Η χθεσινή 20ή Μαΐου καθιερώθηκε από τα Ηνωμένα Εθνη το 2017 ως η Παγκόσμια Ημέρα της Μέλισσας για να υπενθυμίζει στην ανθρωπότητα: τα οφέλη των μελισσών για τα προϊόντα τους στον άνθρωπο και τον ρόλο τους ως επικονιαστών στη φύση και για να προωθηθούν δράσεις για την προστασία τους. Την ημέρα αυτή ο πλανήτης εξυμνεί τα προτερήματα αυτού του απαραίτητου και ξεχωριστού εντόμου για τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζει στη βιώσιμη ανάπτυξη. Συνοπτικά αναφέρονται: Από τα 100 είδη καλλιεργειών, τα οποία παράγουν το 90% της παγκόσμιας τροφής, 71 επικονιάζονται από τις μέλισσες. Στην Ευρώπη μόνο, πάνω από 4.000 είδη λαχανικών μεγαλώνουν χάρη στην ακούραστη δουλειά των μελισσών. Οι μέλισσες είναι σημαντικές για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας και της βιοποικιλότητας και βοηθούν στη μείωση της ρύπανσης. Επίσης αποτελούν προάγγελους επερχόμενων περιβαλλοντικών κινδύνων και είναι δείκτες για την υγεία ενός οικοσυστήματος.
Ομως οι μέλισσες και οι λοιποί επικονιαστές, όπως οι πεταλούδες, οι νυχτερίδες και τα κολιμπρί αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα φυτοφάρμακα –και κυρίως τα νεονικοτινοειδή– τα επεμβατικά είδη, η αλλαγή χρήσεων γης και οι όλο και περισσότερες μονοκαλλιέργειες αποτελούν μέγιστες απειλές για τις αποικίες των μελισσών. Η Διεθνής Ενωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) εκτιμά ότι θα εξαφανιστούν άλλα 20.000 ανθοφόρα φυτά τις επόμενες δεκαετίες, λόγω των μονοκαλλιεργειών. Ομως οι μέλισσες για να επιβιώσουν χρειάζονται ποικιλία ανθοφόρων φυτών.
Επίσης, η μέλισσα είναι ο εγγυητής της βιοποικιλότητας στον πλανήτη. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιστημονική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα (IPBES), οι επικονιαστές έχουν μειωθεί έως και 3/4 στην Ευρώπη τα τελευταία 30 χρόνια. Παρόλο που η ακριβής αιτία για τη μείωση αυτή είναι ασαφής, πολλοί επιστήμονες επισημαίνουν ως αυτουργό την αύξηση των νεονικοτινοειδών παρασιτοκτόνων.
Σύμφωνα με τα παγκόσμια βιβλιογραφικά δεδομένα ο κορωνοϊός προήλθε από τις νυχτερίδες και αυτό γιατί η ανθρώπινη δραστηριότητα με την καταστροφή των δασών, των βιοτόπων και του φυσικού περιβάλλοντος λόγω εποικισμού, έφερε τις νυχτερίδες πολύ κοντά στον άνθρωπο, με αποτέλεσμα να μεταπηδήσει ο κορωνοϊός που ζει αρμονικά με τις νυχτερίδες χωρίς να τις μολύνει, στον άνθρωπο και να προκαλέσει την παγκόσμια πανδημία. Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες, περιορίζοντας το φυσικό περιβάλλον που συμβιώνουν άγρια ζώα και μικρόβια όπως ο κορωνοϊός, έχουν ως αποτέλεσμα τις περισσότερες από τις εμφανιζόμενες επιδημίες και πανδημίες των τελευταίων ετών. Οπως ο άνθρωπος αναζητεί ζωτικό χώρο με την απληστία του αγνοώντας τους άλλους, έτσι και τα άγρια ζώα και τα μικρόβια που συμβιώνουν με αυτά, απαιτούν τον δικό τους ζωτικό χώρο και αντιδρούν ανάλογα όταν αυτός απειλείται. Για να διατηρηθούν η βιοποικιλότητα και η βιώσιμη ανάπτυξη απαιτούνται ζωτικός χώρος, φυσικό περιβάλλον και η μέλισσα αποτελεί εγγυητή της βιοποικιλότητας. Η 23η Μαΐου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας και η μέλισσα με τον τρόπο ζωής της και την κοινωνικότητά της, ας αναδειχθεί ως ένα παγκόσμιο σύμβολο προστασίας της φύσης, βιώσιμης ανάπτυξης και διασφάλισης της βιοποικιλότητας.
* Πρώην πρόεδρος ΕΦΕΤ, διευθυντής τμ. Βιοϊατρικής New York College, πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής για τον Εορτασμό της Μέλισσας.