Βραδυφλεγής «βόμβα» στα θεμέλια της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής οικονομίας παραμένει το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, παρά τις μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις, τις αυξήσεις στα όρια ηλικίας και την πρόσφατη ασφαλιστική μεταρρύθμιση με τις νέες ανατροπές στο ύψος των εισφορών και των νέων συντάξεων.
Εκατομμύρια ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι και μαζί τους η εγχώρια οικονομία βρίσκονται σε μια αδιάλειπτη περιδίνηση σε έναν φαύλο κύκλο, όπου –όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν οι ειδικοί– το ασφαλιστικό καθηλώνει την ανάπτυξη και η καθηλωμένη ανάπτυξη επιδεινώνει το ασφαλιστικό.
Σήμερα, περίπου 1,3 εργαζόμενος καταβάλλει εισφορές για να πληρωθούν οι συντάξεις ενός συνταξιούχου. Η ανισορροπία συνταξιούχων – ενεργού πληθυσμού – εργαζομένων έχει οδηγήσει σε αντιστροφή της πληθυσμιακής πυραμίδας, η οποία έχει μεταλλαχθεί πλέον σε ένα τοξικό μανιτάρι. Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραματίζει η υπογεννητικότητα, που έχει ως αποτέλεσμα κάθε γυναίκα να γεννάει κατά μέσον όρο μόλις 1,3 παιδί. Την ίδια στιγμή, τουλάχιστον 1,1 εκατ. άνθρωποι παραμένουν άνεργοι, με τις εκτιμήσεις εγχώριων αλλά και ξένων αναλυτών και παρατηρητών να μη βλέπουν μείωση στα προ κρίσης επίπεδα πριν επέλθουν άλλα 20 με 30 χρόνια.
Η μείωση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την υψηλή ανεργία αυξάνει τις συνταξιοδοτικές δαπάνες και επιδεινώνει τη δυσαναλογία εργαζομένων – συνταξιούχων. Μάλιστα, στο σκηνικό της μείωσης των εσόδων του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, εξαιτίας της δραματικά υψηλής ανεργίας, προστίθεται η εισφοροδιαφυγή που κάθε χρόνο υπολογίζεται πως στερεί από το σύστημα τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ, καθώς η «μαύρη» ανασφάλιστη ή μερικώς ασφαλισμένη εργασία ανέρχεται στο 40%.
Ωστόσο, παρά τις δραματικές μειώσεις στις παροχές κατά τουλάχιστον 45 δισ. ευρώ κατά το διάστημα 2010-2016, που είχε ως αποτέλεσμα το 50% των συνταξιούχων να λαμβάνει σύνταξη κάτω από 700 ευρώ τον μήνα, η συνταξιοδοτική δαπάνη παραμένει σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα, πάνω από αυτά που ορίζει η Ε.Ε., καθώς αντιστοιχεί στο 18% του ΑΕΠ (στην Ε.Ε. είναι 12%-13%). Το ετήσιο έλλειμμα της κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο καλύπτει το κράτος από τον κρατικό προϋπολογισμό, εκτιμάται ότι αγγίζει το 10% του ΑΕΠ. Βέβαια, στο ποσοστό αυτό περιλαμβάνεται και η υποχρέωση του κράτους να εισφέρει στα Ταμεία, στο πλαίσιο της θεσμοθετημένης (μέχρι πρότινος) τριμερούς χρηματοδότησης. Αντίστοιχα, το αναλογιστικό έλλειμμα του συνταξιοδοτικού μας συστήματος υπολογίζεται, σε αποπληθωρισμένες τιμές, στα 470 δισ. ευρώ μέχρι το 2060.
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας πως το ασφαλιστικό έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, όπου κάθε απόπειρα για βελτίωση οδηγεί σε νέες περικοπές.