Μπήκε στο φουαγέ της Λυρικής φορώντας ένα ζευγάρι μαύρα γυαλιά σε σχήμα πεταλούδας, ντυμένη με ένα ελαφρύ ανοιχτόχρωμο φόρεμα και μια μεγάλη καρφίτσα στο πέτο σε σχήμα λουλουδιού. Λεπτή και μικροκαμωμένη, μια εύθραυστη φιγούρα, κρατούσε με δυσκολία δύο μεγάλες, βαριές, τσάντες. «Ελα να δεις, να με γνωρίσεις γιατί δεν με ξέρεις, είσαι πολύ νέος», είπε και ανοίξαμε μαζί τα μεγάλα άλμπουμ με τις δεκάδες ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Γιοβάννας.
«Κρυφά, με το ψευδώνυμό μου τραγουδούσα το ελαφρό τραγούδι στο ραδιόφωνο. Μου άρεσε πολύ αλλά φοβόμουν να μη με καταλάβουν και χάσω την υποτροφία μου στο Ωδείο Αθηνών που σπούδαζα όπερα», μας λέει η Γιοβάννα κάνοντας μια αναδρομή στα χρόνια του ’60, όταν μεσουρανούσε τραγουδώντας το «Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου» του Μίκη Θεοδωράκη και το «Καλοκαιράκι» του Σπήλιου Μεντή. Κόρη του ζωγράφου Κωνσταντίνου Φάσσου, η Ιωάννα Φάσσου – Καλπαξή γεννήθηκε το 1940 και μεγάλωσε στην Αθήνα του ’50. Σε ηλικία 12 ετών ξεκίνησε μαθήματα όπερας στο Ωδείο Αθηνών και πριν ακόμη πάρει το δίπλωμα της πρωταγωνίστησε στην οπερέτα «Κορυδαλλός» του Φραντς Λέχαρ και μας δείχνει μια φωτογραφία της παράστασης. Αγαπούσε περισσότερο το ελαφρό τραγούδι και το γεγονός ότι την τελευταία στιγμή έχασε για αδιευκρίνιστους λόγους την υποτροφία που κέρδισε αρχικά για μαθήματα όπερας στην Ακαδημία Σάντα Σετσίλια στη Ρώμη την οδήγησε στη δισκογραφία και για λίγο στις πίστες της Αθήνας και του εξωτερικού.
Βλέπουμε μαζί το χαμογελαστό κορίτσι με τα καστανά μαλλιά μπροστά στα μικρόφωνα του ραδιοφώνου, σε διεθνή φεστιβάλ και στη Γιουροβίζιον του 1965, όπου εκπροσωπούσε την Ελβετία με το τραγούδι «Non, à jamais sans toi», στην πρώτη μετάδοση της ελληνικής τηλεόρασης, το ψευδώνυμό της να φιγουράρει στους τίτλους των εφημερίδων και το πρόσωπό της σε εξώφυλλα περιοδικών, την αναγόρευσή της σε επίτιμη πολίτη της Γεωργίας, να υποκλίνεται μπροστά σε χιλιάδες θαυμαστές της στη Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, όπου έδωσε δεκάδες ρεσιτάλ με τον Μίμη Πλέσσα τραγουδώντας το «Τι κρίμα» (Μ. Πλέσσας – Κ. Κινδύνης). «Υπάρχουν πράγματα από τότε που θυμάμαι και χαίρομαι και άλλα που με πονάνε», μας λέει. Στις φωτογραφίες όμως φαίνεται να απολαμβάνετε την αποδοχή του κόσμου, σχολιάζουμε. «Δεν είχα τη συνείδηση τότε που έχω τώρα. Ημουν πολύ φοβισμένος άνθρωπος. Είχα μια μητέρα που ήθελε να ζήσει μέσα από εμένα. Ημουν ένα παιδί τότε», σημειώνει και χαμηλώνει τη φωνή της.
Συζητάμε ενώ μπροστά μας περνούν θραύσματα των αναμνήσεών της από τη γνωριμία και τις συναντήσεις της με τον Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος την ενέπνευσε, όπως μας λέει, για να ασχοληθεί με την ποίηση και τον πεζό λόγο, παρόλο που δεν αναγνωρίστηκε όσο θα ήθελε σε αυτό το κομμάτι της δημιουργίας. «Δεν πίστεψε ποτέ κανείς ότι μπορώ να γράφω καλύτερα απ’ ό,τι τραγουδάω. Είναι άδικο γιατί υπάρχουν κλειστές πόρτες που δεν μπορεί κανείς να τις περάσει και να μπει μέσα. Εγώ μπήκα στον λόγο και προσπάθησα να μπω στον ωκεανό του και ξέρω τι σημαίνει αφαίρεση, οικονομία, αρμονία», μας λέει. Στην πραγματικότητα, τονίζει, δεν ασχολήθηκε πολύ με το επαγγελματικό τραγούδι γιατί δεν άντεχε την νύχτα. Μετά τον γάμο της με τον νομικό Δημήτρη Καλπαξή αφιερώθηκε στην ποίηση και τη συγγραφή μυθιστορημάτων, μια πορεία που συνεχίζει μοναχικά.
Μιλάει χαμηλόφωνα για να προστατεύει τη φωνή της. Είναι λίγο βραχνή λέει και θέλει να ετοιμαστεί για την αυριανή βραδιά της «Ρετρομανίας» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, όπου θα τραγουδήσει τις παλιές της επιτυχίες. Χαίρεται, τονίζει, με την αναβίωση του ελαφρού τραγουδιού μέσα από νέους καλλιτέχνες και σύνολα και με την πρόσκληση της Λυρικής. «Νομίζω ότι έχει αρχίσει μια αναβίωση. Κοιτάξτε, δεν υπάρχει έμπνευση σήμερα. Τα νέα παιδιά έχουν κουραστεί από το μέταλλο, από τη φωνή την κραυγαλέα. Θέλουν να ακουμπήσουν κάπου και εκείνα τα τραγούδια μιλούσαν για αγάπη, για έρωτα, με μια ευγένεια. Χαίρομαι που η Λυρική ανοίγεται με αυτόν τον τρόπο και κάνει διαφορετικά πράγματα», σημειώνει. Από την τσάντα της βγάζει ένα μπουκάλι με τσάι και μέλι λίγο πριν πάρει τη θέση δίπλα στον πιανίστα Χρήστο Κουμούση, με τον οποίο συνεργάζονται τα τελευταία 11 χρόνια. «Δεν έχω τις χαμηλές μου νότες, πρέπει να ανοίξω τη φωνή μου», μας λέει πριν την αποχαιρετήσουμε. Οι παλιές συνήθειες δεν κόβονται.
«Ρετρομανία», Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, ΚΠΙΣΝ, Κυριακή 16 Ιουλίου, από τις 11 π.μ. Η συναυλία της Γιοβάννας είναι στις 7 μ.μ.