Η τελευταία επίθεση του Χίτλερ

Η τελευταία επίθεση του Χίτλερ

5' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ANTONY BEEVOR
Αρδέννες 1944
μτφρ.: Π. Τσαλμπάτουρος,
Β. Στεργιόπουλος
εκδ: Γκοβόστη
σελ. 488

Παρίσι, Δεκέμβριος του 1944. Οι Αμερικανοί αξιωματικοί, ως απελευθερωτές, περνάνε «νύχτες μαγικές» στη γαλλική πρωτεύουσα. Ιδιαίτερα ο Αϊζενχάουερ, βρίσκεται σε τρελά κέφια. Κερνά τους επιτελείς του σαμπάνια, γιατί μόλις έχει προαχθεί από στρατηγός σε στρατάρχης. Πέντε χρυσά αστέρια θα στολίζουν από εδώ και πέρα τις επωμίδες του. Ο μοναδικός, εν ζωή, στρατάρχης του αμερικανικού στρατού.

Αίφνης το κλίμα χαλάει από ένα τηλεγράφημα. Γερμανική αντεπίθεση στις Αρδέννες. Ο επιστήθιος φίλος του, στρατηγός Μπράντλι, τις έχει αφήσει σχεδόν αφύλαχτες. Οι υπόλοιποι δεν δίνουν και πολύ σημασία. Πιστεύουν ότι είναι περισσότερο μια κίνηση αντιπερισπασμού. Ο Αϊκ όμως σπεύδει στον χάρτη του. Κοιτάζοντας το ήδη διαμορφωμένο μέτωπο δεν αργεί να καταλάβει το σχέδιο του Χίτλερ.

Επιθετική ενέργεια που θα κόψει στα δύο το συμμαχικό στράτευμα και μεγάλος κίνδυνος για ολόκληρη την πολεμική προσπάθεια, αν τα γερμανικά στρατεύματα φτάσουν ώς την Αμβέρσα. Τηλεφωνεί στον στρατηγό Πάτον, που προετοιμάζεται νοτιότερα να εισβάλει στη Λωρραίνη και τον διατάζει να κινηθεί άμεσα προς τις Αρδέννες. Ο «εκκεντρικός» Πάτον δυσανασχετεί. Ενας έξαλλος Αϊκ ουρλιάζει στο ακουστικό τού τηλεφώνου: «Εγώ διευθύνω αυτόν τον πόλεμο!».

Ερωτήματα

Τι ακριβώς έγινε στις Αρδέννες το 1944; Πώς βρέθηκαν οι σύμμαχοι από θέση ισχύος, σε κατάσταση αναδίπλωσης; Γιατί έσπασε το μέτωπο και πώς τελικά αποφεύχθηκε η πλήρης κατάρρευση που θα άλλαζε την έκβαση του πολέμου στα δυτικά; Ο γνωστός ιστορικός Αντονι Μπίβορ (βλ. «Στάλινγκραντ», «Βερολίνο 1945», «D-Day» κ.ά.) αφιερώνει το τελευταίο του βιβλίο για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη μάχη των Αρδεννών, στο απίθανο παρασκήνιο της σύγκρουσης και στις παρενέργειες που είχε στον συμμαχικό αγώνα.

Η απελπισμένη, όσο και λυσσασμένη επίθεση των Γερμανών, η τελευταία μεγάλη επιχείρηση που αποτόλμησαν, βασίστηκε περισσότερο στην τρέλα του Χίτλερ παρά στα επιτελικά σχέδια των στρατηγών του που είχαν εισηγηθεί άμυνα στη γραμμή Ζίγκφριντ.

Ο Χίτλερ, βέβαια, έθεσε σε εφαρμογή ένα παλαιότερο σχέδιο, που βρισκόταν στα χαρτιά από τον Πρώτο Παγκόσμιο. Ανέθεσε, δε, την υλοποίησή του στα πιο πιστά και φανατισμένα τμήματα του στρατού, τα βάφεν Ες Ες, τις μεραρχίες αλεξιπτωτιστών και τις μονάδες των τεθωρακισμένων.

