«Καλύτερα να γυρίσω στο σπίτι μου, να μην το κάνουμε». Κάπως έτσι αντέδρασε μεταξύ σοβαρού και αστείου ο Λιθουανός σκηνοθέτης Ρίμας Τούμινας την πρώτη φορά που είδε το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου μαζί με τον αναπληρωτή διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Θεόδωρο Αμπαζή. Παρά το αρχικό σοκ, η συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου και του φημισμένου ρωσικού θεάτρου Βαχτάνγκοφ για τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή προχωρά κανονικά με ενδιαφέρουσες εκπλήξεις, όπως αποκάλυψε στην «Κ» ο κ. Αμπαζής, λίγες μέρες προτού αναχωρήσει για τη Μόσχα για να παρακολουθήσει τις πρόβες των Ρώσων ηθοποιών.
«Η κεντρική ιδέα είναι ότι οι Ρώσοι θα ετοιμάσουν τα επεισόδια του έργου, τα διαλογικά μέρη στη γλώσσα τους, ενώ εμείς θα συμμετέχουμε με τον Χορό στα ελληνικά. Στη Ρωσία συνήθως δεν χρησιμοποιούν τον Χορό όταν ανεβάζουν αρχαίες ελληνικές τραγωδίες. Θα έχουμε μια ενδιαφέρουσα “συνομιλία”», σημειώνει ο Θεόδωρος Αμπαζής.
Ο 49χρονος συνθέτης και σκηνοθέτης, με σπουδαίο καλλιτεχνικό και διοικητικό έργο στα ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και Καβάλας και σημαντικές συνεργασίες σε Ελλάδα και εξωτερικό, ταυτίστηκε με τους «αριθμούς» του Εθνικού Θεάτρου και την προσπάθεια εξυγίανσης των οικονομικών του μεγεθών. Η σχέση της μουσικής με τα μαθηματικά, οι συσχετισμοί και οι αρμονίες τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει μια διαχείριση που, όπως λέει, δεν άκουγε την εποχή της.
«Το Εθνικό, ενώ θα μπορούσε να έχει εξαιρετικό ήχο, είχε ξεκουρδιστεί όταν ήρθαμε. Προσπαθούμε να φέρουμε ξανά την αρμονία στο θέατρο», μας λέει. Καθισμένος στο γραφείο του, μιλάει με ενθουσιασμό για την «περιπέτεια» του Οιδίποδα, έχοντας αναλάβει τη διδασκαλία λόγου και μουσικής του Χορού και την προσπάθεια να βρεθεί μια «κοινή αναπνοή» μεταξύ Ρώσων, Ελλήνων και του Λιθουανού σκηνοθέτη. «Η Επίδαυρος είναι ένα θέατρο που δεν χωράει το Εγώ μέσα του. Εκείνο σου λέει τι να κάνεις. Για να μιλήσεις εκεί, πρέπει να ανακαλύψεις έναν συμπαντικό ήχο, και αυτός ο ήχος δεν χωράει εγωισμούς», τονίζει.
Οι Ρώσοι, όπως μας λέει, δημιουργούν ενδιαφέρουσες εικόνες εμπνεόμενοι από τα νοήματα του κειμένου και εκεί μέσα εξελίσσεται η δράση. «Τους ενδιαφέρουν ο φωτισμός, τα σκηνικά, το αμπαλάζ γενικά της παράστασης. Το στοίχημα για τον Τούμινας είναι ότι η Επίδαυρος δεν είναι τέτοιο θέατρο για να φτιάξεις εικόνες ή εφέ, όπως σε ένα συμβατικό θέατρο. Οπότε νομίζω πως θα δουλέψει με τις εικόνες που μπορούν να φτιάξουν οι ηθοποιοί του με την παρουσία τους», τονίζει.
Ετσι, στο αρχαίο θέατρο θα συναντηθούν δύο διαφορετικές θεατρικές σχολές σε μία δίγλωσση παραγωγή (με υπέρτιτλους στα ελληνικά και στα αγγλικά), με την καινοτομία ο ελληνικός Χορός να παρουσιαστεί α καπέλα. «Επειδή οι Ρώσοι χρησιμοποιούν αρκετή μουσική στα διαλογικά μέρη, σκεφτήκαμε όταν βγαίνει ο Χορός και μιλάει ελληνικά να μην ακούγεται τίποτε άλλο. Οι φωνές θα μοιάζουν να βγαίνουν από το χώμα της Επιδαύρου. Αυτό νομίζω ότι θα είναι συγκινητικό», σημειώνει ο κ. Αμπαζής.
Ο Χορός της παράστασης αποτελείται από έντεκα βαθύφωνους, βαρύτονους και τενόρους άνδρες ηθοποιούς, οι οποίοι επελέγησαν έπειτα από ακροάσεις και δουλεύουν πάνω στα χορικά σχεδόν δύο μήνες. Στη Μόσχα ο Θεόδωρος Αμπαζής θα παρουσιάσει στον Ρίμας Τούμινας μια σειρά από «μουσικές παλέτες», ώστε να αποφασίσουν από κοινού ποιο μουσικό ύφος ταιριάζει καλύτερα με τον σκηνοθετικό σχεδιασμό. Στην τραγωδία ο ρόλος του Χορού έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς, όπως μας εξηγεί ο κ. Αμπαζής, είναι εκείνοι που εξυψώνουν τον Οιδίποδα από τύραννο σε βασιλιά και πιστεύουν ότι σηματοδοτεί την αλλαγή μιας εποχής, έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, όπου αμφισβητούνται οι μαντείες, οι θεϊκές παρεμβάσεις και γι’ αυτό όταν γκρεμίζεται αυτό το φιλοσοφικό οικοδόμημα βρίσκονται σε απόγνωση.
Σε αναλογία με τη σύγχρονη εποχή, οι «γέροντες» του Χορού θα ήταν οι άνθρωποι που έχουν επωμιστεί το βάρος της κρίσης στην Ελλάδα, μας λέει ο κ. Αμπαζής. «Αυτοί οι άνθρωποι (σ.σ. ο Χορός) πρέπει να σηκώσουν όλο αυτό το βάρος, πιστεύουν σε κάτι, επενδύουν σε αυτό και στο τέλος μένουν στο απόλυτο κενό, στο ερώτημα τι γίνεται τώρα. Θα κλάψουν στο τέλος, όπως οι άνθρωποι που έχασαν τις δουλειές τους στην κρίση και βρέθηκαν σε απόγνωση», τονίζει.
Η συμπαραγωγή του Εθνικού θα ανέβει επίσης στο Ηρώδειο και θα ταξιδέψει και στη Μόσχα με την υποστήριξη χορηγών, και οι «ισότιμες» συνεργασίες, όπως τις χαρακτηρίζει ο κ. Αμπαζής, είναι το ζητούμενο για τον φορέα. «Ενα θέατρο που εξαρτάται από μία μόνο πηγή δεν μπορεί να επιβιώσει», τονίζει και εκτιμά ότι η αναζήτηση περισσότερων πηγών χρηματοδότησης, οι συμπαραγωγές και η αξιοποίηση πόρων από συγγενείς πολιτιστικούς φορείς είναι επιβεβλημένες εφόσον ικανοποιείται το όραμα του θεάτρου. «Εχει τελειώσει η νοοτροπία “το μαγαζάκι μου”. Ολοι είμαστε εν δυνάμει συνεργάτες. Οταν ο πολιτισμός κινδυνεύει σ’ αυτήν τη χώρα, δεν υπάρχουν περιθώρια για κτητικές αντωνυμίες τέτοιου τύπου», καταλήγει.