Ρεαλισμός, αλληγορία, πικρό χιούμορ

Ρεαλισμός, αλληγορία, πικρό χιούμορ

3' 17" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΣΑΜΠΑΧΑΤΙΝ ΑΛΙ

Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό

μτφρ. Ε.Ι. Σακαλή

εκδ. Ροές

Μόλις κυκλοφόρησε ένα αριστούργημα της τουρκικής λογοτεχνίας, το μυθιστόρημα του πεζογράφου, ποιητή και δημοσιογράφου Σαμπαχατίν Αλί (1907-1948), ο οποίος έχασε τη ζωή του υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. 

Ασχολήθηκε επιτυχώς με κείμενα σε μικρή φόρμα, στα οποία εμπλέκεται το ρεαλιστικό με το φανταστικό στοιχείο, με την αλληγορία και το πικρό χιούμορ να συγκαταλέγονται στα κύρια χαρακτηριστικά τους. Τα πρώτα του διηγήματα έφεραν εμφανώς επιδράσεις από τα έργα δύο σπουδαίων Τούρκων συγγραφέων, του Ομέρ Σεϊφετίν και του Γιασάρ Κεμάλ, οι οποίοι, στις ιστορίες τους, έδιναν, μεταξύ άλλων, και χρώμα εθνικιστικό. Αργότερα, όμως, βρήκε τον προσωπικό βηματισμό του, και μολονότι πολλά έργα του χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό, ωστόσο η αλληγορία και η ψυχολογική εμβάθυνση γίνονται τα κύρια στοιχεία τους.

Γνώριζε σε βάθος την ευρωπαϊκή λογοτεχνία και ιδιαιτέρως τους Ρώσους κλασικούς, κάτι το οποίο διαπιστώνει ο αναγνώστης στο μυθιστόρημά του «Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό», ένα  έργο που φέρνει στον νου χαρακτήρες από τα μυθιστορήματα και τις νουβέλες του Τολστόι και του Τουργκένιεφ, όπως και από τις ιστορίες του Γιόζεφ Ροτ. Οι ήρωές του έχουν έντονη εσωτερική ζωή, βιώνουν με ένταση το κάθε τι που συμβαίνει, ζουν περισσότερο με τη φαντασία, εξιδανικεύουν πρόσωπα, ενώ αποφεύγουν να εμπλακούν σε αληθινές καταστάσεις. Οταν θα αποφασίσουν να κάνουν πραγματικότητα όσα φαντάζονται και προσδοκούν, απογοητεύονται, αποτυγχάνουν ή αυτοκαταστρέφονται.

«Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό», που έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Χακικάτ» σε συνέχειες, αλλά δεν έτυχε της προσοχής ούτε του αναγνωστικού κοινού ούτε και των ειδικών. Αμέσως μετά τον θάνατο του συγγραφέα, παρουσιάστηκε το παράδοξο να αυξηθούν οι πωλήσεις του βιβλίου, ενώ το 2013, όταν κυκλοφόρησε σε καινούργια έκδοση, έγινε best seller, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ενδιαφέρον από ξένους εκδότες. Μάλιστα το έργο μεταφέρθηκε στο θέατρο και παρουσιάστηκε σε θεατρική σκηνή στο Λονδίνο, με μεγάλη επιτυχία, όπως και στην Τουρκία, το 2017.

Η ιστορία ή οι ιστορίες διαδραματίζονται στην Αγκυρα και στο Βερολίνο. Πρόκειται για δύο ιστορίες, η μία ενσωματωμένη στην άλλη, μολονότι θα μπορούσαν να ταυτιστούν οι δύο αφηγητές. Ο πρώτος αφηγητής, που δεν κατονομάζεται, απολύεται από την τράπεζα στην οποία εργάζεται και βρίσκει δουλειά στην εταιρεία που διευθύνει κάποιος γνωστός του. Εκεί γνωρίζει έναν ιδιαίτερο άνθρωπο, τον Ραΐφ, ο οποίος είναι εσωστρεφής και απόμακρος. Τον επισκέπτεται στο σπίτι του κάθε φορά που απουσιάζει από την εταιρεία για λόγους υγείας και σιγά σιγά αρχίζει να τον γνωρίζει καλύτερα παρακολουθώντας από κοντά τη δυναμική των σχέσεων που έχει με τα άλλα μέλη της πολυπληθούς οικογένειάς του. Διαπιστώνει ότι ο «άγνωστος» συνάδελφός του, μεταφραστής από τα γερμανικά, διαθέτει πλούσιο εσωτερικό κόσμο, με έντονες διακυμάνσεις, διαπίστωση που ενισχύεται όταν θα διαβάσει την ιστορία του που καταγράφεται σε ένα κρυμμένο τετράδιο.

Ο αφηγητής, ο Ραΐφ, που είναι Τούρκος μουσουλμάνος, σύμφωνα με όσα περιγράφονται στο τετράδιο, όταν πηγαίνει στο Βερολίνο για να βελτιώσει τα γερμανικά του και να παρακολουθήσει τις εργασίες σε ένα εργοστάσιο σαπωνοποιίας, γνωρίζει μια Γερμανοεβραία από την Τσεχία, τη Μαρία, και ζει μαζί της μια περιπέτεια που θα του αλλάξει τη ζωή. Και όλα ξεκινούν από έναν πίνακα ζωγραφικής, τη «Μαντόνα με το γούνινο παλτό», που βλέπει ο ήρωας σε μια γκαλερί και εντυπωσιάζεται. Η αφήγηση, που είναι συναρπαστική, έχει γρήγορους ρυθμούς, ιδιαιτέρως όταν περιγράφονται οι φαντασιώσεις του, ο έντονος εσωτερικός του κόσμος που αντιτίθεται στον πραγματικό. Η ψυχολογική διείσδυση είναι αποκαλυπτική και για τα δύο πρόσωπα της περιπέτειας, με τη σύγκρουση των αντιθέτων στοιχείων, την αντιπαλότητα των δύο φύλων, αλλά και την πάλη ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, αυτού που είναι και αυτού που φαίνεται, του αθώου και του χυδαίου, να καθορίζουν την εξέλιξη των γεγονότων. Το παρελθόν και η παιδική ηλικία παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή των προσώπων και στάσεων, επισκιάζουν τις αποφάσεις και καθορίζουν το μέλλον που παραμένει, εντέλει, διαρκώς πίσω. 

Οι πληροφορίες που δίδονται στο επίμετρο για τον συγγραφέα και το ιστορικό και λογοτεχνικό πλαίσιο είναι πολύ χρήσιμες για τον αναγνώστη, ιδιαιτέρως στη χώρα μας, όπου γνωρίζουμε λίγα για την τουρκική λογοτεχνία, η οποία κρύβει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή