Η αλλαγή προέδρου στις ΗΠΑ συνοδεύεται σχεδόν πάντα από ελπίδες αναπροσαρμογής των κρίσιμων –ως προς τη βαρύτητά τους– αμερικανικών συμφερόντων και αντιλήψεων για τη γεωπολιτική πραγματικότητα της περιοχής. Η Αθήνα έχει ήδη αναζητήσει διαύλους στο περιβάλλον του νέου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ιδίως προκειμένου να γνωστοποιήσει τις απόψεις της για την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο και τον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει στην περιοχή.
Τη συγκεκριμένη προσπάθεια εγκαινίασε ο υπουργός Εξωτερικών κ. Ν. Κοτζιάς, ο οποίος –όπως έγραψε την προηγούμενη Κυριακή η «Κ»– είχε επαφές με στενούς συνεργάτες του προέδρου Τραμπ, όπως ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας, Μάικλ Φλιν. Σε δεύτερη φάση, τις ΗΠΑ επισκέφθηκε και ο κ. Π. Καμμένος, με βασικό στόχο να έχει επαφές με το ελληνοαμερικανικό ομογενειακό λόμπι, σε μια γενικότερη προσπάθεια να προωθήσει μια πιο στενά στρατιωτική ατζέντα και, πολιτικά, να εμφανιστεί ως ο μοναδικός Ελληνας αρχηγός κόμματος που ταξίδεψε ώς την Ουάσιγκτον όχι απλώς ως υπουργός Εθνικής Αμυνας, αλλά και ως ο κατεξοχήν εγχώριος θιασώτης των απόψεων Τραμπ. Ο κ. Καμμένος δεν έχει αφαιρέσει από την ατζέντα του την προσπάθεια διεύρυνσης της στρατιωτικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο της οποίας επιθυμεί να επιτύχει τη συμμετοχή στο πρόγραμμα των F-35, ως χώρας που θα προμηθευτεί το συγκεκριμένο αεροσκάφος πέμπτης γενιάς, σε μια απόπειρα άμβλυνσης της κλιμακούμενης εξοπλιστικής ανισορροπίας ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα στο Αιγαίο.
Τα δύο επίπεδα
Επί της ουσίας, στα ζητήματα του σκληρού πυρήνα της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, η Ελλάδα θα κινηθεί προσπαθώντας σε δύο επίπεδα: Πρώτον, ως προς το τι μπορεί να προσφέρει στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ ως χώρα που ενδεχομένως να έχει ουσιαστική επιρροή ή και παρέμβαση σε όσα εξελίσσονται στην Ανατ. Μεσόγειο. Και, δεύτερον, να επιτύχει κάποιες παραχωρήσεις σε επίπεδο εξοπλισμών, ώστε να κατορθώσει να επιτύχει αυτό τον ρόλο με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Ως προς το γεωπολιτικό σκέλος, το επιτελείο του κ. Τραμπ έχει ήδη πληροφορηθεί (από τον ΥΠΕΞ κ. Κοτζιά) για τις τριμερείς και τις τετραμερείς συνεργασίες της Ελλάδας με την Κύπρο, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τον Λίβανο, καθώς, επίσης, και μια ολοκληρωμένη ανάλυση της κατάστασης στη Λιβύη, τουλάχιστον όπως αυτή γίνεται αντιληπτή από την πλευρά της Αθήνας. Επί τούτου, η Αθήνα μπορεί να ευελπιστεί ότι μπορεί να υπάρξει σύμπτωση συμφερόντων με την Ουάσιγκτον εφόσον, βεβαίως, επιβεβαιωθεί η εξαιρετικά ισχυρή υποστήριξη που δείχνει –ρητορικά έως τώρα– ο κ. Τραμπ για χώρες της περιοχής όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος με τις οποίες η Ελλάδα διατηρεί άριστες και στενότατες συμμαχικές σχέσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Κοτζιάς, στη διάρκεια της συνάντησής του με τον κ. Φλιν, δεν έθεσε ζήτημα ελληνοτουρκικών σχέσεων, κυρίως προκειμένου να αποφύγει μια συζήτηση πολύ ειδικού χαρακτήρα, για μια αντιπαράθεση η οποία –ούτως ή άλλως– είναι πολύ γνωστή στους Αμερικανούς διπλωμάτες και στρατιωτικούς.
Η δυνατότητα της Ελλάδας να προβάλει αυτόν τον ρόλο και στη νέα ηγεσία των ΗΠΑ συνδέεται προφανώς και με αμιγώς στρατιωτικούς παράγοντες. Το πρώτο αφορά το σπριντ των εξοπλισμών, στο οποίο η Αθήνα έχει μείνει πίσω έναντι όλων των βασικών παικτών της περιοχής. Η Τουρκία προμηθεύεται F-35, ενώ την ίδια στιγμή προχωρεί στη ναυπήγηση φρεγατών – μέρος της γενικότερης στόχευσής της να μετατραπεί σε χώρα εξαγωγής, και όχι μόνο εισαγωγής ή συμπαραγωγής, στρατιωτικών εξοπλισμών. Το ενεργειακό παιχνίδι έχει οδηγήσει, επιπλέον, σε απόκτηση μονάδων επιφανείας τόσο από την Αίγυπτο όσο και από το Ισραήλ. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα, μέσα από τις εργώδεις προσπάθειες του αρχηγού ΓΕΕΘΑ Ευάγγελου Αποστολάκη και άλλων επιτελικών στελεχών του στρατεύματος έχει ως βασική στόχευσή της την αναβάθμιση της χρησιμότητας βάσεων, όπως της Σούδας, όχι μόνο για τη χρήση και διασπορά νατοϊκών δυνάμεων, αλλά, σταδιακά, ως κύριας ναυτικής βάσης και για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Πολυετή εμπειρία σε θέσεις του ΝΑΤΟ αλλά και εξαιρετικές σχέσεις με τις αμερικανικές Ενοπλες Δυνάμεις έχουν και οι τρεις νέοι αρχηγοί των κλάδων κ. Αλκ. Στεφανής (ΓΕΣ), Ν. Τσούνης (ΓΕΝ) και Χρ. Χριστοδούλου (ΓΕΑ), καθώς και υψηλόβαθμα στελέχη με κρίσιμα πόστα, όπως ο νέος αρχηγός Στόλου κ. Ι. Παυλόπουλος.
Η σύνοδος των υπουργών Αμύνης του ΝΑΤΟ στις 16 και 17 Φεβρουαρίου, όπου θα βρεθεί ως εκπρόσωπος των ΗΠΑ ο απόστρατος στρατηγός Τζέιμς Μάτις, θα δείξει, επίσης, αρκετά, ως προς τις προθέσεις της Ουάσιγκτον έναντι όσων δεν δαπανούν το 2% του προϋπολογισμού τους για την άμυνα (όπως κάνουν μόνο οι ΗΠΑ, η Ελλάδα, η Βρετανία, η Εσθονία και η Πολωνία).