Το «μυστικό τετράδιο» του Τζιμ Τζάρμους

Το «μυστικό τετράδιο» του Τζιμ Τζάρμους

2' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σ​​την ερώτηση «Πάτερσον πώς τα πας με τη ζωή σου;», απαντά «δεν έχω παράπονο». Δεν είναι συμβατική ούτε τυποποιημένη η αντίδρασή του. Ο οδηγός λεωφορείου στη μικρή πόλη Πάτερσον του Νιου Τζέρσεϊ το εννοεί. Οι διαδρομές του είναι περιορισμένες. Εκτελεί με συνέπεια τα καθημερινά δρομολόγια, επιστρέφει στο σπίτι, όπου τον περιμένει η τρυφερή και ευφάνταστη Περσίδα σύζυγός του, Λόρα, βγάζει βόλτα το ευφυές και συνεργάσιμο αγγλικό μπουλντόγκ του (τον Μάρβιν), κάνει πάντα μια στάση στην παμπ για ένα ποτήρι μπίρα, και επιστρέφει.

Η ζωή του θα μπορούσε να είναι ασπρόμαυρη, όπως τα δύο χρώματα που αγαπά με πάθος η γυναίκα του και εφαρμόζει σε κάθε δυνατή εκδοχή και επιφάνεια. Ομως ο εξωτερικός μονόδρομος έχει αμέτρητες εσωτερικές διακλαδώσεις, που καταγράφονται σε ένα «μυστικό τετράδιο» με τη μορφή στίχων, όχι ομοιοκατάληκτων. Ενας οδηγός λεωφορείου ποιητής, «που αγαπάει την Εμιλι Ντίκινσον».

Στη 13η ταινία του, «Paterson», ο Τζιμ Τζάρμους συντάσσει έναν ιδιότυπο ψυχικό χάρτη. Το όνομα του ήρωα, της πόλης, του τίτλου της ταινίας, είναι σαν ηχώ της φωνής του Ουίλιαμ Κάρλος Ουίλιαμς (1883 -1963) και του ομότιτλου βιβλίου-ποιήματός του. Το παιχνίδι του Τζάρμους, εμπνευσμένο από αυτή την πόλη, γενέτειρα ποιητών (Γουίλιαμς, Γκίνσμπεργκ), με το «βιομηχανικό τοπίο και τον πλουραλισμό των κατοίκων», όπως την περιγράφει ο σκηνοθέτης, έχει την οικονομία, το βάθος και την πολυσημία ενός χαϊκού.

Ο ίδιος ο ήρωας (ιδανική η επιλογή του Ανταμ Ντράιβερ που «είναι» το πρόσωπο που υποδύεται), οι προβλέψιμες περιπλανήσεις του με τις απρόβλεπτες συναντήσεις, η πόλη που έχει κινηματογραφηθεί ανορθόδοξα από τον Τζάρμους, όπως «ανορθόδοξες» μέσα στην καθημερινότητά τους φαντάζουν οι ζωές των κατοίκων, δίνουν στον Πάτερσον το σχήμα του πρωταγωνιστή και το αντίστροφο.

Στο τέλος της μέρας, ο απολογισμός δεν έχει τίποτα το συνταρακτικό. Ενα επεισόδιο στο μπαρ εισπράττεται ως κατ’ εξαίρεση συμβάν, η επιτυχία της συζύγου με τα μικρά κέικ της, που γίνονται ανάρπαστα στην υπαίθρια αγορά, προκαλεί αντιδράσεις γιορτής. Ο Πάτερσον ζει με τις λέξεις του, δεν έχει καμία επαφή με την τεχνολογία, αν χαθεί το τετράδιό του χάνονται και οι λέξεις. Χάνονται όμως ή απλώς συνεχίζει από το σημείο που σταμάτησε; Η λευκή σελίδα είναι πάντα μια νέα αρχή. Τα πάντα γύρω του είναι αφορμή.

«…Ιδού το ωραιότερο σπίρτο στην οικουμένη,/ ξυλάκι από πεύκο, ύψους τριών εκατοστών,/ με βαθυκόκκινο κεφάλι,/ νηφάλιο αλλά και εξαγριωμένο,/ επίμονα έτοιμο να πάρει φωτιά,/ ανάβοντας ίσως για πρώτη φορά/ το τσιγάρο των γυναικών που αγαπάτε,/ στιγμή μοναδική, ανεπανάληπτη»*.

Η Λόρα ονειρεύεται δόξα (να γίνει αστέρι της κάντρι μουσικής), μαθαίνοντας κιθάρα, μόνη της, στο σπίτι· τίποτα δεν την πτοεί, αντλεί από τη νηφαλιότητα μιας σχέσης και από τον θαυμασμό για τον ποιητή σύζυγό της. Ο Πάτερσον συγκινείται από την ομορφιά και την επίμονη ευρηματικότητά της, αλλά είναι ταμένος στη ρουτίνα της κάθε μέρας. Ακολουθεί το τελετουργικό με απροσποίητη χαρά, παρατηρεί τους επιβάτες, τις κουβέντες τους, το ρολόι στο χέρι τον ειδοποιεί για τη λήξη της βάρδιας, για την επόμενη «στάση», στο σπίτι, στη βόλτα με τον σκύλο, στην παμπ…

Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη… Κυριακή και πάλι Δευτέρα. Το ημερολόγιο της ταινίας επιλέγει να ολοκληρωθεί Δευτέρα, όχι Κυριακή. Εχει κι αυτό τη σημασία του. Επάλληλοι κύκλοι, χωρίς, επί της ουσίας, αρχή και τέλος. Η εβδομάδα δεν ορίζεται υποχρεωτικά από τις ημέρες της· μπορεί και από τις μικρές δημιουργίες της Λόρα που αλλάζουν, ανεπαίσθητα την όψη του σπιτιού, από μια συνάντηση του Πάτερσον σε ένα παγκάκι που προσφέρει μια σκέψη, μια λέξη…

Ολα μοιάζουν αδιατάρακτα στο Πάτερσον κι όλα σφύζουν από αυτήν τη μυστηριώδη, μη ορατή, ζωή.

* Τα ποιήματα της ταινίας είναι του Ron Padgett, η μετάφραση, που δημοσιεύουμε, του Χάρη Βλαβιανού.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή