Οι επαγγελματίες αλιείς μπαίνουν στον «στίβο» του τουρισμού, προσφέροντας σε ξένους επισκέπτες μια αυθεντική εμπειρία με ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
«Κρατάνε την πετονιά, περιμένουν να τους δολώσεις κι όταν έρθει ψάρι πάνω, γίνεται χαμός. Πανηγυρίζουν, βγάζουν φωτογραφίες, ακόμα κι αν το μέγεθος του ψαριού είναι όσο η παλάμη τους. Υπάρχουν και φορές όμως που πιάνουμε κανέναν αστακό και φτιάχνουμε επιτόπου στο καΐκι αστακομακαρονάδα. Διαφορετικά, μαγειρεύουμε κακαβιά ή ανάβουμε την ψησταριά», λέει ο Κυριάκος Χαλδαίος, ο πρώτος ψαράς στη Μήλο που ασχολήθηκε με τον αλιευτικό τουρισμό. Φέτος θα είναι το τρίτο καλοκαίρι που θα βάλει τουρίστες στο καΐκι. Δίπλα του βρίσκεται πάντα και η κόρη του Τίνα, η οποία μιλάει αγγλικά και «τρέχει» το site και τα social media για τη διαφήμιση της δραστηριότητας. Μετά από 35 χρόνια ψαράς, όλες οι ελπίδες του στηρίζονται σ’ αυτήν, τη νέα για τα ελληνικά δεδομένα μορφή εναλλακτικού τουρισμού.
Μετά από τέτοιες ιδιαίτερες… συναντήσεις, πολλές φορές τα αλιεύματα επιστρέφουν στη θάλασσα.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μέχρι το 2014, αν ένας τουρίστας ήθελε να ψαρέψει, έπρεπε να πάει στην εφορία, να βγάλει ελληνικό ΑΦΜ και να πάρει ένα παράβολο το οποίο επιδείκνυε στο λιμεναρχείο ώστε εν τέλει να του εκδοθεί άδεια ερασιτεχνικής αλιείας. Στο μεταξύ, σε περισσότερες από 90 χώρες του εξωτερικού μπορούσε να κάνει το ίδιο online και αυθημερόν. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μία από τις μεγαλύτερες αγορές αλιευτικού τουρισμού, η «ψυχαγωγική αλιεία», είναι σε μεγάλη άνθηση από τη δεκαετία του 1990. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011, ξοδεύτηκαν εκεί για εκδρομές ψαρέματος μόνο στα γλυκά νερά 25,7 δισ. δολάρια από 33,1 εκατομμύρια ανθρώπους. Όσον αφορά την Ευρώπη, αυτό το είδος εναλλακτικού τουρισμού «απλώνει δίχτυα» σε όλο και περισσότερες χώρες· υπολογίζεται ότι ενδιαφέρει το 1/10 των επισκεπτών κάθε τόπου.
Η απελευθέρωση του νομικού πλαισίου το 2015 για τους επαγγελματίες αλιείς άλλαξε το τοπίο, διευκολύνοντας ψαράδες όπως ο Κυριάκος Χαλδαίος να ξεκινήσουν μια νέα επαγγελματική δραστηριότητα. Tο μέτρο θεσπίστηκε κυρίως για την προστασία των ιχθυαποθεμάτων, άνοιξε δηλαδή την πόρτα σε μια συμπληρωματική πηγή εσόδων, ανακουφίζοντας τον βυθό από τακτικές υπεραλίευσης και ενισχύοντας οικονομικά τον επαγγελματικό κλάδο των αλιέων.
Η πλατφόρμα – σύνδεσμος
Αυτή τη στιγμή, στην Ελλάδα έχουν τη σχετική άδεια 90 ψαράδες. Ο «άνθρωπός» τους είναι ο Νίκος Συρίγος, ο οποίος ζει στην Κέρκυρα και είναι ο ιδρυτής της πλατφόρμας fishingtrip.eu, που είναι συμβεβλημένη με επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη σε όλη την Ελλάδα, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να κλείσει μέσω διαδικτύου εκδρομή σε αλμυρό ή γλυκό νερό με βάρκα, σκάφος, ακόμα και με καγιάκ, για μια πιο «πρωτόγονη» εμπειρία, όπως λέει ο ίδιος.
Ο κ. Συρίγος ήρθε σε επαφή με περίπου 200 επαγγελματίες αλιείς, οι οποίοι βρήκαν ελκυστική την ιδέα του. «Πρέπει εμείς πρώτα να εκπαιδεύσουμε τους ψαράδες για το πώς θα διαχειριστούν τους τουρίστες. Η πρόκληση είναι να καταφέρουμε να μιλήσουμε στη γλώσσα τους, να τους εξηγήσουμε ότι θα περιορίσουν τα παραγάδια, θα καταπονούνται τόσο οι ίδιοι όσο και το σκάφος τους λιγότερο και θα κερδίζουν περισσότερα χρήματα. Μεταξύ άλλων, τους βοηθάμε να εναρμονιστούν με τη νομοθεσία και να κοστολογήσουν τις εκδρομές τους σύμφωνα με την τοπική αγορά», μας εξηγεί.
Το κόκκινο γαριδάκι της Σαντορίνης ψαρεύεται με κιούρτους.