Οταν στις 5.20 το πρωί της 16ης Δεκεμβρίου, η 6η στρατιά των πάντσερ άνοιξε πυρ, οι λιγοστοί Αμερικανοί στρατιώτες τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Ακολούθησε η επίθεση της διαβόητης 1η μεραρχίας των Ες Ες, με επικεφαλής τον εγκληματία πολέμου Ιωακείμ Πίπερ. Είναι ο πρώτος που θα εφαρμόσει και στους δυτικούς συμμάχους το «αξίωμα» του ανατολικού μετώπου: «Δεν πιάνουμε αιχμαλώτους. Τους εκτελούμε επιτόπου».

Στο παρελθόν, η Βέρμαχτ και τα Ες Ες είχαν συμπεριφερθεί στους Βρετανούς, Καναδούς και Αμερικανούς αιχμαλώτους βάσει των υφιστάμενων κανόνων εμπλοκής και οπωσδήποτε διαφορετικά απ’ ό,τι στους Ρώσους. Ο αδίστακτος Πίπερ υιοθετεί τη λογική της «καμένης γης». Τίποτα δεν μένει όρθιο στο διάβα του. Στο Honsfeld και στο Malmedy οι Αμερικανοί στρατιώτες που παραδίδονται εκτελούνται εν ψυχρώ, ενώ τα πτώματά τους σκυλεύονται. Πρόκειται για μια νέα τακτική που σοκάρει τα συμμαχικά στρατεύματα. Την ίδια μοίρα έχουν και όσοι Βέλγοι πολίτες συλλαμβάνονται στον δρόμο. Η ανεπίσημη απάντηση των Αμερικανών σε αυτές τις αγριότητες είναι η ίδια, αλλά η επιτόπου εκτέλεση περιορίζεται τουλάχιστον στους αιχμάλωτους βαθμοφόρους των Ες Ες, οι νεαροί στρατιώτες τη γλιτώνουν.

Τα έγγραφα

Από την ανάλυση των εγγράφων και των σημάτων που επιχειρεί ο ιστορικός Αντονι Μπίβορ, φαίνεται πως ο αιφνιδιασμός ήταν απόλυτος και οι συμμετέχοντες Γερμανοί, πραγματικά πίστεψαν, για λίγες έστω ημέρες, ότι θα μπορούσαν και πάλι να πετάξουν τον εχθρό στη θάλασσα, όπως στη Δουνκέρκη, πριν από τέσσερα χρόνια. Δεν υπολόγισαν βέβαια πως τώρα αντιμετώπιζαν μια «γιγαντιαία πολεμική μηχανή», με ανεξάντλητες εφεδρείες, απίστευτες δυνατότητες εφοδιασμού σε καθετί και το κυριότερο, με πλήρη αεροπορική κάλυψη.

Ο διάσημος συγγραφέας Ερνεστ Χέμινγουεϊ πληροφορήθηκε τη γερμανική αντεπίθεση ενώ βρισκόταν στο ξενοδοχείο Ritz, του οποίου το μπαρ ισχυριζόταν πως είχε «απελευθερώσει» ο ίδιος. Οπως έγραψε τότε, «πίστευε ότι είχε συντελεστεί η ολοκληρωτική διάσπαση του μετώπου» γι’ αυτό και επέστρεψε άρον άρον στο 22ο σύνταγμα πεζικού, στη δύναμη του οποίου ήταν προσκολλημένος ως πολεμικός ανταποκριτής. Στο διπλανό ακριβώς σύνταγμα υπηρετούσε, την ίδια εποχή, ο νεαρός λοχίας Σάλιντζερ, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα θα γίνει πασίγνωστος με το βιβλίο του «Ο φύλακας στη σίκαλη». Ο Σάλιντζερ, καθ’ όλη τη διάρκεια της μάχης των Αρδεννών, –όπως θα εξομολογηθεί– έγραφε ακατάπαυστα σύντομα διηγήματα για να μην τρελαθεί από τις φρικιαστικές εικόνες των νεκρών συμπολεμιστών του. Οι απώλειες και στα δύο στρατόπεδα ήταν τρομακτικές, το μεγαλύτερο όμως σοκ το υπέστησαν τις πρώτες ημέρες οι Αμερικανοί, που αντιμετώπισαν τον κύριο όγκο της επίθεσης απροετοίμαστοι, χαλαροί και βέβαιοι ότι θα κάνουν Χριστούγεννα στο Βερολίνο.

Στην πραγματικότητα, έκαναν Χριστούγεννα μέσα στα ορύγματά τους, ενώ ο Βρετανός στρατηγός Μοντγκόμερι είχε πλέον αναλάβει τη γενική διοίκηση του συμμαχικού στρατού στον βορρά, αντικαθιστώντας τον Αμερικανό στρατηγό Χότζες που είχε υποστεί νευρικό κλονισμό. Ευτυχώς, ο Μοντγκόμερι στον βορρά και ο Πάτον στο νότο είχαν πετύχει μέχρι την Πρωτοχρονιά να ανακόψουν τη γερμανική προέλαση.

Μακελειό

Το τίμημα, όμως, ήταν βαρύ. Ο Μπίβορ επανέρχεται συχνά μέσα στο βιβλίο του στα νεαρά παιδιά που έχασαν τη ζωή τους (περίπου 80.000) αλλά και στους πάμπολλους τραυματίες, σε μεγάλο ποσοστό ακρωτηριασμένοι. Ενδεικτικά, ο συγγραφέας σημειώνει πως σε μια μόνο νύχτα, ένα χειρουργείο εκστρατείας είχε περιθάλψει 700 άνδρες, 157 χειρουργήθηκαν άμεσα και οι απώλειες ήταν μονάχα τρεις!

Η μάχη όμως των Αρδεννών, θα είναι και η αρχή του τέλους μιας δύσκολης σχέσης, που δεν εξελίχθηκε σε φιλία, αυτής των δύο κορυφαίων στρατιωτικών ηγετών του Αϊζενχάουερ και του Μοντγκόμερι.

Το γεγονός ότι ο Μοντγκόμερι έσπευσε στις 7 Ιανουαρίου του 1945 να δηλώσει στα ΜΜΕ ότι αυτός αναχαίτισε τους Γερμανούς, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ο Αϊκ σταμάτησε και να του απευθύνει τον λόγο, ενώ δέκα χρόνια αργότερα, όταν ήταν πια πρόεδρος των ΗΠΑ, αρνήθηκε να τον συναντήσει!

Εντύπωση προκαλεί στον Μπίβερ και η μεταπολεμική συμπεριφορά των συμμάχων προς τους ηττημένους Γερμανούς. Οι πρωταίτιοι της μοιραίας αντεπίθεσης θα οδηγηθούν σε δίκη με την κατηγορία της διάπραξης εγκλημάτων πολέμου. Τα ντοκουμέντα από τις εκτελέσεις αθώων πολιτών και αιχμαλώτων που παρουσιάστηκαν στις δίκες τους, επαρκή και ανατριχιαστικά, πλην όμως και παρά την καταδίκη τους σε θάνατο, κανείς δεν θα εκτελεστεί.

Αντιθέτως, οι περισσότεροι θα αποφυλακιστούν μετά το 1955. Ακόμη και ο διαβόητος διοικητής των Ες Ες Ιωακείμ Πίπερ θα αφεθεί ελεύθερος, χωρίς όρους. Θα τον δολοφονήσουν όμως το 1976, παλαίμαχοι της Γαλλικής Αντίστασης, αποδίδοντας δικαιοσύνη με τον τρόπο τους. Οπως θα έλεγε και ο στρατιωτικός ιερέας του Πάτον, «μην κάνετε σχέδια, τελικά θα επικρατήσει το σχέδιο του Θεού».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή