Ζορζ Σιμενόν, τα πρώτα χρόνια

Ζορζ Σιμενόν, τα πρώτα χρόνια

3' 52" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

GEORGES SIMENON

Πεντιγκρή.

Μυθιστορηματική αφήγηση των νεανικών χρόνων

Μτφρ.: Αργυρώ Μακάρωφ

εισ.: Luc Sante

εκδ. Αγρα, σελ. 672

Σαν ένα πλατύ και βαθύ ποτάμι, το «Πεντιγκρή», το δέντρο της προσωπικής γενεαλογίας του Ζορζ Σιμενόν, κυλάει με υπόκωφο παφλασμό. Απλώνεται σε σχεδόν 700 σελίδες και λίγο λίγο σταλάζει –αθόρυβα και σε συνθήκες ημίφωτος– το ανάγλυφο των πρώτων χρόνων του 20ού αιώνα. Ο Σιμενόν (1903-1989), πολυγραφότατος με το οξύμωρο ενός φλεγματικού πληθωρισμού, άρχισε να γράφει αυτοβιογραφικές σελίδες σε μερικά τετράδια ντυμένα με μαρμαρόκολλα το 1941, όταν, λόγω συμπτωμάτων στηθάγχης, ο γιατρός του είχε δώσει δύο χρόνια ζωής. Αρχισε να γράφει, στο χέρι, ένα ανοικτό γράμμα στον γιο του, ώστε όταν μεγαλώσει να ξέρει από πού προέρχεται, ποιος ήταν ο κόσμος που τον έφερε στη ζωή. Και όχι μόνο αυτό. Ηταν μια απολογία γενιάς, ήταν ένα ψυχογράφημα της Λιέγης του 1900 και του 1915. Ηταν ένα νεύμα στον κόσμο που είχε γλιστρήσει στο χθες.

Η διάγνωση αποδείχθηκε σύντομα λανθασμένη, αλλά ο Σιμενόν είχε αρχίσει ήδη να γράφει σε πρώτο πρόσωπο. Μια πρώτη εκδοχή κυκλοφόρησε το 1945, αλλά, αργότερα, ο Αντρέ Ζιντ του πρότεινε να χρησιμοποιήσει το τρίτο πρόσωπο και να το μεταπλάσει. Το «Πεντιγκρή» (ως ο αρχικός τόμος μιας τρίτομης αυτοβιογραφίας που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ) γεννήθηκε ακριβώς στην κόψη της μυθοπλασίας και της βιωματικής ιστόρησης και παραδόθηκε με την πυκνότητα ενός Bildungsroman, ενός μυθιστορήματος ενηλικίωσης, αλλά και με το εύρος μιας καλειδοσκοπικής ματιάς που αρχίζει από την αυτοσυνειδησία και εκτείνεται στην κοινωνική χαρτογράφηση.

Αν μη τι άλλο, το «Πεντιγκρή», με την ωραία, στρωμένη και δουλεμένη μετάφραση της Αργυρώς Μακάρωφ, έρχεται να προστεθεί στη βιβλιοθήκη «Ζορζ Σιμενόν», που τόσο μεθοδικά, γενναιόδωρα και διορατικά μάς παραδίδει τα τελευταία χρόνια ο εκδοτικός οίκος «Αγρα». Ομως, το «Πεντιγκρή», σε αντίθεση με τα δεκάδες ατμοσφαιρικά μυθιστορήματα, αστυνομικά και κοινωνικά, του Σιμενόν, έχει όγκο, πνοή και φιλοδοξία μοναδική. Είναι ένας κολοσσός μνήμης και επινόησης. Και είναι τόσο λεπτοδεμένη η συνύπαρξή τους, ώστε η ορμή της μυθοπλασίας –που έρχεται να καλύψει τα κενά ή την ελλιπή πληροφόρηση– να γίνεται απόλυτη και σχεδόν επίπονη στην εμμονική και λεπτομερή ανασύσταση ενός κόσμου που επιζούσε στο σύθαμπο της μνήμης. Αλλά ο Σιμενόν σκύβει από το ύψος των 40 και κάτι χρόνων του και, με διάθεση αρχαιολόγου του πρόσφατου παρελθόντος, αλλά και με τη ψυχρή μέθοδο ενός αναλυτή, ανασκάπτει, ανατέμνει, ανασυνθέτει.

Αρχίζει την ιστόρησή του την ημέρα που γεννήθηκε, με τη μητέρα του ετοιμόγεννη, και ολοκληρώνει με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επιμένει ο ίδιος ότι δεν γράφει την αυτοβιογραφία του και μας καλεί να δούμε το «Πεντιγκρή» ως εκείνο το μετέωρο είδος της ελεύθερης σύνδεσης των οικογενειακών αναμνήσεων σε ένα ποταμό αφήγησης. Αλλά ο Ροζέ, ο γιος της Ελίζ και του Ντεζιρέ, είναι ο ίδιος ο Ζορζ Σιμενόν. Η μητέρα του, με συμπαγή μικροαστική ιδιοσυγκρασία (με άξονα τη διαχείριση του χρήματος και την αγωνία για το αύριο), προέρχεται από πρώην εύπορη φλαμανδική οικογένεια γερμανικής καταγωγής και ο πατέρας του, μειλίχιος και απόμακρος από την τύρβη του κόσμου, είναι γέννημα θρέμμα της Λιέγης, από οικογένεια γνήσια παραδοσιακή. Αλλά ο μικρός Ροζέ έρχεται στον κόσμο στην κορύφωση της λεγόμενης μπελ επόκ, το 1903, και μέχρι να μεγαλώσει και να αντιλαμβάνεται πλήρως τι συμβαίνει ο κόσμος είχε ήδη αλλάξει.

Είναι σαφές ότι ο Σιμενόν είχε τη φιλοδοξία να παραδώσει τον εαυτό του ως υλικό ιστορίας και ολόγυρα να χτίσει με εντυπωσιακή πυκνότητα τον κοινωνικό περίγυρο με τέτοια ακρίβεια λεπτομέρειας που θυμίζει Μπαλζάκ και με τέτοιο πλούτο διαπροσωπικών σχέσεων που θυμίζει Ντίκενς. Αλλά ο Σιμενόν είναι Σιμενόν και ποτέ, ούτε για μία στιγμή, δεν χάνει τον εαυτό του και τον στόχο του. Ο αναγνώστης παρακολουθεί την ανάδυση του μικρού Ροζέ και γρήγορα αναγνωρίζει όλα τα στοιχεία που ξέρουμε για τον Σιμενόν. Το ανεξάρτητο του χαρακτήρα, τη φυσική κλίση και αγάπη για την κομψότητα και το ακριβό ντύσιμο, τη συνήθεια του διαβάσματος, την πρόωρη σεξουαλική ανάπτυξη και την ιδιαίτερη σχέση του με τις γυναίκες. Ο έφηβος Σιμενόν έχει δύναμη απέναντι στη γυναίκα. Δεν νιώθει δέος ή φόβο, έχει πίστη στο ζωώδες κάλεσμα και το ακολουθεί.

Αστική ζωή

Η ποίηση που αναβλύζει από πολλές σελίδες του «Πεντιγκρή» μας δίνει μοναδικής ατμόσφαιρας περιγραφές της αστικής ζωής στη Λιέγη πριν από 100 και πλέον χρόνια. Ο Σιμενόν ακτινογραφεί τα μικρά καταστήματα, τις οικογενειακές επισκέψεις, τους ενοικιαστές της μητέρας του, που είναι Βέλγοι, Ρώσοι, Πολωνοί. Μιλάει για την αλλαγή που έφερε ο Μεγάλος Πόλεμος, για την κατάρρευση της παλιάς ζωής. Οργανώνει χωρίς αμφιταλάντευση τη μεγάλη αστική πινακοθήκη του Βελγίου και, με το πρότυπο της Λιέγης και με το όχημα της δικής του οικογένειας και του περίγυρου, παραδίδει το ευαγγέλιο της πατρίδας του, ένα πυκνό κοίτασμα μνήμης χτισμένο με ρεαλισμό και ευθύτητα. Ο μικρός Ροζέ, ο έφηβος Ροζέ, ο ανεξάρτητος Ροζέ, ένα ελεύθερο πνεύμα που έγινε ο Ζορζ Σιμενόν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή