«Μήδειας» αναψηλάφηση

3' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ (Μίλερ, Παζολίνι, Ανούιγ)

Μήδεια

σκηνοθ.: Δημήτρης Καραντζάς

θέατρο: Πορεία

Με την τελευταία μόλις φράση της παράστασης, ο Δημήτρης Καραντζάς άφησε να φωτιστεί η, παρά τον εξαίρετο φωτισμό, σκοτεινή, δύσβατη, χαμηλόφωνη σύνθεσή του για τρεις υποκριτές, οκτώ φωνές και ισάριθμους ρόλους: «Θέλω τον κόσμο να κόψω στα δύο/ να κατοικήσω στο κενό ανάμεσα, Εγώ/ ούτε γυναίκα ούτε άντρας…». Φράση–κλειδί από το έργο του Χάινερ Μίλερ: «Ρημαγμένη όχθη – Μήδειας Υλικό – Τοπίο με Αργοναύτες» από το οποίο ακούγονται χωρία μαζί με αποσπάσματα από το σενάριο της «Μήδειας» του Παζολίνι στην αρχή και από το, τελείως διαφορετικού γένους, ομώνυμο έργο του Ανούιγ (δραματουργική επεξεργασία Καραντζάς – Θεοδώρα Καπράλου).

Ανάμεσα, το κείμενο του Ευριπίδη αλώβητο στην ολοζώντανη ακόμη μετάφραση του Βολανάκη μοιρασμένο σε ένα εξαιρετικό πρωταγωνιστικό ανδρικό τρίο με μαύρα, κλασικά κοστούμια (Ιωάννα Τσάμη), έξοχη κίνηση, γεωμετρικά υπολογισμένη στον χώρο (Χρήστος Παπαδόπουλος) κι αίσθηση μουσικότητας, που συχνά εξελίσσεται σε ιερατική ωδή (μουσική: Ανρί Κεργκομάρ). Οι αρετές αυτές των Γιώργου Γάλλου (Μήδεια), Χρήστου Λούλη (Ιάσων, Κρέοντας, Παιδαγωγός, Αιγέας), Μιχάλη Σαράντη (Χορός, Αγγελος, Τροφός) είναι απόρροια όχι μόνον του αναγνωρισμένου ταλέντου τους και της σκηνοθετικής καθοδήγησης με συγκεκριμένη οπτική σαν του Καραντζά (νεωτερική, μεταδραματική, περιοριστική του συναισθήματος και φανατικά υπέρ της αποδραματοποίησης κάθε τραγικού) αλλά κι ενός ευρύτερου σκηνικού δεσμού μεταξύ τους καθώς έχουν σκηνοθετηθεί μαζί από σκηνοθέτες διαφορετικής αντίληψης και οπτικής.

Με κέντρο βάρους την ανδρική ματιά πάνω σ’ ένα συνταρακτικό θέμα της γυναικείας φύσης, η βασισμένη στον λόγο παράσταση προβάλλει την προβληματική του Αλλου, του Διαφορετικού, της Ετερότητας. Και όλο αυτό, δίχως υποχωρήσεις σε συναίσθημα παρά μόνον ίσως σε μιαν υπόκωφη ταραχή (Γάλλος, Σαράντης) και μιαν ένταση διαφοροποιημένης κλίμακας από ρόλο σε ρόλο (Λούλης).

Συμπρωταγωνιστής υπήρξε αναμφισβήτητα το πολυσήμαντο σκηνικό της Ελλης Παπαγεωργακοπούλου (φωτισμένο από τον Αλέκο Αναστασίου), όπως σχεδιάστηκε για τον ανοιχτό χώρο της Μικρής Επιδαύρου αλλά και τροποποιήθηκε για το κλειστό θέατρο «Πορεία». Στην Επίδαυρο, ολόκληρη η ορχήστρα ήταν καλυμμένη από υπόλευκα ή λερά απομεινάρια γυναικείων εσωρούχων, που θύμιζαν όμως και σπαράγματα σκοτωμένων παιδιών. Αν προσθέσεις το στοιχείο του αίματος που απουσίαζε ήταν η περιγραφή του Χάινερ Μίλερ: «Τα ξεσκισμένα πανιά περιόδου, το αίμα και τα γεννήματα των γυναικών της Κολχίδας». Η παραπομπή στα μακελειά αρσενικών πολέμων αιώνων κι αιώνων, με ασπίδες παιδιά γεννημένα και παιδιά αγέννητα στη κοιλιά των μανάδων τους.

Στη μέση αυτού του συνταρακτικού τοπίου–εγκατάστασης ένα ελάχιστο φυτό, φρύγανο μπεκετικής ποικιλίας, πάει να μεγαλώσει άνυδρο και υπονομευμένο από παντού. Ο σπόρος του άνδρα που τον ρίχνει στη γη και μετά τον μοιραίο ξεριζωμό του από παιδοκτόνες συνέπειες και παράπλευρες ζημίες, ο αρσενικός του θρήνος «για τη σπορά στις μήτρες του κακού». Ενα σκηνικό που αφηγείται πριν και κατά την αφήγηση των τριών διαλέγεται, σιωπά και παράλληλα δρα αποκαλύπτοντας τη συνέχεια της ιστορίας. Κάτω από πανιά ή χαρτιά (Πορεία) εμφανίζεται στο τέλος εκθαμβωτικός ο κύκλος, ο από μηχανής σωτήρας και θεϊκός κριτής Ηλιος, πρόγονος της Μήδειας. Δεν παίρνει τον υποκριτή του ρόλου στο άρμα του. Ο,τι έχει πια να ειπωθεί λέγεται ψιθυριστά και αθέατα, καθώς οι τρεις ηθοποιοί έχουν μαζευτεί κουβάρι στο δάπεδο, στα σκοτεινά όρια του φωτεινού κύκλου ορίζοντας αρχή και τέλος της ενδιαφέρουσας αυτής έρευνας με τη φράση του Μίλερ: «Θέλω τον κόσμο να κόψω στα δύο (…) ούτε γυναίκα ούτε άντρας…».

Κι έτσι αποστασιοποιημένα, υπολογισμένα και ψυχρά, σύμφωνα με τις επιταγές της «νεωτερικότητας», ο σκηνοθέτης Καραντζάς έβαλε μιαν ακόμη αξιόλογη σφραγίδα ανεξι-φυλίας και πανανθρώπινης ισχύος στο πιο γνωστό γυναικείο πρόσωπο της αρχαίας τραγωδίας.

Προηγήθηκαν πολλοί μεγάλοι άντρες ηθοποιοί, με αξεπέραστο πάντα τον Μικιτζίρο Χίρα, οπαδό της συνταρακτικής σκηνικής απλότητας και της πανάρχαιης παράδοσης της λιτής τελετουργίας. Παιδί της οποίας υπήρξε και η μοναδική δυνατή σκηνή της παράστασης Καραντζά με τον διστακτικό εναγκαλισμό Μήδειας – Ιάσονα, που επισφράγιζε την ψευδή συμφιλίωσή τους.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή