Από τις εκλογές του Ιουνίου 2012 γνωρίζουμε ότι η Ν.Δ. άντεξε. Οι επόμενες εκλογές επιβεβαίωσαν τη Ν.Δ. ως ανθεκτικό πόλο του πολιτικού μας συστήματος. Σήμερα, ιδίως μετά τις ευρωεκλογές, διεκδικεί με αρκετές πιθανότητες επιτυχίας την αυτοδυναμία στη Βουλή.
Γιατί η Ν.Δ. άντεξε διαχρονικά, παρά την πίεση του λαϊκισμού και το γεγονός ότι ήταν συνυπεύθυνη για την ελεγχόμενη χρεοκοπία του 2009-10 και την κρίση στην οποία περιήλθε η χώρα;
Πολλές απαντήσεις παραπέμπουν στην απογοήτευση από τη συγκεκριμένη Αριστερά που μας κυβέρνησε: την απαξίωση του πολιτικού της λόγου, τα salti in banco του ΣΥΡΙΖΑ με αποκορύφωμα φυσικά το τρίτο μνημόνιο του 2015, αφού είχε ζητήσει από τον λαό να απορρίψει το προηγούμενο που ήταν συνολικά ηπιότερο, και την αναπόφευκτη πολιτική φθορά ύστερα από τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης ουσιαστικά χωρίς αναπτυξιακή πυξίδα. Αλλά όλα αυτά δεν εξηγούν γιατί ήταν τελικά η Ν.Δ. που ωφελήθηκε και όχι το ΠΑΣΟΚ (τώρα ΚΙΝΑΛ), που μαζί κράτησαν τη χώρα στην Ε.Ε. (και Ευρωζώνη) το 2012-2014, μείωσαν δραματικά τα δημοσιονομικά ελλείμματα και επανέφεραν την οικονομία μας σε τροχιά ανάπτυξης.
Σίγουρα κάθε γενίκευση είναι συζητήσιμη. Ομως νομίζουμε ότι ρόλο στην ανάκαμψη της Ν.Δ. έπαιξαν η προγραμματική της ανανέωση με το κατά βάση φιλελεύθερο άνοιγμα που ανταποκρίθηκε στις ανάγκες κοινωνικών ομάδων εκτός της παραδοσιακής Δεξιάς και η αλλαγή ηγεσίας με την άνοδο του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η προγραμματική ανανέωση ανταποκρίθηκε στην επιθυμία πολλών (ιδίως των μεσαίων στρωμάτων) για προβλέψιμη και σταθερή οικονομική πολιτική. Ταυτόχρονα, έφερε ένα καθαρότερο μήνυμα με έμφαση στη μείωση των φόρων, την εσωτερική ασφάλεια, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την άνοδο μέσω καλής Παιδείας και τις επενδύσεις. Τέλος, δεν περιφρόνησε τους ιστορικούς μύθους του έθνους (χωρίς τους οποίους κανένα έθνος δεν έχει συνοχή). Ισως εδώ έχουμε την καλύτερη εξήγηση για την ανάκαμψη της Κεντροδεξιάς στην Ελλάδα.
Βέβαια, δεν έχουν όλοι τις ίδιες προσδοκίες. Η Ν.Δ. κατάφερε να συγκεράσει τις ανησυχίες εκείνων που είναι εκτεθειμένοι σε δραματικές οικονομικές αλλαγές, υπέφεραν ήδη στην κρίση και επιζητούν την προστασία του κράτους μέσω των ιστορικών πελατειακών δικτύων, με τις προσδοκίες νέων κοινωνικών ομάδων που θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους χωρίς αδικαιολόγητα εμπόδια, με στοιχειώδη ασφάλεια και ανταπόδοση των φόρων με καλές κρατικές υπηρεσίες.
Ισως το πρόγραμμα της Ν.Δ. ευνοεί περισσότερο νέα δυναμικά στρώματα της κοινωνίας που έχουν επαφή με τις νέες τεχνολογίες και αξιοποιούν τη γνώση. Αλλά δεν τρόμαξε τα άλλα. Είναι άθλος το ότι κατάφερε να αποφύγει μέχρι σήμερα τις παγίδες των αντιφατικών προσδοκιών. Αυτές πάντως παραμονεύουν και θα φανούν στην πράξη, όταν γενικές κατευθύνσεις και μηνύματα θα πρέπει να μεταφρασθούν σε συγκεκριμένη πολιτική.
Από άλλη σκοπιά, η πολιτική στρατηγική της Ν.Δ. ήταν πραγματιστική. Επέμεινε σε συγκεκριμένες ρεαλιστικές λύσεις. Το αποτέλεσμα ήταν ότι το ύφος και το ήθος της πολιτικής άλλαξαν. Και αυτό θα την ωφελήσει μετά τις εκλογές γιατί δεν θα χρειάζεται να ισορροπεί κάθε φορά πάνω από το ιλιγγιώδες χάσμα που ανοίγεται μεταξύ μεγάλων ψευδαισθήσεων και πραγματικών δυνατοτήτων, με την κοινωνία να την παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα.
Τέλος, η Ν.Δ. ωφελήθηκε από ένα ιστορικό (ας το πούμε) μπόνους: αναγνωρίστηκε ως ο κύριος εκφραστής της επιθυμίας του μέσου Ελληνα να μην αποκοπεί από την Ευρώπη. Οι έρευνες γνώμης δείχνουν ότι οι πολίτες προτιμούν ακόμα το ευρώ από τη δραχμή. Το ευρωπαϊκό μπόνους της Ν.Δ. αδικεί βέβαια το ΠΑΣΟΚ, που όντως συνέβαλε τα χρόνια της κρίσης στη διάσωση της θέσης της χώρας στο ευρωπαϊκό σύστημα. Ισως γιατί η συνεισφορά αυτή επισκιάστηκε από την αρχική ευρωσκεπτικιστική ιδεολογική κληρονομιά του.
* Ο κ. Πάνος Καζάκος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο κ. Πάνος Κολιαστάσης είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης του Queen Mary University of London και μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.