Τώρα οι προβλέψεις λένε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς το «Μένουμε», θα υπερισχύσει του Brexit, έστω και με μικρή διαφορά. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις το «Ναι» υπερείχε του «Οχι», αλλά μέσα στα όρια του στατιστικού λάθους, στα στοιχήματα αυτοί που έχουν βάλει τα λεφτά τους στο «Ναι» είναι επίσης αρκετά περισσότεροι από εκείνους που τα ακούμπησαν στο «Οχι», κάποιοι οικονομικοί οίκοι, δε, υποστηρίζουν ότι οι πιθανότητες είναι 60-40% υπέρ της παραμονής. Μακάρι για το καλό της Ευρώπης, αλλά ας μη βάλουμε και το χέρι στη φωτιά, αφού όλα αυτά μοιάζουν με προγνωστικά ποδοσφαίρου και είδαμε τι έπαθε προχθές η Ισπανία…
Ο μεγάλος φόβος όμως είναι ότι η ζημιά έχει ήδη γίνει, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα του σημερινού δημοψηφίσματος. Ακόμη δηλαδή και αν πλειοψηφήσει με μικρή διαφορά το «παραμένουμε». Ο διχασμός των Βρετανών έχει ενθαρρύνει τους εθνολαϊκιστές ευρωσκεπτικιστές και μαζί τους τις κεντρόφυγες δυνάμεις απανταχού της Ευρώπης. Η Λεπέν τάσσεται ανοιχτά υπέρ διεξαγωγής δημοψηφίσματος στη Γαλλία και δεν αποκλείεται να υπάρξουν μιμητές και σε άλλες χώρες. Με αυτή την έννοια, η βρετανική εμπειρία θα λειτουργήσει σαν τροχοπέδη στη διαδικασία της περαιτέρω ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το Λονδίνο θα διεκδικήσει ακόμη περισσότερες εξαιρέσεις από αυτές που έχει εξασφαλίσει έως σήμερα. Δεν υπάρχει συζήτηση, φυσικά, ότι οι οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις ενός ενδεχόμενου Brexit θα είναι σοβαρότερες όχι μόνο για την ίδια τη Βρετανία, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι μια ειδική σχέση Ευρώπης – Ηνωμένου Βασιλείου θα ήταν προτιμότερη από το σημερινό καθεστώς. Αυτό θα μπορούσε να επιδιωχθεί ως λύση πριν από το 1973, όταν η Βρετανία εντάχθηκε στην τότε ΕΟΚ σχεδόν παρακαλώντας και αφού ο Πομπιντού, άλλαξε τη γραμμή του Ντε Γκωλ, που δεν την ήθελε. Τώρα όμως η έξοδος θα έχει ένα κόστος –το πολιτικό θα είναι μάλλον μεγαλύτερο από το οικονομικό– αρκετά βαρύ. Σύμφωνα με μία σφυγμομέτρηση, οι περισσότεροι Γάλλοι συνεχίζουν να είναι αρνητικοί απέναντι στους Βρετανούς, οι Ιταλοί και οι Ισπανοί να δηλώνουν αδιάφοροι, αλλά οι Γερμανοί προτιμούν να τους έχουν εταίρους, παρά τα συνεχή προβλήματα που δημιουργούν. Γιατί ξέρουν ότι χωρίς τους Βρετανούς μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, θα αναδειχθεί ακόμη περισσότερο ο δικός τους ηγετικός ρόλος και θα αναβιώσουν οι παλαιοί γνωστοί φόβοι. Φόβοι που θα υποδαυλίζονται πλέον ανοιχτά και από τους Βρετανούς, οι οποίοι διατηρούν μεγάλη επιρροή στα διεθνή μίντια και έχουν διακριθεί ανά τους αιώνες ως… υπονομευτές. Και αυτό δεν το αντέχει ακόμη το Βερολίνο, που συνεχίζει να λειτουργεί με τις ενοχές και συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Είναι σαφές λοιπόν ότι η επόμενη μέρα, η αυριανή δηλαδή, θα είναι διαφορετική τόσο για τους Βρετανούς, όσο και για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, ακόμη και αν δεν υπερισχύσει το Brexit, που άλλωστε θα απαιτήσει μακρά διαδικασία για να ολοκληρωθεί. Ο ίδιος ο Κάμερον, ο οποίος ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την κατάσταση που δημιουργήθηκε, θα αντιμετωπίσει προβλήματα στο διχασμένο κόμμα του και δεν αποκλείεται να χάσει την πρωθυπουργία, αν και τυπικά νικητής. Από την άλλη πλευρά, όλη αυτή η περιπέτεια αναδεικνύει και θα κλιμακώσει τη μεγάλη αντίφαση που επικρατεί τελευταία στην Ευρώπη. Χώρες που μπήκαν με τη βούλησή τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση γνωρίζοντας πολύ καλά ότι εκχωρούν μέρος της κυριαρχίας τους –όπως συμβαίνει σε κάθε συμμαχία ή οργανισμό κρατών– και αποδεχόμενες κοινούς όρους και στόχους, να διαμαρτύρονται εκ των υστέρων γιατί απέκτησαν εξουσία υπερεθνικά κέντρα αποφάσεων…
