«Πήγες στην έκθεση;», «Είδες τις φωτογραφίες;». Τυπικός διάλογος μεταξύ κατοίκων της Αντιπάρου το πρώτο δεκαήμερο κάθε Ιουλίου τα τελευταία 4 χρόνια, στη διάρκεια του μικρότερου στον κόσμο Διεθνούς Φεστιβάλ Φωτογραφίας, το οποίο έχει γίνει πλέον θεσμός στο λιλιπούτειο, αλλά δημοφιλές Κυκλαδονήσι.
Η διοργάνωση, «πνευματικό παιδί» τριών ανθρώπων, της Μαίρης Χατζάκη, ιδιοκτήτριας της τοπικής γκαλερί τέχνης «Αντί», του Γιάννη Βαγουρδά, μηχανικού και ενθουσιώδους ερασιτέχνη φωτογράφου και του Νορβηγού συγγραφέα και σταθερού επισκέπτη του νησιού εδώ και δεκαετίες, David Frazer Wray. «Αναζητώντας κάποιο χώρο για να εκθέσει τις φωτογραφίες της χρονιάς από την Antiparos Photo Gallery, τη σελίδα που διατηρεί στο Facebook ο David, με 4.000 ακόλουθους, όπου αποτυπώνονται οι εμπειρίες του καλοκαιριού, ήρθε να με βρει στην γκαλερί. Ετσι ξεκίνησαν όλα», θα πει η κ. Χατζάκη. Αξιόλογα έργα Ελλήνων φωτογράφων καθώς και ορισμένων ερασιτεχνών από το εξωτερικό εκτέθηκαν αρχικά στην γκαλερί και στο άδειο διαμέρισμα που παραχώρησε για την περίσταση ένας φίλος. «Μας εξέπληξε η θετική ανταπόκριση του κόσμου – όχι μόνο των τουριστών, αλλά και των ντόπιων», θυμάται ο David. Η απήχηση τεράστια. Οι Παριανοί, επίσης, αγκάλιασαν θερμά το φεστιβάλ.
Αναβάθμιση
Την επόμενη χρονιά η διοργάνωση αναβαθμίστηκε, καθώς δόθηκε άδεια για χρήση του Κάστρου. «Βρίσκεται στο κέντρο της Αντιπάρου, χρονολογείται τον 15ο αι., εποχή της Βενετοκρατίας. Γύρω γύρω σπιτάκια και στη μέση ένας στρογγυλός χώρος, όπου παλιά βρισκόταν η δεξαμενή – εκεί ακριβώς θα εκθέταμε, για πρώτη φορά σε εξωτερικό χώρο, επάνω στους παλιούς τοίχους», εξηγεί η κ. Χατζάκη. Τα προβλήματα δεν έλειψαν: «Το παραμελημένο Κάστρο χρειαζόταν φροντίδα. Ντόπιοι και Νορβηγοί μαζί το καθαρίσαμε, το βάψαμε, το φωτίσαμε για πρώτη φορά», θυμάται ο David. «Υπήρχαν ξένοι τουρίστες που έρχονταν εδώ 20 χρόνια και δεν ήξεραν ότι υπάρχει κάστρο! Οι ηλικιωμένοι του νησιού εντυπωσιάστηκαν. Κάποιοι δάκρυσαν». «“Πρώτη φορά βλέπουμε πόσο όμορφο είναι το Κάστρο!”, έλεγαν», παρεμβαίνει η γκαλερίστα. Οι πρακτικές δυσκολίες επίσης ορατές: «Αφού δεν είναι δυνατόν να κλειδώνουμε κάθε βράδυ το Κάστρο, όλες οι φωτογραφίες-εκθέματα πρέπει να κατεβαίνουν, να αποθηκεύονται και να επανατοποθετούνται το επόμενο βράδυ – διαδικασία που επαναλαμβάνεται καθημερινά για 10 μέρες», λέει ο Νορβηγός, προσθέτοντας πως «τις μέρες που φυσάει πολύ, αναγκαζόμαστε να στερεώνουμε τα έργα με πετονιά! Ανταμοιβή μας, ωστόσο, η ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή από το εξωτερικό και η αναγνώριση. Πέρυσι, δεν έλειψε και ο γνωστός από το πρακτορείο Magnum Photos, φωτογράφος Gueorgui Pinkhassov». Μαθητές και φοιτητές από την Αντίπαρο επιστρατεύονται για τη φύλαξη της έκθεσης – ένας ανά καλλιτέχνη. «Τα παιδιά το καταδιασκέδασαν! Κεράσματα, σουβλάκια, συμβολική αμοιβή αλλά και φιλικές σχέσεις με τους εκθέτες», αναφέρει η κ. Χατζάκη.
