Από την πρώτη κιόλας ημέρα της νέας διακυβέρνησης, κεντρικός στόχος της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη υπήρξε ο σχεδιασμός του νέου επιτελικού κράτους. Τα πρώτα Προεδρικά Διατάγματα και οι νόμοι που ακολούθησαν έθεσαν τον πήχυ ψηλά, στοχεύοντας από την ημέρα μηδέν στον πλήρη μετασχηματισμό της κρατικής μηχανής. Τα χιλιόμετρα που χρειάζεται να διανύσουμε προς την επίτευξη αυτού του στόχου είναι πολλά, καθώς απαιτούνται κοπιώδεις συντονισμένες προσπάθειες, προκειμένου το έργο αυτό να ωριμάσει, αλλά και να ριζώσει στην ελληνική πραγματικότητα.
Ωστόσο, ήδη από το πρώτο εξάμηνο βρισκόμαστε στο κατάλληλο σημείο ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε μια πρώτη αποτίμηση των ουσιαστικών πεπραγμένων, αλλά και να εξετάσουμε τις εν δυνάμει προοπτικές του.
• Η νέα δομή της κυβέρνησης
Η δημιουργία μιας άρτιας προεδρίας της κυβέρνησης, ενός ισχυρού υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αλλά και η ενδυνάμωση του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, είναι τρεις δομικές παρεμβάσεις που σηματοδοτούν τις βασικές προτεραιότητες του κυβερνητικού έργου.
Η ενίσχυση του συνταγματικά κατοχυρωμένου συντονιστικού ρόλου του πρωθυπουργού, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η οικονομική ανάπτυξη και η ασφάλεια ως προϋπόθεση ελευθερίας είναι οι αδιαπραγμάτευτοι πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται το κυβερνητικό έργο από την πρώτη κιόλας ημέρα. Εξίσου σημαντικές παρεμβάσεις προς την ίδια κατεύθυνση, η εσωτερική δόμηση των υπουργείων, με συγχώνευση και παράλληλη ενδυνάμωση των γενικών γραμματειών ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά στον ρόλο τους. Ενας ρόλος, ο οποίος δεν είναι πλέον άλλος από τον σχεδιασμό δημόσιων πολιτικών σε ένα σύγχρονο και ταυτόχρονα οικονομικά εύρωστο περιβάλλον.
• Η ενίσχυση του επιτελικού κράτους
Ενα λειτουργικό επιτελικό κράτος είναι βασικό ζητούμενο της τρέχουσας κυβερνητικής πολιτικής. Γι’ αυτό τον λόγο υλοποιούνται ήδη σημαντικές αλλαγές που αφορούν τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση των δημόσιων πολιτικών, ενώ αρκετές είναι και εκείνες που θα «τρέξουν» άμεσα, με την αυγή της νέας δεκαετίας.
Απτό παράδειγμα των όσων ήδη υλοποιούνται, η αναβάθμιση του υπουργικού συμβουλίου, το οποίο πλέον συνεδριάζει κάθε μήνα στον φυσικό του χώρο, δηλαδή στην έδρα της εκτελεστικής και όχι της νομοθετικής εξουσίας, ή το πληροφοριακό σύστημα ΜΑΖΙ. Παράλληλα, το 2020 μας βρίσκει να εργαζόμαστε πάνω στην εφαρμογή καινοτόμων διαδικασιών για την υλοποίηση της καλής νομοθέτησης, αλλά και τη σύνταξη Ενοποιημένου Σχεδίου Κυβερνητικής Πολιτικής για κάθε έτος.
• Διαφάνεια και αποκομματικοποίηση του επιτελικού κράτους
Η θεσμοθέτηση ισχυρών μηχανισμών για τη διαφάνεια και την αποκομματικοποίηση του επιτελικού κράτους δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από την κυβερνητική ατζέντα. Από τα πρώτα ουσιαστικά βήματα, η δημιουργία του νέου υπηρεσιακού γραμματέα, ο οποίος είναι πλέον δημόσιος υπάλληλος καριέρας, η μεταφορά της υπογραφής ατομικών διοικητικών πράξεων από τα πολιτικά πρόσωπα στους γενικούς διευθυντές της διοίκησης, αλλά και η συγχώνευση όλων των εσωτερικών ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους στη νέα ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιλογή από το ΑΣΕΠ των νέων υπηρεσιακών γραμματέων βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί στις αρχές του 2020, ενώ η Εθνική Αρχή Διαφάνειας λειτουργεί κανονικά παράγοντας ουσιαστικό έργο με «μετρήσιμα» αποτελέσματα. Τέλος, η μεταφορά των υπογραφών βρίσκεται στη φάση καταγραφής των αρμοδιοτήτων που θα εκχωρηθούν στη διοίκηση.
Το στοίχημα που θα εργαστούμε για να κερδίσουμε το 2020 είναι ο μετασχηματισμός του κράτους με την παράλληλα απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών του.
Οι βάσεις έχουν τεθεί και τα πρώτα ορατά αποτελέσματα μας δίνουν τη δυνατότητα να αισιοδοξούμε για τη συνέχεια. Η κεντρική δυνατότητα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης να διαλειτουργεί κάθε πληροφοριακό σύστημα της δημόσιας διοίκησης ή η θεσμοθέτηση της υποχρέωσης να εγκατασταθούν τα συστήματα αυτά στο κεντρικό κυβερνητικό σύννεφο θεραπεύει τη χρόνια παθογένεια της διασποράς των αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε απομονωμένα διοικητικά σιλό ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Γνωρίζω καλά ότι συχνά οι αλλαγές αυτές δεν είναι πάντα ορατές από τους πολίτες, ωστόσο μπορώ να διαβεβαιώσω ότι είναι απαραίτητες προκειμένου ο μετασχηματισμός όχι μόνο να είναι βιώσιμος, αλλά και να διατηρηθεί σε βάθος χρόνου, προς όφελος όλων μας.
Σε διοικητικό επίπεδο, η θεσμοθέτηση του Εθνικού Προγράμματος Απλούστευσης Διαδικασιών και του Παρατηρητηρίου για τη Γραφειοκρατία, αλλά και ο επερχόμενος Κώδικας Διοικητικών και Ψηφιακών Διαδικασιών που θα εκπονηθεί εντός του 2020, δημιουργούν ένα νέο, σύγχρονο πλαίσιο διαφάνειας και εξορθολογισμού της δημόσιας διοίκησης, που τόσο έχουμε ανάγκη. Με καθημερινή συντονισμένη εργασία κερδίζουμε κάθε μέρα και ένα στοίχημα. Ερχόμαστε ένα βήμα πιο κοντά σε όλα όσα η κυβέρνηση είχε δεσμευτεί προεκλογικά να υλοποιήσει. Το 2020 ξεκινάει με θετικό πρόσημο όσον αφορά την ανασκόπηση του επιτελικού κράτους, την ώρα που οι προοπτικές του μας δίνουν τη δυνατότητα να αισιοδοξούμε για μια ακόμα πιο δυναμική συνέχεια.
* Ο κ. Λεωνίδας Χριστόπουλος είναι γενικός γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών.