρόβλημα της επάρκειας και της βιωσιμότητας του συστήματος. Αντίθετα, προκαλούν μεγάλη διοικητική δυσλειτουργία και οργανωτική αταξία εντός του ενοποιημένου ασφαλιστικού οργανισμού. Πολύ περισσότερο εάν πρόκειται για έναν και μοναδικό ασφαλιστικό φορέα. Εντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η προωθούμενη ενοποίηση και στους κόλπους των εργαζομένων στο υπουργείο Εργασίας. Με ανακοίνωσή του, ο σύλλογος εργαζομένων επισημαίνει ότι δεν υπάρχει επεξεργασμένος και τεκμηριωμένος γενικότερος σχεδιασμός για την ενοποίηση, ενώ δεν έχει ενσωματωθεί και η «τραγική εμπειρία» ασφαλισμένων, συνταξιούχων και εργαζομένων από τις προηγούμενες ενοποιήσεις, τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταδικάσει πριν γίνει κυβέρνηση. Σύμφωνα με τους εργαζομένους στα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και το υπουργείο Εργασίας, η κυβέρνηση προετοιμάζει ένα διοικητικό, οργανωτικό και λειτουργικό χάος χωρίς αρχή, μέση και τέλος.
Το στοίχημα
Ενα ακόμη από τα δύσκολα στοιχήματα που θα κληθεί να διαχειριστεί αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου η κυβέρνηση είναι τα «οικονομικά» των Ταμείων. Ειδικοί επισημαίνουν πως, αν δεν γίνουν έλεγχοι των οικονομικών χρήσεων του παρελθόντος, συστηματική οικονομική καταγραφή και απογραφή της περιουσίας, θα δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα. Στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης με πολυετή εμπειρία στον χώρο προεξοφλούν μεγάλες δυσκολίες, καθυστερήσεις και κλίμα… εκρηκτικό.
Στα «αγκάθια» και η συγχώνευση περιουσιών και αποθεματικών (κινητή και ακίνητη περιουσία αποτιμάται σε 16,4 δισ. ευρώ) σε ένα ενιαίο «κουμπαρά» για όλους. Τα πλεονασματικά και πλούσια Ταμεία αντιδρούν σφοδρά, θεωρώντας πως καλούνται να πληρώσουν τα ελλείμματα των υπολοίπων.
Εκτός πραγματικότητας το χρονοδιάγραμμα
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο στόχος για την ολοκλήρωση της ενοποίησης εντός του 2016 είναι ανέφικτος. Τονίζουν, μάλιστα, πως δεν είναι μόνον τα έξι μεγάλα ταμεία κύριας ασφάλισης που συγχωνεύονται μεταξύ τους, αλλά και τα δεκάδες υποτμήματα και υποταμεία που έχουν μεν ενταχθεί στους μεγάλους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, διατηρώντας όμως τις καταστατικές διατάξεις τους. Αρκεί να αναφερθεί πως μόνο το ΙΚΑ εκδίδει σήμερα συντάξεις με 930 διαφορετικούς τρόπους. Στον ΕΦΚΑ συγχωνεύονται το ΙΚΑ, το Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων, ο ΟΑΕΕ, ο ΟΓΑ, το ΝΑΤ και το Ενιαίο Ταμείο Απασχολούμενων στα ΜΜΕ.
Επίσης εντάσσονται το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, το Ταμείο Πρόνοιας Ιδιωτικού Τομέα, το Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας, όπως και άλλοι κλάδοι και λογαριασμοί που παρέχουν εφάπαξ βοήθημα. Το Δ.Σ. του νέο ταμείου-μαμούθ χαρακτηρίζεται από τους εργαζόμενους στα ταμεία ως ιδιότυπο «φόρουμ» κοινωνικών εταίρων, αφού υπάρχει πρόνοια να συμμετέχουν εκπρόσωποι από εργαζόμενους (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και ΠΝΟ), εργοδότες (ένα μέλος από ΣΕΒ και ΣΕΤΕ, και ένα δεύτερο από ΓΣΕΒΕΕ και ΕΣΕΕ), επιστήμονες (δικηγορικοί σύλλογοι, ΤΕΕ και ΙΣΑ), αγρότες, συνταξιούχους, ΑμΕΑ, κ.ά. Πρόκειται δηλαδή για δυσλειτουργικό σύστημα, το οποίο ενδέχεται να δημιουργήσει και προβλήματα στη λήψη των αποφάσεων.