«Μαμά, αυτά είναι πιο ωραία». Ανάμεσα στους φιλότεχνους της τελευταίας στιγμής, που συνωστίζονταν στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης την τελευταία ημέρα της έκθεσης του Ai Weiwei, ένα αγόρι οκτώ-εννιά χρόνων τόλμησε να εκφράσει φωναχτά μια σκέψη που ίσως είχε περάσει από το μυαλό αρκετών επισκεπτών, συγκρίνοντας τα κυκλαδικά ειδώλια με το έργο του διάσημου Κινέζου καλλιτέχνη στη διπλανή προθήκη. Δεν έμεινα να ακούσω την απάντηση, θέλω όμως να πιστεύω πως η εν λόγω μαμά είχε την υπομονή να εξηγήσει στον γιο της πως το «Ωραίο» έχει από καιρό πάψει να είναι η κορυφαία προτεραιότητα της τέχνης.
Ως ειδήμων στις δυνατότητες των social media, ο Ai Weiwei είναι απόλυτα συντονισμένος με τις κυρίαρχες αξίες της εποχής μας: επιτυχημένο έργο είναι, πάνω απ’ όλα, αυτό που έχει κάτι να πει, ακόμη και αν το μήνυμά του καθίσταται σαφές μόνο μετά την ανάγνωση της συνοδευτικής λεζάντας. Στο χάος του Διαδικτύου, αμέτρητοι χρήστες του Twitter και του Facebook κάνουν τα πάντα ώστε το δικό τους «σχόλιο» να ακουστεί πιο δυνατά από τα υπόλοιπα. Αντίστοιχα, ένας καλλιτέχνης που σέβεται τον εαυτό του είναι υποχρεωμένος να παρακολουθεί την επικαιρότητα, να έχει άποψη και κοινωνική ευαισθησία, να επιδιώκει να προβληματίσει τον θεατή.
Φυσικά, οι καλλιτέχνες ανέκαθεν εμπνέονταν από όσα συνέβαιναν γύρω τους ή ασκούσαν κοινωνική κριτική, όμως για αρκετούς αιώνες η αισθητική αξία ήταν εξίσου σημαντική με το μήνυμα που επιχειρούσαν να μεταδώσουν. Αυτό δεν σημαίνει πως η σημερινή τέχνη είναι κατώτερης ποιότητας από τις δημιουργίες του παρελθόντος. Είναι απλώς διαφορετική – έστω κι αν ένα παιδί εντυπωσιάζεται από ένα αρχαίο αγαλματίδιο και όχι από μια μαρμάρινη αντιασφυξιογόνο μάσκα. Μόνο που καμιά φορά, καθώς «βομβαρδιζόμαστε» αδιάκοπα από κοινωνικοπολιτικά μηνύματα, διαπράττουμε το παράπτωμα να αναζητάμε καταφύγιο σε ένα μικροσκοπικό ειδώλιο.