To θέμα του χρόνου της παραγραφής των υποθέσεων τελών χαρτοσήμου έχει απασχολήσει τις επιχειρήσεις και τις φορολογικές αρχές επί σειράν ετών. Για τις χρήσεις έως τις 31/12/2013 δεν υπήρχε ειδική διάταξη η οποία να καθορίζει την προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος της φορολογικής διοίκησης να επιβάλλει τέλος χαρτοσήμου. Ωστόσο, είχε κριθεί από τη νομολογία ότι, ελλείψει ειδικής διάταξης, ισχύει η γενική εικοσαετής προθεσμία παραγραφής του αστικού κώδικα.
Με βάση τη νομολογία αυτή, οι ελεγκτικές φορολογικές αρχές βεβαίωναν τέλη χαρτοσήμου σε επιχειρήσεις σε χρήσεις έως και 20 έτη παλαιές, οι οποίες από πλευράς φορολογίας εισοδήματος (και ΦΠΑ) είχαν ήδη παραγραφεί.
Ωστόσο, με την πρόσφατη απόφαση 433/2020 του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε οριστικά ότι η αξίωση του Δημοσίου για την επιβολή τελών χαρτοσήμου (και της συνακόλουθης εισφοράς υπέρ ΟΓΑ) υπόκειται κατ’ αρχήν σε πενταετή προθεσμία παραγραφής και, κατ’ εξαίρεση, σε δεκαετή προθεσμία παραγραφής, εάν συντρέχουν συμπληρωματικά στοιχεία. Ισχύουν, δηλαδή, και στην περίπτωση των τελών χαρτοσήμου ο κανόνας της πενταετούς παραγραφής και οι σχετικές εξαιρέσεις των διατάξεων της φορολογίας εισοδήματος, ως ίσχυαν για τις χρήσεις έως τις 31/12/2013. Αντίθετα, δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής η εικοσαετής παραγραφή του αστικού κώδικα, καθόσον ρυθμίζει αστικές σχέσεις και όχι τις φορολογικές διαφορές.
Ενόψει αυτής της θετικής απόφασης, οι φορολογικές αρχές δεν δικαιούνται κατ’ αρχήν να βεβαιώνουν τέλη χαρτοσήμου σε χρήσεις προ της 31ης/12/2013, ενώ οι φορολογούμενοι μπορούν ενδεχομένως να επικαλεστούν την παραγραφή σε σχετικές υποθέσεις τους που εκκρεμούν ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων ή της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις χρήσεις από 1/1/2014 και εφεξής, για τις οποίες ισχύει ο νέος κώδικας φορολογικής διαδικασίας, εφαρμόζεται πλέον ο κανόνας της πενταετούς παραγραφής και οι λοιπές εξαιρέσεις που προβλέπονται για τη φορολογία εισοδήματος, τον ΦΠΑ κ.λπ. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι η πενταετής περίοδος παρατείνεται για ένα έτος, μεταξύ άλλων περιπτώσεων, εάν εντός του πέμπτου έτους υποβάλλεται αρχική ή τροποποιητική δήλωση ή εάν (εντός του 5ου έτους) περιέλθουν σε γνώση της φορολογικής διοίκησης νέα στοιχεία (δηλαδή στοιχεία τα οποία δεν θα μπορούσαν να είναι γνωστά στη φορολογική διοίκηση κατά τον αρχικό φορολογικό έλεγχο) κ.λπ.
Επίσης, η παραγραφή μπορεί να παραταθεί στη δεκαετία εάν ο φορολογούμενος δεν έχει υποβάλει δήλωση εντός της πενταετούς περιόδου ή εάν μετά την παρέλευση της πενταετίας περιέλθουν σε γνώση της φορολογικής διοίκησης νέα στοιχεία ή πληροφορίες, που δεν θα μπορούσαν να είναι σε γνώση αυτής εντός της πενταετίας και προκύπτει ότι η φορολογική οφειλή υπερβαίνει αυτήν που είχε προσδιοριστεί βάσει προηγούμενου προσδιορισμού φόρου και μόνο για το ζήτημα το οποίο αφορούν.
Περαιτέρω, εάν ζητηθούν πληροφορίες από χώρα της αλλοδαπής, η παραγραφή παρατείνεται για όσο χρονικό διάστημα απαιτηθεί για τη διαβίβαση των εν λόγω πληροφοριών, προσαυξημένο κατά ένα έτος από την παραλαβή τους από τη φορολογική διοίκηση. Ομοίως, εάν ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή, ένδικο βοήθημα ή μέσο, η παραγραφή παρατείνεται για ένα έτος μετά την έκδοση απόφασης επί της ενδικοφανούς προσφυγής ή την έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, και μόνο για το ζήτημα το οποίο αφορά.
Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε πρόσφατα σε πιλοτική δίκη (ΣτΕ 320/2020) ότι δεν είναι νόμιμος ο επανέλεγχος από τη φορολογική διοίκηση χρήσεων για τις οποίες είχε εκδοθεί φορολογικό πιστοποιητικό από νόμιμους ελεγκτές χωρίς επιφύλαξη και οι οποίες είχαν περαιωθεί βάσει της ΠΟΛ 1159/2011. Ουσιαστικά, η απόφαση αφορά τις χρήσεις έως και το 2013 και καταλαμβάνει και τις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).