Το προεκλογικό αφήγημα της Νέας Δημοκρατίας περιελάμβανε πλήθος υποσχέσεων για μεταρρυθμίσεις που υποτίθεται ότι θα απογείωναν την ελληνική οικονομία, παράλληλα με την ισοπεδωτική καταγγελία της πολιτικής της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ως εμποδίου στην ανάπτυξη. Το αφήγημα αυτό εμπεριείχε μια εξόφθαλμη παραδοξότητα: ότι η ανάκαμψη και η σταθεροποίηση της χώρας, η επιστροφή με λίγα λόγια στον δρόμο της ανάπτυξης, επιτεύχθηκαν ασφαλώς από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Η πραγματικότητα είναι πεισματάρικη και μια ματιά στους σχετικούς δείκτες –από την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους και τους ρυθμούς ανάπτυξης έως την απασχόληση και την απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών προγραμμάτων– αρκεί για να την επιβεβαιώσει.
Δεν είναι όμως μόνο οι δείκτες. Η πολιτική του –υποτίθεται φοβικού και αναποτελεσματικού– ΣΥΡΙΖΑ εκκινούσε από θεσμικές μεταρρυθμίσεις και απέληγε σε μία ολοκληρωμένη Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική. Θυμίζω εδώ την αξιοποίηση δημοσίων εργαλείων –όπως το ΠΔΕ–, τη δημιουργία νέων, όπως η Αναπτυξιακή Τράπεζα, την επιμονή μας στην κοινωνικά δίκαια και τεχνοκρατικά επαρκή αξιοποίηση κάθε πηγής χρηματοδότησης που οδήγησε στην πανευρωπαϊκή πρωτιά της χώρας μας από το 2017 μέχρι το 2019 στο επενδυτικό σχέδιο Γιουνκέρ.
Στο ίδιο πνεύμα, τομές που το παλιό πολιτικό σύστημα απέφευγε επί μακρόν, όπως η θέσπιση ενός αξιόπιστου και αντικειμενικού συστήματος δημοσίων συμβάσεων για προμήθειες και δημόσια έργα σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα, έγιναν πράξη μόλις σε τέσσερα χρόνια. Δεν ήταν εύκολο. Γιατί στη χώρα μας, πολλοί που ομνύουν στην υγιή επιχειρηματικότητα αντιδρούν έντονα όταν αυτή από ρητορική εξαγγελία αποκτά σάρκα και οστά. Είχαμε την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε αυτό, στην προσπάθειά μας οι συνειδητά απονεκρωμένοι ελεγκτικοί μηχανισμοί –όπως το ΣΔΟΕ και το ΣΕΠΕ– να ανταποκριθούν στη βασική τους αποστολή: στην εμπέδωση της ισονομίας και της διαφάνειας.
Εκεί τελικά βρίσκεται ο δυσεπίλυτος κόμπος: θέλουμε όντως ανάπτυξη με σχέδιο και κανόνες για όλους ή τελικά η σχετική ρητορική είναι απλά ένα προπέτασμα καπνού για την ενίσχυση των ήδη ισχυρών;
Φοβάμαι ότι η Ν.Δ. ύστερα από ένα εξάμηνο στη διακυβέρνηση έχει ήδη δώσει την απάντησή της. Δεν μπορώ αλλιώς να ερμηνεύσω τη συστηματική επίθεση σε μεταρρυθμίσεις του ΣΥΡΙΖΑ, όπως το θεσμικό πλαίσιο για τον αναπτυξιακό νόμο και τις στρατηγικές επενδύσεις, όπου επανέρχεται ένα καθεστώς αδιαφάνειας και έκπτωσης σε περιβαλλοντικές και χωροταξικές πρόνοιες. Την ίδια στιγμή, σε κάθε μεταρρύθμιση της νέας κυβέρνησης διακρίνει κανείς ένα ιδεοληπτικό υπόστρωμα που παραπέμπει στις χειρότερες μέρες της μνημονιακής επιτήρησης. Το έργο του υπουργείου Εργασίας για παράδειγμα, παραπέμπει σε μια πολιτική απορρύθμισης που εντέλει ναρκοθετεί την ανάπτυξη. Το αποτέλεσμα είναι ήδη ορατό: ρεκόρ 18ετίας στις απολύσεις τον Οκτώβριο, με απώλεια 126.000 θέσεων εργασίας.
Οφείλουμε να προειδοποιήσουμε την κυβέρνηση. Η χώρα κάτω από τις πρακτικές αυτές, τις πολιτικές του πάλαι ποτέ δικομματισμού, οδηγήθηκε στη χρεοκοπία. Τα τελευταία χρόνια, η συλλογική προσπάθεια της κοινωνίας και η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησαν νέες δυνατότητες για ένα ποιοτικό άλμα της ελληνικής οικονομίας προς τα μπροστά. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ναρκοθετεί αυτές τις δυνατότητες προκειμένου να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα συμφέροντα. Γιατί εκεί παραπέμπουν τα έργα –όχι τα λόγια– της κυβέρνησης: αποδέσμευση λογαριασμών όσων ελέγχονται για οικονομικά εγκλήματα, ασυλία τραπεζικών στελεχών, ρυθμίσεις όπου ελεγκτής και ελεγχόμενος ταυτίζονται, φωτογραφικές διατάξεις για την εξυπηρέτηση ημετέρων. Οταν μέχρι και οι Financial Times μιλούν για χαριστικές διατάξεις της ελληνικής κυβέρνησης, η τελευταία δεν μπορεί πια να σφυρίζει αδιάφορα. Ούτε μπορεί να παραβλέπει συστηματικά ότι το 2019 έκλεισε με μικρά και μεγάλα καμπανάκια – από την πτώση της βιομηχανικής παραγωγής και του εμπορικού τζίρου της εορταστικής περιόδου έως την επιβράδυνση του ρυθμού μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας και την υποεκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Η κυβέρνηση αδυνατεί να ομολογήσει ότι στραβά αρμενίζει γιατί, και αυτό της το αναγνωρίζω, είναι συνεπής στον ιδεολογικό χάρτη που υπαγορεύει την πορεία της. Αναβιώνει κακές πρακτικές του παλιού πολιτικού συστήματος και τις συνδυάζει με νεοφιλελεύθερες συνταγές μαθητευόμενων μάγων, που παρότι έχουν διαψευστεί, εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η ανάπτυξη θα έρθει μέσα από πολιτικές λιτότητας. Ολα αυτά θα είχαν ακαδημαϊκό ενδιαφέρον αν δεν αφορούσαν την πορεία της χώρας.
Το 2018 ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε αυτό που φάνταζε αδύνατο: την έξοδο της χώρας από τη μνημονιακή επιτροπεία και τη διάνοιξη ενός σαφώς προσδιορισμένου δρόμου ανασυγκρότησης της κοινωνίας και ανάπτυξης της οικονομίας με κανόνες για όλους. Αυτή την κατάκτηση δεν πρέπει να τη θεωρήσουμε δεδομένη στο διηνεκές. Ηδη, το δεύτερο μισό του 2019 σπαταλήθηκε χρόνος και το κυριότερο ξοδεύτηκαν δυνατότητες για ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης. Δεν έχουμε την πολυτέλεια η χώρα να γυρίσει εκεί όπου βρισκόταν πριν από το 2015 – στην αδιαφάνεια, στη σπατάλη, στις πολιτικές της λιτότητας και της χρεοκοπίας. Γνωρίζουμε, πλέον, το κερδίσαμε αυτό μέσα από την κρίση, ότι οφείλουμε να πορευτούμε διαφορετικά: με όραμα την ανάπτυξη με κανόνες, που με τη σειρά τους οδηγούν στη δίκαιη κατανομή του πλούτου, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ευημερία των πολλών.
* Ο κ. Αλέξης Χαρίτσης είναι τέως υπουργός Εσωτερικών.