Παντού στα ελληνικά νερά μπορείτε να ψαρέψετε μπαρμπούνια, συναγρίδες, σαργούς, σφυρίδες, κ.ά., ωστόσο κάθε μέρος προσφέρει και διαφορετικές εμπειρίες. Στην Κεφαλονιά, για παράδειγμα, «σηκώνουν» αστακούς, στη Σαντορίνη βγάζουν με κιούρτους κόκκινο γαριδάκι που γίνεται τηγανητό, ενώ στη Νέα Πέραμο Αττικής μπορείς να παρακολουθήσεις από την κουβέρτα του σκάφους στο μόνιτορ έναν δύτη να βουτά για όστρακα, τα οποία στη συνέχεια μαγειρεύουν όλοι μαζί οι επιβαίνοντες στο καΐκι. Το κόστος κατ’ άτομο ξεκινά από 35 ευρώ στην Κω (για γκρουπ 10-12 ατόμων) και μπορεί να φτάσει μέχρι τα 3.500 ευρώ στη Χαλκιδική και στην Κέρκυρα – για εξειδικευμένες εκδρομές για πελαγικά είδη, τα οποία ελευθερώνουν αμέσως κρατώντας μόνο μια αναμνηστική φωτογραφία τους.
Η 28χρονη καπετάνισσα Ανθή Αρβανίτη ετοιμάζει τα δίχτυα. (Φωτογραφία: ©ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ)
Το καλύτερο απ’ όλα όμως είναι πως, λόγω του ότι οι παλιοί ψαράδες δεν μιλούν αγγλικά αλλά και επειδή η ζήτηση για αλιευτικό τουρισμό δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, τα παιδιά των αλιέων μπαίνουν στα καΐκια. Η Ανθή Αρβανίτη, 28 ετών, που προέρχεται από οικογένεια της Σαντορίνης με αλιευτική παράδοση, τελείωσε τη Φιλοσοφική, αλλά επέστρεψε στο νησί για να αναλάβει το καΐκι με το παρατσούκλι του παππού της, «Γιώργαρος». «Ξεκίνησα να προωθώ τις εκδρομές μέσω της οικογενειακής μας ταβέρνας, όταν σέρβιρα τον κόσμο. Πλέον βιοπορίζομαι αποκλειστικά από αυτή τη δουλειά. Είναι σαν να ξαναζώ την παιδική μου ηλικία· μέσα στο καΐκι μεγάλωσα. Νιώθω πολύ όμορφα που μοιράζομαι με τουρίστες την καθημερινότητά μας, είναι τεράστιο κομμάτι της παράδοσής μας», λέει η ίδια.
Επιπλέον, οι εκδρομές που οργανώνει δείχνουν στον κόσμο την «άλλη» πλευρά της Σαντορίνης, τη νότια. Βλέπουν ηφαιστειογενείς παραλίες, κόκκινα βράχια και ένα «φυσικό γλυπτό» με το πρόσωπο ενός Ινδιάνου στα Μέσα Πηγάδια. Λόγω της διασημότητας του νησιού, στον «Γιώργαρο» έχουν ανέβει μέχρι και γνωστές Αμερικανίδες YouTubers, που όπως λέει η Ανθή, έρχονται με τακούνια και make up στις 10 το πρωί. Οι περισσότεροι πελάτες της, όμως, είναι άνθρωποι που αναζητούν την εναλλακτική πλευρά της Σαντορίνης και δεν θα αρκεστούν στην περατζάδα της Οίας, αλλά θα κάνουν hiking, παραπέντε, ιππασία, ποδηλασία κ.ά.
Σε ποιούς απευθύνεται
Το target group του αλιευτικού τουρισμού δεν είναι Έλληνες. Πολλοί είναι Αμερικανοί, μια και υπάρχει στην κουλτούρα τους, ενώ οι υπόλοιποι προέρχονται από τις εθνικότητες που προσελκύει ούτως ή άλλως ένας τόπος. Το ψυχαγωγικό ψάρεμα αφορά πολλές οικογένειες, παρέες και ζευγάρια, ενώ οι πιο «σκληροπυρηνικοί» οπαδοί είναι οι λεγόμενοι αθλητές αλιείς. Οι τελευταίοι μπορεί να έχουν εξοπλισμό χιλιάδων ευρώ, ενώ κρατάνε και «logbooks», λίστες δηλαδή με τα είδη που έχουν πιάσει, τα κιλά, την τοποθεσία, την ποσότητα κ.ά. Φυσικά, όπως σε κάθε χόμπι, ούτε εδώ λείπουν οι υπερβολές. «Πέρυσι ένας Ρώσος ζήτησε custom made καλάμι, κεντημένο με χρυσή κλωστή, επειδή ο γιος του έκλεινε τα 18», θυμάται ο κ. Συρίγος.
Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον του αλιευτικού τουρισμού στη χώρα μας είναι εξαιρετικά ευοίωνο. Η δραστηριότητα είναι ιδανική για όλο τον χρόνο, με καλύτερες περιόδους τους μήνες πριν και μετά το καλοκαίρι. Ο Νίκος Συρίγος οραματίζεται εκδρομές ψαρέματος που δεν θα αφήνουν εκτός τη στεριά: «Θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε πολυήμερα ταξίδια, όπου οι τουρίστες θα επισκέπτονται ένα οινοποιείο, ένα τυροκομείο, θα μπαίνουν στο καΐκι και στο τέλος θα τους περιμένει ένα ολοκληρωμένο γεύμα σε ένα ταβερνάκι. Θα γεύονται το ψάρι που ψάρεψαν, το τυρί και το κρασί των οποίων παρακολούθησαν από κοντά τη διαδικασία παραγωγής».