Στο πλαίσιο ενός τέτοιου φεστιβάλ δεν λείπουν οι παράλληλες εκδηλώσεις, όπως έκθεση παιδικής φωτογραφίας ή συναυλίες. «Για ένα μικρό νησί, όπως η Αντίπαρος, είναι σημαντικό πως κάποιοι άνθρωποι θα έρθουν μόνο εξαιτίας του φεστιβάλ», επισημαίνει η Αλεξάνδρα Φωκαέως, φωτογράφος και εθελόντρια. «Ολοι γινόμαστε μία ομάδα, ντόπιοι και ξένοι, εργαζόμαστε σκληρά για την προετοιμασία, ενώ απώτερος στόχος μας είναι να επιστρέψουμε όλο αυτό το όφελος στο σχολείο της Αντιπάρου, είτε προωθώντας τις Τέχνες, καλύπτοντας αγορά υλικών ή διοργανώνοντας σεμινάρια». Τα εμπόδια, όμως, που ορθώνονται συχνά μοιάζουν ανυπέρβλητα: «Ακόμη ξεχρεώνουμε τον περυσινό φωτισμό», εξομολογείται η γκαλερίστα. «Φέτος, βάλαμε μπροστά να αναγνωριστούμε ως μη κερδοσκοπικό σωματείο, ώστε να δεχόμαστε δωρεές – προσκρούουμε στην αποχή των δικηγόρων. Το αποτέλεσμα του crowdfunding προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα, απογοητευτικό. Ευτυχώς, ενεργοποιήθηκε τοπικός σύλλογος και δεν ακυρώθηκε το Φεστιβάλ. Εξυπακούεται πως η υποστήριξη του δήμου ήταν παραπάνω από πολύτιμη…».
Οι διοργανωτές αποφασισμένοι. Oπως λέει ο David, «μπορεί να μην έχουμε χρηματοδότηση, αλλά το ενδιαφέρον από τους φωτογράφους ξεπερνάει φέτος κάθε προηγούμενο – μέχρι από Βραζιλία, Αγγλία, Αμερική οι συμμετοχές! Συνεχίζουμε με το Φεστιβάλ, επειδή πιστεύουμε σ’αυτό – ακόμη κι αν χρειαστεί να το φωτίσουμε με κεριά».
«Παρών» κατοίκων
«Είναι μεγάλο γεγονός για την Αντίπαρο το Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας», δηλώνει ο κ. Γιάννης Προβατάς, ο οποίος διατηρεί το εστιατόριο και ξενοδοχείο «Ανάργυρος». «Εκείνες τις μέρες, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον, έρχεται πολύς κόσμος. Θετική η ανταπόκριση και από τους ντόπιους, στέλνουν τα παιδιά τους να μάθουν κάτι καινούργιο. Ολοι θα πάνε στην έκθεση, δεν είναι μόνο για κουλτουριάρηδες ή “ψαγμένους”. Το βασικό είναι πως με μία τέτοια διοργάνωση, ακούγεται το νησί με θετικά σχόλια. Οσοι έρθουν, βλέπουν κι ένα άλλο πρόσωπο της Ελλάδας – ότι δεν είμαστε μόνο θάλασσα και ξενύχτι. Εχουμε και κουλτούρα. Βέβαια, είναι απαραίτητη η βοήθεια από την τοπική κοινωνία. Η διάθεση, μεγάλη. Καλύτερες τιμές σε δωμάτια, στα εστιατόρια… ό,τι έχει ζητηθεί από τους συντοπίτες μου, γίνεται. Η Αντίπαρος είναι φιλόξενο νησί». Ανταποδίδοντας αυτήν ακριβώς τη φιλόξενη διάθεση, οι αλλοδαποί τακτικοί επισκέπτες του νησιού συνεργάστηκαν με τους ντόπιους για να καθιερώσουν τη διοργάνωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Φωτογραφίας Αντιπάρου. Τι είναι όμως αυτό που καθιστά το συγκεκριμένο γεγονός μοναδικό; Σύμφωνα με το David Frazer Wray, τον Νορβηγό συγγραφέα και επισκέπτη επί δεκαετίες του νησιού, «καταρχάς έχει να κάνει με το ίδιο το μέρος. Τους ανθρώπους του. Την ξεχωριστή ατμόσφαιρα. Επιπλέον, απ’ όσο γνωρίζω, πρόκειται για τη μόνη διοργάνωση αυτού του είδους, που εκθέτει τα έργα σε ανοιχτό χώρο. Το φωταγωγημένο Κάστρο αναδεικνύεται μέσα από ένα εξαιρετικό γεγονός. Πάνω απ’ όλα, όμως, έχει να κάνει με την ίδια την αγάπη. Την αγάπη που μοιραζόμαστε όλοι για το νησί αλλά και την αγάπη που νιώθουμε ο ένας για τον άλλο. Ξένοι και ντόπιοι».