Ο Στέφανος Κόντος ήταν μόλις δώδεκα ετών όταν «δανείστηκε» τη φωτογραφική μηχανή του πατέρα του και μυήθηκε στην υποβρύχια φωτογραφία. Φωτογράφος, κινηματογραφιστής και εκπαιδευτής ελεύθερης κατάδυσης, τα τελευταία χρόνια έχει αφιερωθεί στην καταγραφή του υποθαλάσσιου κόσμου μέσα από την υποβρύχια φωτογραφία «με μια ανάσα». Σεβασμός και αληθινή επαφή με το υποβλητικό θαλάσσιο περιβάλλον, εικαστική προσέγγιση και εξερεύνηση είναι οι άξονες της νέας υποβρύχιας συλλογής του, προϊόντος συλλογικής δουλειάς της ομάδας «on a single breath», που δημιούργησε ο ίδιος.
Λίμνη Τσιβλού: υποβρύχια φώτα διεισδύουν στον σκοτεινό κόσμο της λίμνης.
Είστε ένας άνθρωπος που ασχολείται με το marketing. Πώς προέκυψε η ελεύθερη κατάδυση;
Το marketing και το management, καθώς και η ενασχόλησή μου με τις επιχειρήσεις, με βοήθησαν να αποκτήσω την οικονομική ανεξαρτησία αλλά και τη δυνατότητα, σταδιακά, να ασχοληθώ περισσότερο με τη μεγάλη μου αγάπη, που ήταν –από μικρή ηλικία– η εξερεύνηση και η περιπέτεια στη θάλασσα. Ως παιδί ακόμη, όταν βουτούσα στη θάλασσα, ένιωθα πραγματικά ελεύθερος και ζωντανός και είχα μια μεγάλη λαχτάρα να μπορέσω να μεταφέρω τα συναισθήματα και την εμπειρία μου στους δικούς μου ανθρώπους. Έτσι, προέκυψε η υποβρύχια φωτογραφία και μετά ακολούθησε και η κινηματογράφηση. Η ελεύθερη κατάδυση, λοιπόν, για μένα δεν είναι «συστηματική». Θα τη χαρακτήριζα περισσότερο έναν τρόπο ζωής, μια ιδιαίτερη δραστηριότητα που γαληνεύει τον νου και την ψυχή.
Μιλήστε μας για την ομάδα σας.
Η ιδέα της «on a single breath» ξεπήδησε μέσα από την αναζήτηση για κάτι αγνό και αυθεντικό, μακριά από εμπορικές σκοπιμότητες. Ήθελα να δημιουργήσω μια ομάδα και μια γενικότερη προσέγγιση για την ελεύθερη κατάδυση, που να μην έχει σχέση με σχολές και εμπορικά προϊόντα. Ξεκίνησα να την εξελίσσω από το 2013, απαρτίζεται από εξαίρετους δύτες, πρωταθλητές-εκπαιδευτές και επαγγελματίες της ελεύθερης κατάδυσης, με εντυπωσιακά βιογραφικά και πλούσιες δραστηριότητες και εκτός θαλάσσης. Η συμμετοχή των ανθρώπων όμως στην ομάδα δεν στοχεύει στην κερδοσκοπία, αλλά πηγάζει από την αγάπη τους για τη θάλασσα, τον βυθό και την ελεύθερη κατάδυση. Ο Μανώλης Γιάνκος, ο Ίων Παράσχης, ο Τόνι Χελμ, ο Γιάννης Βολακάκης και ο Σωτήρης Σταματόπουλος μαζί με εμένα είναι τα μόνιμα μέλη της ομάδας. Έχουμε ακόμη πολλούς –Έλληνες και ξένους– φίλους και συνεργάτες που κατά καιρούς συμμετέχουν σε δράσεις και αποστολές μας.
Πώς επιλέγετε τα μέρη που θα εξερευνήσετε;
Η επιλογή διαφέρει κάθε φορά. Μερικές φορές αναζητώ συγκεκριμένα «θέματα» για τους σκοπούς ενός project και άλλες φορές αφήνω τη θάλασσα να μου προσφέρει τις μοναδικές εικόνες που κρύβει μέσα της, καθώς εξερευνώ σημεία που με ενδιαφέρουν. Μπορώ να πω, πάντως, ότι μετά από πολλά χρόνια έχω μια σημαντική λίστα και ένα μεγάλο «αρχείο» τόπων και θεμάτων από τις ελληνικές θάλασσες. Πολλές φορές πηγαίνω «συστημένος» σε προορισμούς!
Ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό των ελληνικών θαλασσών;
Οι ελληνικές θάλασσες δεν έχουν τροπικά χρώματα ή πλούσια πανίδα που να επιτρέπει στους ανθρώπους να την πλησιάσουν, αλλά έχουν μοναδικά κρυστάλλινα νερά και διαυγή, καλή ορατότητα, και πολλές φορές τοπία που στην απλότητά τους προσφέρουν εικόνες μινιμαλιστικές, με δυνατές γραμμές και συναίσθημα. Σε συνδυασμό με το «ταμπεραμέντο» του Αιγαίου και τους κυκλαδίτικους ανέμους, η αυθεντικότητα και η συναισθηματική ενέργεια των ελληνικών θαλασσών είναι εξαιρετική και ξεχωριστή.
Ακούγεται οξύμωρο, αλλά, σε μια χώρα που βρέχεται από θάλασσα, παρατηρείται υψηλό ποσοστό πνιγμών και μόλυνσης των ελληνικών θαλασσών. Εσείς ασχολείστε με την ελεύθερη κατάδυση, δραστηριότητα που ενέχει κινδύνους. Ή όχι;
Η κολυμβητική παιδεία και γενικά η εκπαίδευση σε σχέση με τη συμπεριφορά μας γύρω από και μέσα στη θάλασσα πρέπει να ενσωματωθούν στη διδακτέα ύλη των παιδιών στα σχολεία. Είναι πολύ παράξενο το γεγονός πως παιδιά που ζουν σε νησιά δεν μαθαίνουν κολύμβηση από εξειδικευμένους δασκάλους και αποκτούν την επαφή με τη θάλασσα μόνο εμπειρικά. Η ελεύθερη κατάδυση είναι μια ενασχόληση και ένα άθλημα που ενέχει δυσκολίες και προκλήσεις, γι’ αυτό και προτείνουμε πάντα να γίνονται μαθήματα και εκπαίδευση από πιστοποιημένους και επαγγελματίες εκπαιδευτές. Στη χώρα μας υπάρχουν αρκετές αξιόλογες σχολές με ανθρώπους που διαθέτουν τη γνώση και την ικανότητα να προετοιμάσουν τον κόσμο γι’ αυτή την τόσο όμορφη και θετική δραστηριότητα. Όσον αφορά τη μόλυνση και τη ρύπανση, το πρόβλημα είναι τεράστιο και απαιτείται αφύπνιση του κόσμου, διότι, εάν δεν λάβουμε άμεσα μέτρα, κινδυνεύουμε να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας. Προσωπικά, προσπαθώ να αναδείξω το θέμα και αυτή την εποχή συμμετέχω στη δράση «Planet or Plastic» του National Geographic.
Ο ιδρυτής της ομάδας «on a single breath», Στέφανος Κόντος.
Η έκθεσή σας φιλοξενήθηκε στο Πλανητάριο. Υπάρχουν προτάσεις για το εξωτερικό;
Ναι, υπάρχουν αρκετές προτάσεις, και έχω επισκεφτεί συγκεκριμένους χώρους στη Νέα Υόρκη και στο Πεκίνο, αλλά ακόμη βρισκόμαστε σε στάδιο σχεδιασμού. Μπορώ να σας πω ότι έχω πολλά όνειρα, και όσο μπορώ να ονειρεύομαι, θα προσπαθώ να υλοποιώ. Προς το παρόν, δουλεύουμε το «Underworld Project», καθώς και την επανάληψη και τη βελτίωση του «Underwater Gallery». Ένα από τα όνειρά μου είναι να καταφέρω να μεταφέρω την υποβρύχια εγκατάσταση και στο εξωτερικό, προβάλλοντας την ομορφιά της Ελλάδας, αλλά αυτό προϋποθέτει σημαντικό σχεδιασμό και στήριξη.
Σαν από γοτθική ταινία τρόμου
Η φετινή σας εξόρμηση επιλέγει το μυστικιστικό περιβάλλον της λίμνης Τσιβλού και από εκεί κατευθύνεται σε υποβρύχια σπήλαια στην Κρήτη. Τι ακριβώς ψάχνετε;
Η επιλογή της λίμνης Τσιβλού αποτελεί το εικαστικό υπόβαθρο για το θεματικό περιεχόμενο του «Κάτω Κόσμου» (The Underworld Project). Η λίμνη δημιουργήθηκε πριν από έναν αιώνα, όταν ένα γεωλογικό φαινόμενο διέκοψε την πορεία του ποταμού Κράθη και βύθισε χωριά και μεγάλες εκτάσεις του αλπικού δάσους. Η ελληνική μυθολογία θέλει τον ποταμό Κράθη να φιλοξενεί μία από τις πύλες του Άδη. Έτσι, ξεκινάμε την αναζήτηση μέσα σε ένα μοναδικό και ασυνήθιστο υποβρύχιο περιβάλλον για να ανακαλύψουμε τον Κάτω Κόσμο. Αιωνόβια πλατάνια στέκονται όρθια βυθισμένα σαν σε ομίχλη, πανύψηλα έλατα βρίσκονται ξαπλωμένα στον πυθμένα και, καθώς κινούμαστε βαθύτερα, η ορατότητα εναλλάσσεται ανάλογα με τα ρεύματα και τις υποβρύχιες πηγές. Στα βαθύτερα στρώματα περνάμε σε έναν κόσμο απόλυτου σκοταδιού και, καθώς οι φωτιστικοί φακοί τρυπάνε το σκοτάδι, κλαδιά και κορμοί ξεπροβάλλουν σαν από γοτθική ταινία τρόμου. Το νερό είναι ιδιαίτερα παγωμένο και, φλερτάροντας με την υποθερμία, αναζητούμε κτίσματα και σημάδια από το βυθισμένο χωριό και τον οικισμό που χάθηκε μέσα σε λίγα λεπτά, 106 χρόνια πριν. Η αναζήτησή μου, λοιπόν, για το εικαστικό περιεχόμενο της νέας συλλογής υποβρύχιων φωτογραφιών βάζει την ομάδα «on a single breath» σε μια μεγάλη περιπέτεια, και η περιπέτεια της ομάδας δίνει πλούσιο εικαστικό θέμα και περιεχόμενο γι’ αυτό που κάνω και το όραμα που έχω. Το ταξίδι μας για τη συγκέντρωση των φωτογραφιών και την ολοκλήρωση του αφηγήματός μας θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη του 2019 και θα μας έχει ήδη πάει από τις χιονισμένες πλαγιές του Χελμού, στην Κρήτη, όπου για πρώτη φορά εισήλθαμε σε υποβρύχια σπήλαια χωρίς αναπνευστικό εξοπλισμό (αξιοποιώντας μόνο θύλακες αέρα στη διαδρομή) και σύντομα θα βρεθούμε ξανά στην Πελοπόννησο, στο νοτιότερο σημείο της, στο ακρωτήριο Ταίναρο, όπου βρίσκεται ακόμα μία από τις πύλες του Κάτω Κόσμου σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Εικαστική αναζήτηση, αθλητισμός, περιπέτεια και μυθολογία είναι οι άξονες στους οποίους χτίζεται η συλλογή, καθώς και μια κινηματογραφική παραγωγή που φιλοδοξεί να καταγράψει την επίσκεψη και την εξερεύνηση τόπων που για πρώτη φορά επισκέπτονται άνθρωποι – μόνο με μια ανάσα.
Αν η Ελλάδα ως τουριστικό brand name είναι το περίφημο «ήλιος και θάλασσα», τι άλλο θα προσθέτατε σε αυτό;
Νομίζω είναι εύκολο. Eγώ θα προσέθετα και «περιπέτεια». Νομίζω ότι η τάση στον τουρισμό είναι η δημιουργία εμπειριών. Αυτό ταιριάζει απόλυτα και σε αυτό που κάνουμε στην «on a single breath», διότι η εξερεύνηση και η περιπέτεια είναι ο τρόπος με τον οποίο ανακαλύπτω και δημιουργώ τα θέματά μου. ■