ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Παρόλο που έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ κρεμόταν κυριολεκτικά από μία κλωστή, κομμάτια από το παζλ του τι ακριβώς έγινε εκείνο το δραματικό διάστημα, των πρώτων επτά μηνών του 2015, συνεχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια για το κατά πόσον υπήρχε ένα οργανωμένο σχέδιο για την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη. Μόλις την περασμένη εβδομάδα η «Κ» έφερε στη δημοσιότητα λεπτομέρειες για το σχέδιο του παράλληλου νομίσματος που σχεδίαζε μια «μυστική ομάδα» υπό τις οδηγίες του Γιάνη Βαρουφάκη.
Το πόσο δραματικά θα εξελισσόταν το πρώτο επτάμηνο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δεν μπορούσε κανένας να το προβλέψει, αν και η κυβέρνηση είχε δείξει δείγματα γραφής από τις πρώτες κιόλας μέρες που βρέθηκε στο τιμόνι της χώρας. Στις Βρυξέλλες έχει μείνει ανεξίτηλη η επίσκεψη του επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ στην Αθήνα, 15 μέρες μετά τις εκλογές, για να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Αλ. Τσίπρα και τον τότε υπουργό Οικονομικών, ώστε να καταλάβει από πρώτο χέρι τις πραγματικές προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Στο τέλος της κοινής συνέντευξης Βαρουφάκη – Ντάισελμπλουμ, ο δεύτερος ψιθυρίζει κάτι στον πρώτο. Ο κ. Βαρουφάκης μόλις έχει δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει μνημόνιο και τρόικα. Η ελληνική πλευρά διαρρέει ότι ο κ. Ντάισελμπλουμ ψιθύρισε στον κ. Βαρουφάκη πως «μόλις σκότωσες την τρόικα», αλλά από το περιβάλλον του κ. Ντάισελμπλουμ λένε ότι η φράση ήταν «μόλις έκανες μεγάλο λάθος».
Εκεί είναι η πρώτη φορά που στις Βρυξέλλες καταλαβαίνουν ότι αυτή η κυβέρνηση θα τραβήξει τα πράγματα στα άκρα, με αμφίβολο αποτέλεσμα. Αυτό που δεν ήξεραν και τώρα γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό είναι σε τι βαθμό ο τότε υπουργός Οικονομικών, σε γνώση του πρωθυπουργού, προετοιμαζόταν για την έξοδο της χώρας από το ευρώ και την οικονομική της καταστροφή.
Στο μυαλό…
Μερικούς μήνες πριν από την παραπάνω συνάντηση στην Αθήνα, πριν εκλεγεί βουλευτής –πόσο μάλιστα να έχει γίνει υπουργός Οικονομικών– ο κ. Βαρουφάκης έχει ήδη στο μυαλό του ένα σχέδιο για παράλληλο νόμισμα και σύστημα πληρωμών που θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία τη στιγμή που θα έκλειναν οι τράπεζες και η Ελλάδα πιθανόν να βρισκόταν εκτός ευρώ. Ο σκοπός του σχεδίου ήταν να βρεθεί ο τρόπος που οριακά θα συνεχίζονταν κάποιες συναλλαγές ιδιωτών με το Δημόσιο, ώστε να υπάρχει κάποια ρευστότητα στα κρατικά ταμεία που αναμενόταν να είναι μέχρι τότε παντελώς άδεια
Ο ίδιος ο κ. Βαρουφάκης ισχυρίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα μετά τις αποκαλύψεις της «Κ», πως είχε παρουσιάσει το σχέδιό του για το σύστημα παράλληλων πληρωμών στο σπίτι του κ. Τσίπρα στην Κυψέλη, τον Νοέμβριο του 2014, ενώ παρόντες ήταν και ο κ. Ν. Παππάς, νυν υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής και Ενημέρωσης αλλά και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης.
Ο ίδιος ήξερε πολύ καλά –όπως λέει σε ηχογραφημένο διάλογο που είχε με επενδυτές και στελέχη διεθνών hedge funds που έφερε στο φως η «Κ» τον Ιούλιο του 2015– ότι δεν είχε εντολή να βγάλει την Ελλάδα από το ευρώ. «Αυτό για το οποίο είχαμε εντολή ήταν να διαπραγματευθούμε ένα είδος συμφωνίας με το Eurogroup και την ΕΚΤ, που θα καθιστούσε την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη βιώσιμη». Ο ίδιος δίνει άλλη ερμηνεία στην εντολή που είχε λάβει από τον ελληνικό λαό, αναφέροντας στο ίδιο ηχογραφημένο διάλογο πως «πιστεύω ότι ο ελληνικός λαός μας εξουσιοδότησε να συνεχίσουμε ενεργά και με σθένος αυτή τη διαπραγμάτευση στο σημείο, κατά το οποίο –αν δεν κατορθώναμε να κλείσουμε μια βιώσιμη συμφωνία– θα έπρεπε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ».
