Τι δεν είναι μεταρρύθμιση; Από το 2009 έως το 2019 έχουν γίνει πέντε νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, όλες είχαν καταληκτική ημερομηνία, όλες ήταν για τελευταία φορά – και όλες παρατείνονταν. Οι ενδιαφερόμενοι μάθαιναν να «πιάνουν στασίδι» σε καθεμία αλλά να περιμένουν και την επόμενη, με αποτέλεσμα να έχουν δηλωθεί 2,4 εκατ. παρανομίες, αλλά να μην έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες/πληρωθεί τα πρόστιμα παρά για λιγότερες από τις μισές. Τώρα, ετοιμάστηκε νέα ρύθμιση για νομιμοποίηση αυθαιρέτων (η 6η στη 10ετία…) που δίνει τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα παράταση για νομιμοποίηση αυθαιρέτων, μέχρι τέλη του 2025, βεβαίως για τελευταία φορά – όπερ θα φανεί τότε, σε έξι χρόνια. Το λες, αυτό, μεταρρύθμιση;
Είναι άλλο η τομή στη συνέχεια κι άλλο, εντελώς διαφορετικό, η συνέχεια σκέτη. Οπως στο πρόβλημα των σκουπιδιών στην Αττική. Το πετάμε ένας στον άλλο, δήμαρχοι και περιφερειάρχης εκλέγονται αποφεύγοντας να μας πουν πώς σκέπτονται να το αντιμετωπίσουν και από τότε μέχρι σήμερα εξελίσσεται ένα γαϊτανάκι συσκέψεων αρμοδίων παραγόντων που προς ώρας έχει μία, γνωστή κατάληξη: Τα σκουπίδια θα ταξιδεύουν για τη Φυλή τα επόμενα 4 χρόνια, σε μια χωματερή που επεκτείνεται αενάως, ενώ όλοι όσοι, σε άλλες χωροθετημένες περιοχές της Αττικής, αντιδρούν δυναμικά (ή έχουν μπάρμπα στην Κορώνη…) νιώθουν/είναι νικητές: Τα επόμενα χρόνια, τα σκουπίδια μένουν μακριά τους – ο τσαμπουκάς επικρατεί της νομιμότητας, να, η συνέχεια σκέτη!
Υπάρχουν δύσκολες αλλά αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που καλό είναι να γίνονται στην αρχή μιας κυβερνητικής θητείας. Αφενός γιατί, αν δεν γίνουν στον λεγόμενο μήνα του μέλιτος, θα γίνουν πολύ δυσκολότερα, με αχρείαστες παρενέργειες και μεγαλύτερη φθορά αργότερα, τότε που κατά κανόνα ανεβαίνει το πολιτικό θερμόμετρο, δυναμώνουν οι κοινωνικοπολιτικές εντάσεις, γκριζάρει το πολιτικό τοπίο. Είτε, γι’ αυτούς τους λόγους, δεν θα γίνουν – αυτό το ενδεχόμενο είναι το συνηθέστερο. Αφετέρου, γιατί αν είναι προς το δημόσιο συμφέρον και γίνουν νωρίς, η κυβέρνηση που τις κάνει έχει την ευκαιρία να προλάβει να «γυρίσει» τις αντιδράσεις, να περιορίσει το πολιτικό κόστος και ίσως, πριν από το τέλος της τετραετίας της, να δρέψει επιπλέον εκλογικούς καρπούς.
Υπάρχουν και μεταρρυθμίσεις που δεν θα είχαν παρά μόνο πολιτικό όφελος. Παράδειγμα, στο εθνικό σύστημα υγείας, τα δημόσια νοσοκομεία. Ποιο είναι το πρόβλημά τους; Οτι δεν διοικούνται σωστά. Χρειάζονται διοίκηση! Τι μπορεί να γίνει; Δεν αρκούν καλοί διοικητές (άσε που δεν διορίζονται πάντα τέτοιοι από την εκάστοτε κυβέρνηση…), απαιτείται αλλαγή της δομής όλου του συστήματος. Μια δομική μεταρρύθμιση του συστήματος θα ήταν να υπαχθούν όλα τα δημόσια νοσοκομεία σε μία holding company, με μία μετοχή που θα την έχει το κράτος, κεντρικό σύστημα προμηθειών (σήμερα ακόμη νομίζω ότι αυτό λειτουργεί μόνο για τα φάρμακα), με τα επιμέρους νοσοκομεία να λειτουργούν με διαφανή διαχείριση, επαγγελματισμό, αξιοκρατική στελέχωση, αξιολόγηση υπηρεσιών στους ασθενείς, δημόσια λογοδοσία. Από μία τέτοια μεταρρύθμιση, από ένα δημόσιο σύστημα υγείας προστατευμένο από πελατειακά δεσμά, κυβερνητικές-υπουργικές αυθαιρεσίες, ίσως κάποιοι ζημιώνονταν (ανταγωνιστικά συμφέροντα, προμηθευτές…), ωστόσο πολιτικό κόστος δεν θα υπήρχε – κέρδος θα προέκυπτε, γιατί θα κέρδιζε η υπόθεση της ανθρώπινης ζωής και της υγείας. Αρκεί να υπήρχε σχέδιο…