Ενα πρωτοποριακό ευρωπαϊκό πρόγραμμα κυκλικής οικονομίας, το οποίο βασίζεται στην ορθολογική διαχείριση βιοαποβλήτων, τρέχει ήδη πιλοτικά εδώ και ένα χρόνο στον Δήμο Ηρακλείου, στην Κρήτη. Πρόκειται για το πρόγραμμα «Τροφή από Τρόφιμα», με αντικείμενο μια ολοκληρωμένη διεργασία παραγωγής ζωοτροφής από τα υπολείμματα τροφίμων των χώρων μαζικής εστίασης (κυρίως ξενοδοχείων και εστιατορίων) που ήδη εφαρμόζουν, ή επιθυμούν να το κάνουν, σύστημα διαλογής στην πηγή.
«Η αυστηροποίηση της ευρωπαϊκής αλλά και της εθνικής νομοθεσίας μετά το σκάνδαλο των “τρελών αγελάδων”, σε συνδυασμό με την υφιστάμενη ανάγκη εισαγωγής χιλιάδων τόνων πρώτων υλών, οι οποίες απαιτούνται για την παραγωγή ζωοτροφών, προκειμένου η κτηνοτροφία να ανταποκριθεί στις ανάγκες της υπερκατανάλωσης κρέατος, οδηγούν σε μη βιώσιμο περιβαλλοντικά μοντέλο. Στο πλαίσιο της αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων, καταλήξαμε στο Food for Feed, όπου, μέσα από μία διαδικασία χαμηλού κόστους και ενεργειακού αποτυπώματος, παράγονται ασφαλείς ζωοτροφές», εξηγεί ο κ. Θρασύβουλος Μανιός, καθηγητής στο Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων και αντιπρύτανης του ΤΕΙ Κρήτης.
«Το συγκεκριμένο πρόγραμμα εντάσσεται στη λογική της κυκλικής οικονομίας, που έχει υιοθετήσει η Κομισιόν ειδικά μετά το 2012 και σύμφωνα με την οποία τα κράτη-μέλη παροτρύνονται να μειώσουν την υπολειμματικότητά τους. Καθίσταται, δε, επιτακτικό “να μην αποτελέσει άλλο ένα πρόγραμμα θεωρητικό αλλά να φθάσει μέχρι το ράφι του καταναλωτή”, όπως είχε επί λέξει αναφέρει ο επίτροπος», επισημαίνει ο κ. Χάρης Μαμουλάκης, πολιτικός μηχανικός, αντιδήμαρχος Καθαριότητας και Ανακύκλωσης του Δήμου Ηρακλείου, πρόεδρος του Ενιαίου Συνδέσμου Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ). Ο ίδιος δίνει τους λόγους για τους οποίους επελέγη η Κρήτη: «Είναι μεν νησιωτική περιοχή, συγκεντρώνει όμως αστικά χαρακτηριστικά. Επιπλέον, ο τουρισμός αποτελεί εξαιρετική πρώτη πηγή για να αντλήσουμε το οργανικό υπόλειμμα, ποιοτικό και διαχωρισμένο από την αρχή, όπως συμβαίνει στα πεντάστερα ξενοδοχεία, με τα οποία συνεργαζόμαστε. Τέλος, στο νησί μας υπάρχει έντονη κτηνοτροφική ανάπτυξη. Δεδομένου ότι οι ζωοτροφές είναι ακριβές, υπάρχει ζήτηση από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους για την απόκτηση αυτού του προϊόντος σε ελκυστικό τίμημα. Συγκεντρώνουμε έτσι όλους τους απαραίτητους παράγοντες για να ολοκληρωθεί η αλυσίδα της κυκλικής οικονομίας», καταλήγει.
Τα υπολείμματα τροφίμων συλλέγονται από τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, τεμαχίζονται και στη συνέχεια οδηγούνται σε μονάδα ηλιακής ξήρανσης.
Πώς λειτουργεί
Με ποιον τρόπο ακριβώς λειτουργεί η διαδικασία; Οπως περιγράφει ο κ. Μανιός, «όλα τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα και οι χώροι μαζικής εστίασης εφαρμόζουν αυστηρό πρωτόκολλο ασφάλειας σχετικά με τα τρόφιμα. Γίνεται χειροδιαλογή και τεμαχισμός των τροφικών υπολειμμάτων, τα οποία φυλάσσονται σε ειδικά ψυγεία. Ακολουθεί η συλλογή τους με οχήματα ψυγεία και η μεταφορά τους στην πιλοτική μονάδα ηλιακής ξήρανσης. Μέσα στη θερμοκηπιακή μονάδα, επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες, που φθάνουν τους 60 βαθμούς Κελσίου. Κάτω από τον πυθμένα, όπου βρίσκονται τα τρόφιμα, κυλάει ζεστό νερό, συνδεδεμένο με ηλιακούς συλλέκτες. Η παστερίωση του υλικού γίνεται γρήγορα με τη διαδικασία να εξασφαλίζει θανάτωση μικροοργανισμών. Το προϊόν πακετάρεται, έχοντας απαλλαγεί από το μεγάλο βάρος του νερού. Το τελικό προϊόν μπορεί να φυλαχθεί επ’αόριστον – σαν το παξιμάδι».
Περιβαλλοντικό και κοινωνικό το όφελος: «Στην Ελλάδα, πετάμε 2 εκατ. τόνους υπολειμμάτων τροφίμων. Το 40%-45% των αστικών στερεών αποβλήτων είναι βιοαπόβλητα με το 30%-35% αυτών προέρχεται από χώρους μαζικής εστίασης. Στην Κρήτη υπάρχουν πεντάστερα all inclusive ξενοδοχεία των 1.000 κλινών. Σε κάθε μία αναλογούν καθημερινά 400-500 γραμμάρια υπολείμματα τροφίμων. Από μία μονάδα μπορεί να περάσουν και 100.000 άνθρωποι! Οι ποσότητες, τεράστιες! Εστω τις μισές να αξιοποιούσαμε για την παραγωγή ζωοτροφών, το κέρδος θα ήταν μεγάλο», θα πει ο κ. Μανιός, διευκρινίζοντας: «Μελέτες έχουν δείξει ότι το όφελος σε ένα χοιροτροφείο, για παράδειγμα, το οποίο θα χρησιμοποιούσε ζωοτροφές από υπολείμματα, θα ήταν περίπου 8 ευρώ ανά χοίρο. Οι χοίροι σε 100 ημέρες είναι έτοιμοι για σφαγή – σκεφτείτε ότι χιλιάδες χοίροι βγαίνουν από αυτές τις μονάδες σε ετήσια βάση». Οπως, δε, συνοψίζει ο κ. Μαμουλάκης, «μέσα από τη λογική να μην πηγαίνει τίποτε χαμένο, αφήνουμε πίσω μας τον άκρατο καταναλωτισμό και προχωρούμε στην εποχή της εξορθολόγησης».
Η διάρκεια του έργου είναι 42 μήνες και στόχος η παραγωγή 50 τόνων ζωοτροφής για το 2019, όταν θα ξεκινήσει πλέον να τρέχει το πρόγραμμα κανονικά. Υλοποιείται από τον ΕΣΔΑΚ με τη συνεργασία του ΤΕΙ Κρήτης (Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων), του Χαροκοπείου (Τμήμα Γεωγραφίας), του Γεωπονικού Αθηνών (Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής) και του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Βερολίνου. Στο πιλοτικό στάδιο συμμετέχουν τα ξενοδοχεία Creta Maris στη Χερσόνησο και Galaxy, Olive Green και Atlantis στο Ηράκλειο.