Οι εμπνευστές
Οι βασικοί σχεδιαστές αυτού του συστήματος που έχουν μιλήσει δημόσια μέχρι στιγμής για τη συμβολή τους είναι ο Τζέιμι Γκάλμπρεϊθ και μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ο στενός σύμβουλος του κ. Βαρουφάκη αλλά και του σημερινού υπουργού Οικονομικών Ευκλ. Τσακαλώτου, Γκλεν Κιμ. Ο κ. Κιμ, προσκεκλημένος στο ιταλικό Κοινοβούλιο με τις κάμερες ανοιχτές και χαρακτηριστική ευκολία, περιέγραψε ότι κλήθηκαν αυτός και η ομάδα του τον Ιανουάριο του 2015 από τον κ. Βαρουφάκη για να προετοιμάσουν ένα «δημοσιονομικό νόμισμα», όπως το ονομάζει, το οποίο «αν υπήρχε περισσότερος χρόνος, θα μπορούσε να είχε εφαρμοστεί», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει
«Σκεφτήκαμε ότι αυτό το “δημοσιονομικό νόμισμα” έπρεπε να μοιάζει, να μυρίζει και να έχει την ίδια υφή με το ευρώ, χωρίς να είναι», λέει ο Γκλεν Κιμ και το περιγράφει σαν «κουπόνι σίτισης», το οποίο συχνά δίνεται ως μέρος προσφορών των εφημερίδων και με το οποίο μπορεί κανείς να προμηθευτεί τρόφιμα από το σούπερ μάρκετ με έκπτωση.
«Ο οκτάχρονος γιος μου είναι ο τελικός κριτής αν αυτό το νόμισμα – κουπόνι θα γινόταν αντιληπτό από την πλειοψηφία του ελληνικού λαού» λέει ο Γκλεν Κιμ με αφοπλιστική φυσικότητα, που όταν ρώτησε τον οκτάχρονο για το αν θα μπορούσε να είναι ηλεκτρονικής μορφής το νόμισμα, αυτός είπε στον μπαμπά του «πως έπρεπε να μοιάζει και να μυρίζει σαν χρήματα».
Κουπόνια σε 500.000 δημοσίους υπαλλήλους
Με βάση το σχέδιο, το σύστημα που σχεδιαζόταν θα εφαρμοζόταν αρχικά στους 500.000 δημόσιους υπαλλήλους, στους οποίους η πρόσβαση της κυβέρνησης στο μισθολόγιό τους ήταν εύκολη. Θα αφορούσε το 10% του μισθού τους, έτσι ώστε «να μην πλημμυρίσουμε το σύστημα με αυτά τα κουπόνια», όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κιμ.
Σύμφωνα με τον κ. Βαρουφάκη το σύστημα που προετοίμαζε με την ομάδα του θα μπορούσε μέσω των ΑΦΜ και του taxisnet να εξυπηρετήσει τις συναλλαγές ιδιωτών με το Δημόσιο, γεμίζοντας τα άδεια ελληνικά ταμεία. Στην ηχογραφημένη συνομιλία του 2015, ο κ. Βαρουφάκης είχε πει, αφήνοντας πολλούς άναυδους, ότι ζήτησε από φίλο του καθηγητή Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Columbia της Ν.Υ. να «χακάρει» το λογισμικό πρόγραμμα του υπουργείου Οικονομικών, ώστε να μπορέσει να αντιγράψει τους κωδικούς της ιστοσελίδας και έτσι να σχεδιάσει και να εφαρμόσει το παράλληλο σύστημα πληρωμών.
Παρά τη συντριπτική νίκη του «Οχι» στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, το τελικό «πράσινο φως» που ανέμενε ο τότε υπουργός Οικονομικών από τον Αλ. Τσίπρα, για να εφαρμόσει το σχέδιό του, δεν δόθηκε ποτέ. Το γιατί θα το απαντήσει η Ιστορία.