Πριν από επτά χρόνια, ο Λετονός Μάρτιν Σούλτε σπούδαζε στο Insead στο Παρίσι και δυσκολευόταν να βρει τράπεζα να του χορηγήσει δάνειο για να καλύψει τα έξοδα των σπουδών του. Ολως τυχαίως ανακάλυψε μια ιστοσελίδα που έφερνε σε επαφή επίδοξους δανειολήπτες με έναν μεγάλο αριθμό δανειστών. Ηταν η πρώτη γεύση που πήρε από τον δανεισμό «μεταξύ ενδιαφερομένων», τον γνωστό ως δανεισμό peer-to-peer, και έκτοτε του έγινε έμμονη ιδέα πώς να τον εκμεταλλευθεί όταν ολοκληρώσει τις σπουδές του. Το αποτέλεσμα ήταν να εξελιχθούν οι χώρες της Βαλτικής σε κέντρο νεοφυών εταιρειών τεχνολογίας για χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Οι αποταμιευτές που έχουν απαυδήσει από τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια ανακάλυψαν τις πλατφόρμες που φέρνουν σε επαφή επίδοξους δανειολήπτες και δανειστές. Ο κλάδος έχει γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη σε ΗΠΑ και Βρετανία, με κέρδη που συχνά υπερβαίνουν το 10%. Οι επιφυλάξεις αφορούν συνήθως την έλλειψη ρυθμίσεων, τον κίνδυνο της απάτης αλλά και το πώς μπορεί να αντιδράσει ο νέος αυτός κλάδος σε μια χρηματοπιστωτική κρίση. Ετσι, σήμερα ο νεαρός Σούλτε ηγείται της μεγαλύτερης εταιρείας δανεισμού peer-to-peer στην Ε.Ε., της Mintos Marketplace AS, την οποία ίδρυσε το 2015 και, σύμφωνα με τη βρετανική εταιρεία ερευνών Brismo, ελέγχει τα 2/3 της νέας αυτής αγοράς αξίας 6,4 δισ. ευρώ. Στο μεταξύ, στη νέα αγορά έχουν διεισδύσει διάφορες νεοφυείς εταιρείες των γειτονικών χωρών της Βαλτικής, Εσθονίας και Λιθουανίας, και στην περιοχή βρίσκονται οι 25 από τις 47 μεγαλύτερες στην Ε.Ε. εταιρείες του είδους.
Το θέμα είναι πώς κατόρθωσε μια περιοχή που σπιλώθηκε από μια σειρά σκανδάλων ξεπλύματος χρήματος και δεν έχει παρά μόνον το 1,5% του πληθυσμού της Ε.Ε. να κατακτήσει τέτοιου είδους προβάδισμα σε μια νέα βιομηχανία. Οι χώρες της Βαλτικής, όλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, προσφέρουν ιδανικό περιβάλλον για τις εταιρείες τεχνολογίας χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Η Εσθονία, στην οποία γεννήθηκε το Skype, διαφημίζει εδώ και χρόνια τις ικανότητές της στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Η Λιθουανία πλασάρεται ως η μετά το Brexit πύλη εισόδου της Ε.Ε. για τις νεοφυείς εταιρείες τεχνολογίας χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Σημαντικός παράγοντας είναι το ρυθμιστικό πλαίσιο. Από τις χώρες της Βαλτικής, μόνον η Λιθουανία διαθέτει το κατάλληλο. Σε επίπεδο Ε.Ε., αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας οι κανόνες για τον κλάδο. Οπως τονίζει η Εκατερίνα Γκοβίνα, επικεφαλής της εποπτικής αρχής στην κεντρική τράπεζα της Λιθουανίας, η ανάπτυξη του peer-to-peer δανεισμού στη Λιθουανία «είναι πιο βιώσιμη σε σύγκριση με χώρες χωρίς τις σχετικές ρυθμίσεις». Οι δανειστές – πελάτες της Mintos έχουν συνήθως έδρα στη Δυτική Ευρώπη, με τη Γερμανία να συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες αγορές της.
Ενδεικτική περίπτωση ο Τιμ Βάλτερ, 29χρονος μηχανικός λογισμικού στο Βερολίνο, που έχει επενδύσει το 5% των αποταμιεύσεών του σε τέτοιου είδους πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένης και εκείνης της Mintos. Εντυπωσιάστηκε από την υψηλή τεχνολογία, αλλά, όπως δηλώνει ο ίδιος, άρχισε να χρησιμοποιεί την πλατφόρμα «κυρίως επειδή πρόσφερε απίστευτες αποδόσεις», καθώς του απέδιδε 12%. Ο προβληματισμός γύρω από αυτόν τον κλάδο επικεντρώνεται στο ότι δεν έχει έως τώρα δοκιμαστεί από μια οικονομική κρίση. Εχουν, άλλωστε, προκύψει και άλλα θέματα, ιδιαίτερα στις χώρες της Βαλτικής. Η Εσθονία διερευνά από τον Ιανουάριο δύο υποθέσεις απάτης μετά την κατάρρευση δύο ιστοσελίδων, που είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες επενδυτές, κυρίως ξένοι, να μην μπορούν να πάρουν τα χρήματά τους. Οι αστυνομικές αρχές εκτιμούν ότι είναι πολύ μικρές οι πιθανότητες να ανακτηθούν όσα χρήματα επενδύθηκαν στην πλατφόρμα, αλλά και ότι οι πλατφόρμες του είδους είναι γενικώς αξιόπιστες.
Επίσης, οι αστυνομικές αρχές της Κίνας πάγωσαν πέρυσι περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 1,5 δισ. δολαρίων σε περισσότερες από 380 πλατφόρμες, διερευνώντας υποψίες για παράνομη χρηματοδότηση. Οπως, πάντως, επιμένουν ερευνητές του Κέντρου Εναλλακτικής Χρηματοδότησης του Κέμπριτζ, η Εσθονία διαθέτει κώδικα καλής πρακτικής που φθάνει αρκετά εις βάθος. Αυτό σημαίνει πως «οι κανόνες αυτοί έχουν καλλιεργήσει ένα επίπεδο εμπιστοσύνης και επαγγελματισμού στην περιοχή».