Για πολλούς οι υψηλές θερμοκρασίες που ταλαιπωρούν αυτό το καλοκαίρι την Ευρώπη αποτελούν απόδειξη ότι ζούμε ήδη την κλιματική αλλαγή. Αλλωστε είναι και πολλές ακόμη οι ενδείξεις που οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα και μόνο ο Ντόναλντ Τραμπ αρνείται να το δεχθεί, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα ενεργειακών κυρίως αμερικανικών κολοσσών. Αντίστοιχα, ζούμε σε μεταβατική εποχή κατά την οποία οι σταθερές που είχαν δημιουργηθεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σωριάζονται κυριολεκτικά, κάποιες άλλες που προέκυψαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης κλονίζονται επίσης, ενώ αστάθεια χαρακτηρίζει και τις γεωπολιτικές ισορροπίες σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αν προστεθεί και ο οικονομικός – εμπορικός ψυχρός πόλεμος που βρίσκεται σε αρχικό στάδιο έκρηξης, είναι αδύνατη κάθε πρόβλεψη για το πού, πώς και πότε «θα κάτσει η μπίλια».
Είναι πλήθος οι μεταβλητές που προκαλούν μεγάλη ανησυχία και δεν επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων. Εντάξει, υπάρχει ένας πρόεδρος στις ΗΠΑ σήμερα που επιχειρεί να ανατρέψει την προηγούμενη τάξη πραγμάτων –την οποία η χώρα του είχε οικοδομήσει– με ρητορική και συμπεριφορά που θυμίζει διπλωματία κανονιοφόρων, αλλά ποιος μπορεί να πει με σιγουριά σε τι ακριβώς αποβλέπει όταν έχει βάλει στο στόχαστρο τους Ευρωπαίους παραδοσιακούς συμμάχους της Ουάσιγκτον; Τι είδους σχέση θέλει με τη Ρωσία, σε τι ακριβώς αποσκοπεί στη Μέση Ανατολή και γιατί στηρίζει κόμματα και κυβερνήσεις που υπονομεύουν την Ενωμένη Ευρώπη; Και από την άλλη πλευρά, μέχρι πού είναι διατεθειμένοι να «τραβήξουν το σχοινί» με τη Ρωσία οι πολιτικοί αντίπαλοί του μέσα στις ΗΠΑ;
Αυτά ασφαλώς είναι μερικά από τα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις, αλλά ειδικά στην Ευρώπη είναι πλήθος οι ορατές μεταβλητές που φαίνεται να αλλάζουν συνεχώς το τοπίο. Η συνεχής καθίζηση των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία με ταυτόχρονη άνοδο των ξενοφοβικών ακροδεξιών της AfD (έφτασε στο 17%, σύμφωνα με τελευταία δημοσκόπηση), η επιθετικότητα που διακρίνει τις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η αμηχανία και η υποχωρητικότητα που χαρακτηρίζει Βρυξέλλες και Βερολίνο σε σύγκριση με τη στάση του Τραμπ, η αδιαλλαξία με την οποία αντιμετωπίζουν πολιτικά τον Πούτιν, ενώ την ίδια στιγμή αυξάνουν θεαματικά τις οικονομικές συναλλαγές μαζί του, οι επιδιώξεις της Μόσχας στην Ευρώπη, το τεράστιο για Ευρώπη και ΗΠΑ (το έχουν όντως και αυτές, από τη Λατινική Αμερική) μεταναστευτικό πρόβλημα, οι εξελίξεις στο Brexit, είναι τέτοιες μεταβλητές. Πού άραγε θα καταλήξουν όλα αυτά;
Και μετά υπάρχει η Τουρκία του Ερντογάν που είναι και αυτή παράγοντας ρευστότητας ή αστάθειας που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, το Ισραήλ βέβαια, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, οι μεταξύ τους πολύπλοκες σχέσεις όπως και οι σχέσεις τους με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Και γιατί η Ρωσία θέλει να αναμειγνύεται προκλητικά στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων μεγάλων, όπως διατείνονται διάφορες πρωτεύουσες της Δύσης; Υπάρχουν πειστικές ερμηνείες γι’ αυτό και μπορούμε να υπολογίσουμε τα οφέλη για τον Πούτιν από τη συντήρηση διεθνών εντάσεων, ενώ υφίσταται τις συνέπειες των κυρώσεων; Γνωρίζουμε μέχρι πού θα φτάσουν οι αντιδράσεις του γίγαντα που ονομάζεται Κίνα σε έναν ανελέητο εμπορικό πόλεμο;
Πάντοτε αιωρούντο ερωτήματα και υπήρχαν ανομολόγητες επιδιώξεις στη διεθνή σκακιέρα. Η αίσθηση όμως τώρα είναι ότι οι σταθερές κατέρρευσαν, οι εξαρτήσεις και οι δεσμοί που είχαν δημιουργηθεί τα τελευταία 70 χρόνια χαλάρωσαν εντελώς. Ο κόσμος έχει μπει σε μία περίοδο που οι πολίτες δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει την επομένη και ο μεγάλος φόβος είναι μήπως οι εξελίξεις αποκτούν δική τους δυναμική, πέρα από κάθε έλεγχο.