Μόνο εθιμοτυπική δεν ήταν η επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα. Αν και κατά το διπλωματικό πρωτόκολλο ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε τη χώρα μας στο πλαίσιο του Αφιερωματικού Ετους Ελλάδας – Ρωσίας, η χρονική στιγμή που επελέγη δεν ήταν, προφανώς, άσχετη με τις σημαντικές εξελίξεις που δρομολογούνται στο τρίγωνο Ελλάδας – Κύπρου – Συρίας: ο επικείμενος γύρος των διαβουλεύσεων Αναστασιάδη – Ακιντζί στην Ελβετία, οι εξελίξεις στο Συριακό με επίκεντρο το Χαλέπι και η έντονη κινητικότητα στο θέμα των αγωγών ήταν φυσικό να γαλβανίσουν το ρωσικό ενδιαφέρον για την περιοχή.
Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας επιβεβαίωσε ότι η πρόσφατη εξομάλυνση των σχέσεων της Μόσχας με την Αγκυρα δεν πρόκειται επ’ ουδενί να συνοδευτεί από μια αρνητική, για τα ελληνικά συμφέροντα, στροφή της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Αντίθετα, βρέθηκε στο ίδιο μήκος κύματος με την Αθήνα και τη Λευκωσία, υποστηρίζοντας λύση του Κυπριακού χωρίς πιεστικά χρονοδιαγράμματα και έξωθεν παρεμβάσεις, με αποχώρηση των ξένων δυνάμεων από το νησί και κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού των εγγυητριών δυνάμεων.
Τις θέσεις αυτές είχε διατυπώσει ο κ. Λαβρόφ και κατά τη συνάντησή του με τον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών, Γιαννάκη Κασουλίδη, μία ημέρα προτού αφιχθεί στην Αθήνα. Είναι προφανές ότι η Ρωσία δεν έχει κανένα λόγο να ευνοεί την εκβιαστική επιβολή λύσεων στο Κυπριακό (άλλωστε είχε καλύψει τη Λευκωσία και την περίοδο του σχεδίου Ανάν) οι οποίες θα αντιστρατεύονται και τα δικά της συμφέροντα, π.χ. με την εγκατάσταση στρατευμάτων του ΝΑΤΟ ως εγγυήτριας δύναμης. Σενάρια περί παράλληλης εγκατάστασης ρωσικών στρατευμάτων ή παροχής διευκολύνσεων στη Ρωσία θεωρούνται μη ρεαλιστικά και δεν φαίνεται να ενδιαφέρουν, σε αυτή τη φάση, τη Μόσχα.
Την εύλογη ικανοποίηση της ελληνικής κυβέρνησης προκάλεσε και η τοποθέτηση Λαβρόφ υπέρ της ανάγκης σεβασμού της Συνθήκης της Λωζάννης, με αφορμή ερώτηση για τις γνωστές αναθεωρητικές δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν. Από την πλευρά του, ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς επέμεινε ότι η ασφάλεια της Ευρώπης δεν νοείται εναντίον της Ρωσίας, αλλά με τη Ρωσία, παίρνοντας αποστάσεις από το ψυχροπολεμικό κλίμα που καλλιεργείται από ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις. Βεβαίως, η Μόσχα δεν έχει αυταπάτες για τα όρια των ελληνικών δυνατοτήτων άσκησης επιρροής στους κόλπους της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ για τα θέματα που κυρίως την απασχολούν, όπως είναι η εγκατάσταση νατοϊκών δυνάμεων στα σύνορά της και για την άρση των κυρώσεων που επιβαρύνουν και τις δύο πλευρές.
Πάντως, στο 4ο Κοινωνικό Φόρουμ Ελλάδας – Ρωσίας, όπως και στη μεικτή διυπουργική επιτροπή που ακολούθησε την επίσκεψη Λαβρόφ, αναζητήθηκαν τρόποι παράκαμψης των ευρωπαϊκών κυρώσεων και των ρωσικών αντιποίνων, με τη μορφή της δημιουργίας μεικτών εταιρειών (joint ventures), ιδιαίτερα στον τομέα των αγροτικών προϊόντων και των τροφίμων.
Αντιθέτως, η ενεργειακή συνεργασία των δύο χωρών φαίνεται να έχει καθηλωθεί σε νεκρό σημείο, πράγμα που υποδηλώνει και το γεγονός ότι δεν συνόδευσε τον κ. Λαβρόφ στην Αθήνα ο αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας Ανατόλι Γιανκόφσκι, όπως αρχικά προβλεπόταν. Μάλιστα, ο κ. Λαβρόφ έβαλε ουσιαστικά στο ψυγείο την υπόθεση προέκτασης του αγωγού Turkish Stream ώστε να μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Κεντρική Ευρώπη μέσω Ελλάδας και Ιταλίας, διαμηνύοντας ότι η χώρα του θα προχωρήσει στο έργο μόνο αν υπάρξουν «εγγυήσεις με 100% βαθμό βεβαιότητας από τις Βρυξέλλες» ότι δεν θα τεθούν προσκόμματα.
Σύμφωνα με αξιόπιστη πηγή, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έστειλε απεσταλμένο του στις 23 Αυγούστου στον Αλέξη Τσίπρα, διαμηνύοντας ότι η προσέγγιση με τον Ερντογάν δεν θα ήταν σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Παράλληλα, ο Ρώσος πρόεδρος κάλεσε τον Ελληνα πρωθυπουργό να επανενεργοποιήσει τη συμφωνία του 2015 (Λαφαζάνη – Νόβακ) για τον Turkish Stream (τότε South Stream), βάσει της οποίας το έργο θα υλοποιούνταν με αποκλειστικά ρωσική χρηματοδότηση. Η ίδια πηγή υποστηρίζει ότι ο Αλέξης Τσίπρας εξέφρασε την κατ’ αρχήν συμφωνία του, αλλά και την επιθυμία του να κρατηθούν χαμηλοί τόνοι και να υπάρξει ελαστικότητα ως προς τους χρόνους και τους τρόπους υλοποίησης του έργου, λόγω της έντονης επιθυμίας του να εξασφαλίσει αμερικανική στήριξη στην επιδιωκόμενη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Οταν όμως ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ ήρθε στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της ΔΕΘ, για να συζητήσει τα περαιτέρω, η ελληνική πλευρά, επικαλούμενη τα πιθανά εμπόδια από την Κομισιόν, αντιπρότεινε την προώθηση του έργου βάσει νέας συμφωνίας, αποκλειστικά μέσω ιδιωτικών εταιρειών, κάτι που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα προχωρήσει. Προφανώς δεν είναι άσχετη με αυτή την εξέλιξη η πρόσφατη απόφαση της Gazprom να προμηθεύει απευθείας από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα ιδιωτικές εταιρείες (Προμηθέας Γκας, Ηρων Θερμοηλεκτρική, Elpedisson) και μάλιστα σε χαμηλότερη τιμή από ό,τι χρεώνει στη ΔΕΠΑ, σπάζοντας την παράδοση αποκλειστικής διανομής μέσω του δημόσιου ελληνικού φορέα.