Πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύθηκαν τα τελευταία στοιχεία της NASA για την κλιματική αλλαγή. Αν και το συγκεκριμένο θέμα βρίσκεται πλέον χαμηλά στη διεθνή ατζέντα, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης και των σοβαρών γεωπολιτικών προκλήσεων, μια δεύτερη ανάγνωσή του συνδέεται απόλυτα με τη γενικότερη δυστοκία. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά τα στοιχεία, τα φαινόμενα που επιταχύνουν και επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσουν στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική συνθήκες εξαφάνισης ειδών και – προφανώς– ανάγκη για μετακίνηση πληθυσμών σε πιο εύκρατο κλίμα.
Εν ολίγοις, ο αραβικός κόσμος, ο οποίος αντιμετωπίζει ήδη εκτεταμένη κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης, κοινωνικές αναταραχές, καθυστερημένη εθνική αφύπνιση και σε κάποιες περιπτώσεις συνθήκες ανοικτού πολέμου, θα δοκιμαστεί ακραία από τη λειψυδρία, την έλλειψη τροφίμων, καλλιεργήσιμης γης και –εν τέλει– την ίδια τη δυνατότητα της διαβίωσης σε έναν αυξανόμενα αφιλόξενο τόπο. Περιττό να ειπωθεί ότι οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται στον αραβικό κόσμο, αλλά επηρεάζουν και τις χώρες του Σαχέλ –ήδη αρκετά ασταθείς– οι οποίες, επίσης, θα δοκιμαστούν περαιτέρω από την κλιματική αλλαγή. Γίνεται, λοιπόν, σαφές, ότι η Δύση, η Ε.Ε. αλλά και η ευρύτερη Ευρώπη, ο ευρισκόμενος υπό έντονη πίεση «πρώτος κόσμος», δεν πρόκειται να γλιτώσει από την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και προσφυγικού φαινομένου, είτε υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στην Τουρκία και τις Βρυξέλλες, είτε όχι. Είναι κρίσιμο, επίσης, να αφαιρεθεί από το λεξιλόγιο όλων ο ορισμός «προσφυγική κρίση», ώστε όλη αυτή η επαπειλούμενη μετακίνηση πληθυσμών να γίνει αντιληπτή ως αυτό που πραγματικά είναι: Ενα ιστορικών διαστάσεων φαινόμενο, το οποίο θα επηρεάσει την πραγματικότητα όλων. Η «άλλη άκρη» της Μεσογείου είναι για την Ευρώπη το ιστορικό πεδίο αντιπαραθέσεών της από την αυγή του χρόνου, οι «γεωπολιτικολογούντες» την περιγράφουν ως τον «χώρο» της Ε.Ε. τον οποίο πρέπει να ορίσει, να επηρεάσει, να καθορίσει.
Ως εκ τούτου, μια πολιτική κλειστών συνόρων δεν συνιστά παρά ευκαιριακή λύση. Είναι δεδομένο ότι η πολιτική που ακολουθούν στο θέμα ηγέτες όπως η Ανγκελα Μέρκελ εν ευθέτω χρόνω θα δικαιωθεί. Μια δεύτερη, πιο τοπική –αλλά καυτή για την Ελλάδα– πτυχή του ζητήματος είναι τι θα κάνουν οι περιφερειακές χώρες. Η Ελλάδα και η Ιταλία ήδη ζουν τις συνέπειες της αυξημένης μετανάστευσης. Η Αθήνα δεν μπορεί να περιορίζεται σε λύσεις όπως αυτές που έχουν μετατρέψει τα νησιά και τα στρατόπεδα της ενδοχώρας σε γκέτο περιθωριοποιημένων και απελπισμένων ανθρώπων. Πρέπει να παραγάγει μια πολιτική ένταξής τους στην κοινωνία και, εν ευθέτω χρόνω, να αποκτήσει τη δυνατότητα ενσωμάτωσής τους προς το δημογραφικό όφελός της. Κάθε άλλη ανάλυση είναι απλώς εγκλωβισμένη στις ανάγκες της εκάστοτε πολιτικής σκοπιμότητας και, τελικά, οδηγεί σε νέα, πιο βαθιά αδιέξοδα.