Ο λαϊκισμός και τα δημοψηφίσματα

Ο λαϊκισμός και τα δημοψηφίσματα

2' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στις 3/12/2004 δημοσίευα στην «Αυγή» ένα άρθρο με τίτλο «Παγκοσμιοποίησης Εγκώμιον». Νόμιζα ότι θα εισέπραττα αριστερούς επαίνους, αφού εξηγούσα ότι η παγκοσμιοποίηση –η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων– είναι μια διαδικασία ανακατανομής του πλούτου προς την κατεύθυνση της ισότητας. Αντιθέτως, εισέπραξα σφοδρή κριτική: το αριστερό δόγμα δεν έβλεπε το κεφάλαιο ως παράγοντα ανάπτυξης, αλλά ως εργαλείο καθυπόταξης των λαών στον δυτικό ιμπεριαλισμό. Ωστόσο, η αθρόα εξαγωγή κεφαλαίων προς τις χώρες του Τρίτου Κόσμου βοήθησε την ανάπτυξη και την καταπολέμηση της φτώχειας σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και χώρες στη ΝΑ Ασία. Ανακόπηκαν, όμως, οι επενδύσεις στις χώρες της ίδιας της Δύσης. Ανακόπηκαν η ανάπτυξη, η ευημερία. Οχι, δεν «φτώχυνε» η Δύση. Αλλά τα πράγματα κάπως δυσκόλεψαν. Και ναι μεν η ανακατανομή του πλούτου προς την κατεύθυνση της ισότητας ικανοποιεί το αίσθημα της δικαιοσύνης, δεν ικανοποιεί όμως εκείνους που η ανακατανομή είναι εις βάρος τους. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, δυσφορία στους κατοίκους της Δύσης. Δυσφορία που μεγάλωνε λόγω της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε το 2008 και που ακόμη συνεχίζεται (και που δεν είναι άσχετη με την παγκοσμιοποίηση). Δυσφορία που μεγάλωνε επίσης λόγω του προσφυγικού – μεταναστευτικού, καθώς και της εισαγόμενης ισλαμικής τρομοκρατίας. Οι συνθήκες κοινωνικής δυσφορίας ευνοούν τον λαϊκισμό. Και ο λαϊκισμός ανεβαίνει σε όλες τις χώρες της Δύσης. Ισχυρό όπλο στα χέρια των λαϊκιστών είναι η λεγόμενη «αμεσοδημοκρατία» και ιδιαίτερα τα δημοψηφίσματα. Τα δημοψηφίσματα θεωρητικά καλούν τον πολίτη να απαντήσει ορθολογικά σε ένα ερώτημα. Στην πραγματικότητα, όμως, η απάντηση δίνεται σύμφωνα με τις παραδόσεις, τις κομματικές εντάξεις και βέβαια το αίσθημα. Οταν επικρατεί το αίσθημα της ευφορίας, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι συνήθως σύμφωνο με την άποψη της κυβέρνησης. Οταν επικρατεί το αίσθημα της δυσφορίας, το αποτέλεσμα είναι συνήθως η απόρριψη της κυβέρνησης, ανεξάρτητα από το ερώτημα του δημοψηφίσματος. Στην Ελλάδα το παιχνίδι του δημοψηφίσματος βρίσκεται ανέκαθεν ψηλά στις επιλογές του λαϊκισμού. Τώρα η σκυτάλη έφθασε στην Ευρώπη, με το δημοψήφισμα για το Brexit και την Κυριακή με το ιταλικό δημοψήφισμα. Τα αποτελέσματά τους στρέφονται κατά της Ε.Ε., αλλά στην πραγματικότητα εναντίον της Ευρώπης, που έπαυσε να είναι το ίδιο ανταγωνιστική απέναντι στις ανερχόμενες χώρες, κυρίως λόγω της παγκοσμιοποίησης. Αποτελούν δε γνήσιο προϊόν λαϊκισμού: δεν ωθούν προς περισσότερη, αλλά προς ακόμη λιγότερη ανταγωνιστικότητα και επίσης υπονομεύουν την ενότητα της Ευρώπης, τη μεγαλύτερη ελπίδα για διατήρηση της ανταγωνιστικότητας.

Η αντίληψη ότι τα δημοψηφίσματα είναι το απαύγασμα της δημοκρατίας είναι απατηλή. Στις δημοκρατίες οι πολίτες πληρώνουν τους εκλεγμένους εκπροσώπους τους για να διατηρούν, καθένας, επιτελείο ειδικών που τους αναλύουν τις επιπτώσεις κάθε εκδοχής από αυτές που τίθενται στα δημοψηφίσματα. Είναι πιο δημοκρατικό και λιγότερο λαϊκιστικό να εμπιστευθούμε τη δική τους ψήφο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή