Αν και έχει γίνει πολύς λόγος για την αυξημένη χρήση των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων στο μέλλον, η προοπτική αυτή φαίνεται να είναι σήμερα περισσότερο κοντινή από ποτέ. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι Tesla, Volvo και Volkswagen ανακοίνωσαν τη θεαματική αύξηση της παραγωγής τους σε ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα μέχρι το 2020-25. Αναλυτές της αγοράς προεξοφλούν πια μεγάλες αλλαγές στον παγκόσμιο «χάρτη» των επιβατικών αυτοκινήτων, ενώ η Κίνα και η Ευρώπη πριμοδοτούν τη χρήση των ηλεκτροκίνητων.
Στη Γαλλία, η κυβέρνηση του προέδρου Μανουέλ Μακρόν προτίθεται να καταργήσει τις πωλήσεις των οχημάτων με κινητήρα ντίζελ και των βενζινοκίνητων μέχρι το 2040, προκειμένου η χώρα να ανταποκριθεί στη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Στη Νορβηγία, η βαριά φορολογία στα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα και οι γενναίες επιδοτήσεις στα ηλεκτροκίνητα έχουν εξισώσει τις τιμές. Ως αποτέλεσμα, τα υβριδικά και τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα αντικατοπτρίζουν σήμερα το 37% των συνολικών πωλήσεων από το 6% το 2013.
«Μέχρι το 2020 θα διατίθενται στους καταναλωτές πάνω από 120 διαφορετικά ηλεκτροκίνητα μοντέλα σε όλο το εύρος των επιλογών», σχολιάζει ο Μάικλ Λίμπρεχ της Bloomberg New Energy Finance (BNEF), μιας εξειδικευμένης υπηρεσίας του πρακτορείου Bloomberg.
«Είναι απίθανα μοντέλα. Θα κάνουν τα αυτοκίνητα με κινητήρες εσωτερικής καύσης να φαίνονται ξεπερασμένα».
Ισως θα ήταν επιπόλαιο να υποστηρίξει κανείς την εξ ολοκλήρου αντικατάσταση των μηχανών εσωτερικής καύσης από ηλεκτροκίνητα, αλλά όσο εξελίσσεται η τεχνολογία των τελευταίων, τόσο οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα επενδύουν σε αυτά. H BNEF προβλέπει πως μέχρι το 2040, τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα θα καλύπτουν το ένα τρίτο του παγκόσμιου στόλου των επιβατικών οχημάτων. Πέρυσι αντιπροσώπευαν το 1% των πωλήσεων.
Μέχρι το 2025, η Volkswagen και η Tesla σχεδιάζουν να παράγουν πάνω από ένα εκατομμύριο ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα τον χρόνο. Στις 3 Ιουλίου, η Tesla ανακοίνωσε πως έλαβε πρώιμα έγκριση από τις αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ για να προχωρήσει στην παραγωγή του Model 3. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα για τον καινοτόμο επιχειρηματία Ελον Μασκ, καθώς το Model 3 προορίζεται για το ευρύ καταναλωτικό κοινό στην τιμή των 35.000 δολαρίων. Το Model S, το αυτοκίνητο πολυτελείας με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στις ΗΠΑ, κοστίζει από 65.000 έως 100.000 δολάρια. Τέλη Μάιου, η Volkswagen γνωστοποίησε πως σχεδιάζει το 25% των πωλήσεων της να προέρχεται από ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα έως το 2025. Η Toyota σκοπεύει να καταργήσει ολοσχερώς την παραγωγή οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης μέχρι το 2050. Η Volvo είχε την τόλμη να ανακοινώσει αρχές Ιουλίου πως θα παράγει μόνον ηλεκτροκίνητα και υβριδικά αυτοκίνητα από το 2019.
Τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα ανταγωνίζονται όλο και πιο πολύ στα βενζινοκίνητα χάρη στη μεγάλη πτώση των τιμών των μπαταριών ιόντων λιθίου. Οι μπαταρίες στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα αντιπροσωπεύουν το ήμισυ του συνολικού κόστους. Από το 2010, ο μέσος όρος τιμών για ένα πακέτο μπαταριών υποχώρησε περίπου κατά δύο τρίτα στα 300 δολάρια ανά κιλοβατώρα. Προβλέψεις θέλουν τις τιμές να διολισθαίνουν μέχρι τα 73 δολάρια μέχρι το 2030, χωρίς να είναι απαραίτητη κάποια σημαντική καινοτομία. Δημοσίευμα των New York Times κάνει λόγο για υποχώρηση των τιμών στις μπαταρίες έως και 20% σε ετήσια βάση, γεγονός που ενθαρρύνει τις αυτοκινητοβιομηχανίες να αυξήσουν την παραγωγή τους. «Το ζήτημα είναι καθαρά οικονομικό», σχολιάζει ο Κόλιν ΜακΚέρασερ, αναλυτής της ΒNEF, συμπληρώνοντας ότι «οι τιμές των μπαταριών ιόντων λιθίου αναμένεται να υποχωρήσουν ταχύτερα απ’ ότι αναμένει ο περισσότερος κόσμος».
Ενστάσεις
Επιφυλάξεις έχουν εκφραστεί, ωστόσο, για την πρακτικότητα των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων στα αστικά κέντρα. Οι κάτοικοι των πόλεων δεν έχουν πάντα γκαράζ για να μπορούν να επαναφορτίσουν το αυτοκίνητό τους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τέλος, η αγορά των επαγγελματικών οχημάτων και ειδικότερα των μεγάλων φορτηγών δεν αναμένεται να εγκαταλείψει σύντομα τους κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Οι επιδοτήσεις και η συντήρηση
Σε ποιο βαθμό τα φορολογικά κίνητρα που προσφέρουν οι κυβερνήσεις υποκινούν τις πωλήσεις των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων; Στην πολιτεία της Τζόρτζια των ΗΠΑ, η λήξη φορολογικών εκπτώσεων της τάξεως των 5.000 δολαρίων το 2015 σε κάθε αγορά οδήγησε σε πτώση των πωλήσεων κατά 90% μέσα σε ένα έτος. Ενα ομοσπονδιακό πρόγραμμα στις ΗΠΑ εξασφαλίζει φορολογική έκπτωση 7.500 δολαρίων στα πρώτα 200.000 ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα που θα πωλήσει μια αντιπροσωπεία. Η έκπτωση μειώνεται σταδιακά όταν οι πωλήσεις ξεπεράσουν τα 200.000 οχήματα. Στο Χονγκ Κονγκ, η λήξη φορολογικής έκπτωσης τον Απρίλιο οδήγησε σε αύξηση της τιμής ενός Tesla S60 από 72.900 σε 118.400 δολάρια. Οι επιπτώσεις στις πωλήσεις ήταν άμεσες. Οι νέες ταξινομήσεις μειώθηκαν από 2.939 τον Μάρτιο σε μηδέν τον Απρίλιο. Σε λίγο καιρό, όμως, τα φορολογικά κίνητρα δεν θα έχουν καμία χρησιμότητα στις πωλήσεις των ηλεκτροκινήτων αυτοκινήτων, υποστηρίζει ο Τόνα Σέμπα, ειδικός νέων τεχνολογιών στην εταιρεία αναλύσεων RethinkX. Εκτός των μεμονωμένων περιπτώσεων της Τζόρτζια ή του Χονγκ Κονγκ, οι παγκόσμιες πωλήσεις των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων αυξάνονται σε διψήφια ποσοστά, με άνοδο 36% το 2016. «Κερδίζουν έδαφος λόγω μείωσης κόστους. Αποδίδουν καλύτερα σε χαμηλότερη τιμή, καθώς υποχωρεί το κόστος των μπαταριών». Οπότε, καταλήγει, ο κ. Σέμπα, οι οδηγοί θα αγοράζουν ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο σε χαμηλότερη τιμή, μειώνοντας το κόστος συντήρησης κατά 90% και τις δαπάνες για την αγορά καυσίμων.
Το τέλος των ρεζερβουάρ θα πλήξει τις πετρελαϊκές
Οι εκτιμήσεις για τη ραγδαία επέκταση των στόλων με ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα μέσα σε λίγες δεκαετίες προμηνύουν μεγάλες αλλαγές για τον πετρελαϊκό κλάδο και τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες σε βάθος χρόνου. Εάν επιβεβαιωθούν προβλέψεις που θέλουν το ένα τρίτο του παγκόσμιου στόλου αυτοκινήτων να είναι ηλεκτροκίνητα μέχρι το 2040, τότε θα καταλήξει παράταιρη η ημερήσια παραγωγή 8 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου, όταν οι εξαγωγές μόνο της Σαουδικής Αραβίας είναι 7 εκατομμύρια βαρέλια.
Σε παγκόσμια κλίμακα, η ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου υπολογίζεται στα 98 εκατ. βαρέλια. Αναλυτές της αγοράς δε, τονίζουν πως η μείωση των πετρελαιοκίνητων και βενζινοκίνητων αυτοκινήτων υπέρ των ηλεκτροκίνητων θα πραγματοποιηθεί δίχως τις επιδοτήσεις που δίνονται σήμερα στις ΗΠΑ –και συγκεκριμένα την Καλιφόρνια–, την Ευρώπη και την Κίνα.
Κάποιες πετρελαϊκές εταιρείες ήδη αρχίζουν να συμβιβάζονται με τη νέα πραγματικότητα. Σε συνέδριο που πραγματοποίησε πρόσφατα η Bloomberg New Energy Finance (BNEF), οι εκτιμήσεις της γαλλικής Total, μιας από τις ισχυρότερες πετρελαϊκές εταιρείες στον κόσμο, για τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα ήταν από τις πιο τολμηρές, προβλέποντας πως θα καταλαμβάνουν σχεδόν το ένα τρίτο των συνολικών πωλήσεων μέχρι τα τέλη της επόμενης δεκαετίας. «Η ανάπτυξη των οχημάτων που θα λειτουργούν με μπαταρία θα οδηγήσει τη δεκαετία του 2030 σε εκτόνωση της ζήτησης καυσίμων από το πετρέλαιο », δήλωσε ένας από τους οικονομολόγους της Total, ο Ζοέλ Κιουζ. «Επειτα η ζήτηση μπορεί να παρουσιάσει και μείωση», προσθέτει ο ίδιος. Πιο συγκρατημένες είναι οι εκτιμήσεις της Exxon Mobil, μιας ακόμη πετρελαϊκής εταιρείας που εξετάζει τις συνέπειες από την ανάπτυξη των ηλεκτροκίνητων. Υπολογίζει πως θα αντιπροσωπεύουν το 10% των επιβατικών αυτοκινήτων, σε παγκόσμια κλίμακα, μέχρι το 2040 στις ΗΠΑ. Η Royal Dutch Shell δημιούργησε ξεχωριστή μονάδα για να εντοπίσει ποιες «πράσινες» τεχνολογίες θα είναι πιο κερδοφόρες στο μέλλον.
Τα εμπόδια
Υπάρχουν, εν τούτοις, εμπόδια ως προς την υλοποίηση των εκτιμήσεων για τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Ενα από τα σημαντικότερα είναι η έλλειψη υποδομών για την επαναφόρτιση των μπαταριών. Παραδείγματος χάριν, το ντεπόζιτο ενός αυτοκινήτου με κινητήρα εσωτερικής καύσης γεμίζει ταχύτερα απ’ όσο χρειάζεται για να φορτίσει η μπαταρία ενός ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου. Παρ’ όλα αυτά, στις ΗΠΑ έχουν κατασκευαστεί χιλιάδες σταθμοί φόρτισης και η Tesla συνεχίζει να διεξάγει έρευνες για τη μείωση του απαιτούμενου χρόνου επαναλειτουργίας ενός ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου που σήμερα κυμαίνεται από ένα 30λέπτο έως και δώδεκα ώρες.
Ειδήμονες υποστηρίζουν πως η αγορά αυτή θα παραμείνει εξαρτημένη από τα κίνητρα και τις επιδοτήσεις που προσφέρουν οι κυβερνήσεις. Ηδη, σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει τη φορολόγηση των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων. Είναι μια αγορά που, επίσης, ακόμα μειονεκτεί στην παραγωγή των μπαταριών, η οποία είναι ευάλωτη σε ελλείψεις πρώτων υλών ή κατασκευαστικά προβλήματα. Αλλά αυτά είναι προβλήματα που μπορούν να ξεπεραστούν, τονίζει ο Κόλιν Μακ Κέρατσερ της BNEF.
Η Κίνα ωθεί τις εταιρείες να διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο στην παραγωγή και τον εφοδιασμό των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, εστιάζοντας σε αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και εταιρείες ανάπτυξης και παραγωγής μπαταριών. Μετά την έκδοση 15 αδειών από τον Μάρτιο του 2016, η Επιτροπή Μεταρρυθμίσεων και Ανάπτυξης (National Development and Reform) εξετάζει να μην δώσει νέες λόγω φόβων για κορεσμό της αγοράς. Ηδη, η χώρα διαθέτει τη μεγαλύτερη αγορά των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, στοχεύοντας να φθάσει τα επτά εκατομμύρια οχήματα μέχρι το 2025 και να δεκαπλασιάσει την προσφορά την επόμενη δεκαετία. Σύμφωνα με την Ενωση Αυτοκινητοβιομηχανιών της Κίνας, οι πωλήσεις ηλεκτροκίνητων, υβριδικών και κυψελών καυσίμων (fuel cells) αυτοκινήτων έφθασαν πέρσι τα 507.000 οχήματα στην Κίνα, ξεπερνώντας τις ΗΠΑ. Μέχρι σήμερα, κινεζικές εταιρείες έχουν ανακοινώσει επενδύσεις 98 δισ. γουάν ή 14 δισ. δολαρίων για την κατασκευή μονάδων παραγωγής για ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Τα εργοστάσια αυτά υπολογίζεται ότι θα έχουν τη δυνατότητα παραγωγής 2,9 εκατ. οχημάτων σε ετήσια βάση. Αυτά τα επιχειρηματικά σχέδια εντάσσονται στη δέσμευση της Κίνας για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου, όπως δήλωσε πρόσφατα ο πρωθυπουργός, Λι Κετσιάνγκ.
Ομως κατά πόσο η αύξηση των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων μπορεί να συμβάλει στην εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή; Η Διεθνής Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ) υπολογίζει πως τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα πρέπει να φθάσουν, τουλάχιστον, το 40% του παγκόσμιου στόλου των επιβατικών οχημάτων μέχρι το 2040 για να υπάρξει μια ευκαιρία να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου.