Διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας λαμβάνει η τάση των εφήβων να μην ασκούνται όσο πρέπει και να παραμένουν καρφωμένοι στα κινητά τους: το 81% των μαθητών 11 έως 17 ετών παγκοσμίως δεν συμπληρώνει τη συνιστώμενη τουλάχιστον μία ώρα άσκησης, μέτριας έως μεγάλης έντασης, καθημερινώς. Αυτό προκύπτει από μια νέα παγκόσμια μελέτη επιστημόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), την πρώτη του είδους της σε τέτοια διεθνή κλίμακα. Η κατάσταση στην Ελλάδα, μάλιστα, είναι χειρότερη από τον μέσο παγκόσμιο όρο και επιδεινώνεται διαχρονικά. Ενώ το 2001 η χώρα μας βρισκόταν –μεταξύ 146 χωρών– στην 59η θέση της παγκόσμιας κατάταξης με ποσοστό 83,6% ανεπαρκώς ασκούμενων μαθητών, το 2016 είχε πέσει στην 87η θέση, με ποσοστό 84,5%.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet Child and Adolescent Health και περιέλαβε πληροφορίες μόνο για μαθητές –και όχι για εφήβους εκτός σχολικού συστήματος–, αποφαίνεται ότι το ποσοστό των ανεπαρκώς ασκούμενων εφήβων και από τα δύο φύλα σταδιακά μειώνεται διεθνώς: ήταν 82,5% το 2001, υποχώρησε στο 81,6% το 2010 και μειώθηκε περαιτέρω, στο 81%, το 2016. Σχεδόν σε όλες τις χώρες τα κορίτσια ασκούνται λιγότερο από τα αγόρια και η ψαλίδα τείνει να διευρυνθεί στις περισσότερες χώρες (στο 73%). Το 2016, η ανεπαρκής σωματική άσκηση ίσχυε για το 77,6% το αγοριών και το 84,7% των κοριτσιών, ενώ το 2001 τα αντίστοιχα ποσοστά ήσαν 80,1% και 85,1%.
Αντίθετα, στην Ελλάδα, το ποσοστό των νέων που δεν ασκούνται όσο χρειάζεται αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου, αντί να μειώνεται. Το 2016, στην Ελλάδα δεν ασκούνταν επαρκώς το 89,1% των κοριτσιών (θέση 104 στην παγκόσμια κατάταξη) και το 80% των αγοριών (θέση 76). Το 2001, στη χώρα μας δεν ασκούνταν επαρκώς το 88,3% των κοριτσιών (θέση 93) και το 79,2% των αγοριών (θέση 47), συνεπώς παρατηρείται μια μικρή αύξηση στα ποσοστά μεταξύ 2001-2016.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η ανεπαρκής καθημερινή σωματική δραστηριότητα υποσκάπτει την τωρινή και τη μελλοντική υγεία των νέων και τονίζουν ότι το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί πιο αποφασιστικά, ιδίως όσον αφορά τα κορίτσια. Η τακτική και επαρκής σωματική άσκηση ευνοεί την καρδιαγγειακή, πνευμονική και μυϊκή υγεία, καθώς επίσης τη νοητική κατάσταση, αλλά και την ομαλή κοινωνικοποίηση, οφέλη που συνεχίζονται και μετά την εφηβεία. Η σωματική δραστηριότητα περιλαμβάνει, πέρα από την άσκηση σε σπορ και παιχνίδια, τις δουλειές του νοικοκυριού, το περπάτημα (π.χ. μέχρι το σχολείο), το ποδήλατο κ.ά. Στόχος του ΠΟΥ είναι, έως το 2030, να έχει μειωθεί κάτω από το 70% των ποσοστό των ανεπαρκώς ασκούμενων εφήβων και των δύο φύλων, κάτι που δεν φαίνεται εύκολο.
Οι χώρες με τους πιο αδρανείς μαθητές είναι οι Φιλιππίνες (ποσοστό 93% στα αγόρια) και η Νότια Κορέα (94% στα κορίτσια), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά εμφανίζουν δύο χώρες-έκπληξη, το Μπανγκλαντές και η Ινδία, όπου μόνο το 63% και το 72% αντίστοιχα των αγοριών δεν γυμνάζονται αρκετά, κάτι που η μελέτη αποδίδει κυρίως στο ότι οι έφηβοι εκεί ασχολούνται με πολλά σπορ, όπως το κρίκετ. Ψηλά στην παγκόσμια κατάταξη βρίσκονται και οι ΗΠΑ, λόγω της συστηματικής σωματικής άσκησης που κάνουν οι μαθητές στα αμερικανικά σχολεία.
Η μελέτη δείχνει ότι η ψηφιακή επανάσταση, που έχει κάνει τις οθόνες αναπόσπαστο εργαλείο της καθημερινότητας, έχει αντίκτυπο στη ζωή των εφήβων, ωθώντας τους σε περισσότερη καθιστική ζωή. Αυτό, σε συνδυασμό με το ότι κοιμούνται ολοένα λιγότερο, ενέχει κινδύνους για την υγεία τους. Mια πόλη στην Ινδονησία ελπίζει ότι θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τη μάστιγα με τη βοήθεια της φύσης.
Η Μπαντούνγκ, στη δυτική Ιάβα, εγκαινιάζει πιλοτικό πρόγραμμα απεξάρτησης των παιδιών από το Ιντερνετ και αντ’ αυτού τούς δίνει τη δυνατότητα να φροντίζουν κοτοπουλάκια και να φυτεύουν σπόρους τσίλι. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να απομακρύνει τους νέους από τις ηλεκτρονικές συσκευές, διδάσκοντάς τους την ευτυχία της ενασχόλησης με κατοικίδια ή φυτά. Δύο χιλιάδες κοτόπουλα και 1.500 σπόροι τσίλι θα διανεμηθούν σε 12 σχολεία, δημοτικά και γυμνάσια της πόλης, που βρίσκεται 150 χλμ. νοτιοανατολικά της Τζακάρτας. Ο δήμαρχος Οντέντε Μ. Ντανιάλ παρουσίασε το πρόγραμμα αυτή την εβδομάδα και εξέφρασε την ευχή ότι τα παιδιά θα αφήσουν για λίγο τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνά τους, για να ασχοληθούν με τα πουλερικά και τους σπόρους. Οι τοπικές εκπαιδευτικές αρχές αναμένεται να αποτιμήσουν την πρωτοβουλία και αν αυτή κριθεί αποτελεσματική, η υλοποίησή της αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλα σχολεία.