Από τη Γάζα στην Αθήνα

3' 18" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Ο​​​​ κ. Μάνι» είναι το πρώτο έργο του Αβραάμ Γεοσούα που διάβασα. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» σε μετάφραση από τα εβραϊκά της εξαιρετικής Μάγκυ Κοέν. Καθαρόαιμος μυθιστοριογράφος ο Γεοσούα χτίζει τον κόσμο του με τη δυναμική που προκαλείται από τη σύγκρουση της ατομικής μοίρας με τη μεγάλη Ιστορία. Αφηγείται την περιπέτεια διαδοχικών γενεών μιας εβραϊκής οικογένειας, των Μάνι, που ξεκινούν από τη Θεσσαλονίκη του 19ου αιώνα και καταλήγουν στο σύγχρονο Ισραήλ. Η αφήγηση ακολουθεί αντίστροφη πορεία, ξεκινά από την τελευταία γενιά και παρακολουθεί τις ιστορίες των προηγουμένων. Είναι το πρώτο εύρημα. Το δεύτερο εύρημα είναι ότι η αφήγηση γίνεται υπό μορφή διαλόγου, που όμως διαβάζουμε όσα λέει μόνον ο ένας από τους δύο συνομιλητές. Και έτσι συμπεραίνουμε όσα λέει ο άλλος. Το εντυπωσιακό είναι ότι τα ευρήματα, αν και ισχυρά, δεν επικαλύπτουν τη σημασία της ίδιας της ιστορίας και τη δύναμη των χαρακτήρων.

«Η κομπάρσα» είναι το μυθιστόρημα του Γεοσούα που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, πάντα από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» και σε μετάφραση Μάγκυ Κοέν. Σύγχρονο Ισραήλ με πρωταγωνίστρια μια αρπίστρια που ζει στην Ολλανδία και επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ για να φροντίσει με τον αδελφό της τη χήρα μητέρα τους η οποία, αν και άθεη, ζει σε μια υπερορθόδοξη συνοικία. Περνάει εκεί το καλοκαίρι, δεν ξέρουμε ποιας χρονιάς, και λίγο για να βγάλει χαρτζιλίκι, λίγο για να διασκεδάσει συμμετέχει ως κομπάρσα σε διάφορες παραγωγές.

Ετσι ξεκίνησε η συζήτηση με τον Αβραάμ Γεοσούα την περασμένη Τετάρτη στο Polis Café της οδού Πανεπιστημίου. Συμμετείχαν και ο Ιλάν Σάινφελντ και η Γιούντιθ Κατσίζ, Ισραηλινοί συγγραφείς που ακόμη δεν έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Τον ρώτησα αν το εκτόπισμα των υπερορθόδοξων Εβραίων είναι τόσο ισχυρό στην κοινωνία του Ισραήλ, ώστε αυτή να κινδυνεύει να χάσει τα χαρακτηριστικά της εκκοσμίκευσης. Την ήξερα την απάντηση, διότι έχουμε κάνει πολλές συζητήσεις και στη Γαλλία και στο Ισραήλ. Ο σιωνισμός είναι συνυφασμένος με τη δημιουργία του Ισραήλ. Οι ίδιοι, όμως, οι πατέρες του σιωνισμού, από τον 19ο αιώνα διεκδικούσαν τη δημιουργία μιας επικράτειας ώστε ο εβραϊσμός να περάσει από το επίπεδο της «μυθολογίας» στο επίπεδο της «Ιστορίας», της πραγματικότητας. Ως τότε τον «εβραϊσμό» τον μοιράζονταν ως μυθική πραγματικότητα κοινότητες διάσπαρτες σε όλον τον κόσμο. Η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ δημιούργησε ένα κοινό σημείο αναφοράς που επέτρεψε σε όλες αυτές τις κοινότητες να βγουν στη σκηνή της Ιστορίας, κοινώς να αποκτήσουν ένα διαβατήριο για τον σύγχρονο κόσμο.

Δεν μπορώ να μη σκεφθώ ότι παρά τις διαφορές Ελλάδας και Ισραήλ οι αναλογίες βγάζουν μάτι. Οι ελληνικές κοινότητες που βγήκαν μέσα από την οθωμανική αυτοκρατορία, διεκδικώντας το δικό τους διαβατήριο για τον σύγχρονο κόσμο, την Ιστορία, την πραγματικότητα, ήταν εξοπλισμένες με μια κοινή θρησκεία, μια κοινή μυθολογία και ώς ένα σημείο μια κοινή γλώσσα. Ολο το πρόβλημα της σύγχρονης ελληνικής ύπαρξης θα μπορούσε κάλλιστα να αντιμετωπιστεί με όρους περάσματος από τη μυθολογία στην Ιστορία. Στο κάτω κάτω αυτό ήταν το έργο των δημιουργών μας, από τον Σολωμό και τον Παπαρρηγόπουλο ώς τον Σεφέρη.

Οχι, δεν μιλήσαμε για τα πρόσφατα γεγονότα στη Γάζα. Ο Γεοσούα έδωσε αρκετές συνεντεύξεις επί του θέματος. Κατηγορεί τον Τραμπ και τον Νετανιάχου, όπως κατηγορεί και τη Χαμάς. Αναρωτιέμαι ποιος Παλαιστίνιος συγγραφέας θα τολμούσε να κατηγορήσει τη Χαμάς χωρίς να υποστεί τα πάνδεινα. Οπως και να το κάνουμε, το Ισραήλ είναι η μόνη δημοκρατική επικράτεια σε μια περιοχή του κόσμου όπου η δημοκρατία δεν ευδοκιμεί. Προβλέπω τις αντιδράσεις. Για την προοδευτική κοινή γνώμη στην πατρίδα μου το δίκαιο στην Παλαιστίνη είναι πάντα με τους Παλαιστινίους. Προοδευτικοί ή υπερορθόδοξοι που βεβηλώνουν τα εβραϊκά νεκροταφεία μια φωνή κι ένας αγώνας.

Δεν μιλήσαμε για τη Γάζα, επειδή πιστεύω ότι ο ρόλος του συγγραφέα, και του διανοούμενου, αν έχει κάποιο λόγο ύπαρξης είναι ότι υπερβαίνει το επικαιρικό. Το επικαιρικό που βυθίζεται στον κυνισμό. Κυνικές οι εικόνες που μας ήρθαν από την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, κυνικός και ο Παλαιστίνιος που χρησιμοποίησε το βρέφος του σαν ασπίδα απέναντι στα ισραηλινά πυρά. Αν μη τι άλλο, εμείς οι Ελληνες, τα γυναικόπαιδα τα προστατεύουμε όταν κινδυνεύουμε τη ζωή μας για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή