Πριν από μερικές ημέρες η έγκριτη εφημερίδα σας δημοσίευσε άρθρο των κ. Καρρά και Ποταμίτη, ιδρυτή και νομικό σύμβουλο της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού αντίστοιχα, με τίτλο «Τρεις προτάσεις για το ελληνικό περιβάλλον». Το άρθρο αφού διατυπώσει 5 διαπιστώσεις, παραθέτει και 3 προτάσεις. Πέραν των πρώτων 3 διαπιστώσεων με τις οποίες συμφωνώ, το άρθρο αναφέρεται στις επόμενες 2 αλλά και στις 3 προτάσεις σε «βαρύτερες μορφές ΑΠΕ» τις οποίες αποφεύγει να κατονομάσει ευθέως, σαφώς όμως υπονοεί τις χερσαίες ανεμογεννήτριες τις οποίες, και μόνο αυτές, τελικά χαρακτηρίζει «μορφές ΑΠΕ επαχθείς στο περιβάλλον».
Θα ήθελα συνοπτικά να σχολιάσω τις 3 προτάσεις του άρθρου.
Η πρώτη, αφού αφοριστικά απαξιώσει όλες τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για διάφορες επενδύσεις λόγω της κατάρτισης των από μελετητές που αμείβονται από τους φορείς των έργων, προσβάλλοντας ταυτόχρονα και τους μελετητές και όλους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους, και αφού σημειώσει –αβάσιμα– ότι οι προβλεπόμενες από τον νόμο ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες και σχέδια διαχείρισης για τις περιοχές Νatura θα ολοκληρωθούν εντός δωδεκαμήνου, ζητεί την εξαίρεση από τις περιοχές αυτές όλων των «βαριών επενδύσεων» μέχρι την κατάθεση των ειδικών μελετών. Καλή τη πίστει, υποθέτω ότι δεν αναφέρονται (αναδρομική ισχύ νόμου) και σε έργα για τα οποία έχουν ήδη εκδοθεί περιβαλλοντικές άδειες (Αποφάσεις Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων ή θετικές προκαταρκτικές περιβαλλοντικές αξιολογήσεις). Η πρότασή τους όμως ουσιαστικά σημαίνει το «πάγωμα» όλων (και όχι μόνο των αιολικών πάρκων) των νέων δραστηριοτήτων μέχρι την κατάθεση και αποδοχή των ειδικών μελετών λες και δεν υπάρχει ήδη εν ισχύι καμία νομοθεσία που να περιορίζει, και μάλιστα δραστικά, δραστηριότητες σε περιοχές Νatura ή άλλες περιοχές που χαίρουν ειδικής προστασίας. Δεδομένου ότι προστατευτική νομοθεσία ήδη υπάρχει και εφαρμόζεται αυστηρά, είναι λογικό το «πάγωμα» όλων ανεξαιρέτως των δραστηριοτήτων σε περιοχές Νatura, δηλαδή στο 27% της Ελλάδας, για διάστημα που θα ξεπεράσει σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα προόδου κατά πολύ το έτος, αν λάβει κανείς υπόψη τη μέχρι τώρα πολύ αργή απόδοση, κατά τη δική τους εκτίμηση, των υπηρεσιών σχετικά;
Η δεύτερη προτείνει, πιθανόν ως απάντηση στην εύστοχη υπόδειξη του προέδρου της ΚΕΔΕ Δημήτρη Παπαστεργίου, δημάρχου Τρικκαίων («όλοι όσοι αρνούνται γενικά τα αιολικά, καλό είναι να μας πουν και πού θα βρούμε ενέργεια»), την αξιοποίηση «γεωθερμίας και θαλασσίων ανεμογεννητριών ως ηπιότερες μορφές ΑΠΕ». Η πρόταση αυτή απλώς αναδεικνύει λανθασμένη ανάλυση του δυναμικού τόσο της γεωθερμίας όσο και των θαλασσίων αιολικών πάρκων από τους κ. Καρρά και Ποταμίτη. Σειρά εκτιμήσεων από κρατικούς και μη επιστημονικούς φορείς για το δυναμικό της γεωθερμίας στην Ελλάδα καταλήγουν στο συμπέρασμα (δες π.χ. την Εθνική Εκθεση για το Κλίμα και το Περιβάλλον που στην τελική της μορφή του Ιανουαρίου 2020 όπως κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έτυχε γενικής αποδοχής και από όλα τα πολιτικά κόμματα) ότι η συνεισφορά της είναι σχεδόν αμελητέα σε σχέση με την αιολική και ηλιακή (φωτοβολταϊκά) ενέργεια (630 GWh σε σχέση με 17.200 GWh και 11.800 GWh αντιστοίχως ετησίως το 2030). Η ίδια έκθεση δεν προβλέπει συγκεκριμμένη συμμετοχή θαλασσίων πάρκων λόγω μεγάλου κόστους, ενώ ο Οδικός Χάρτης της Ελλάδος για το 2050 που επίσης κατατέθηκε τον Μάρτιο του 2020 περιλαμβάνει μόνο 500 MW θαλασσίων σε σχέση με 12.500 MW χερσαίων αιολικών. Και αυτό γιατί οι ελληνικές θάλασσες είναι κατά πολύ βαθύτερες αυτών της Γερμανίας, Δανίας και Ηνωμένου Βασιλείου, γεγονός που καθιστά το κόστος της εγκατάστασής τους στην Ελλάδα πολύ υψηλό και σχεδόν απαγορευτικό για τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία.
Η τρίτη ζητεί, λογικά θα έλεγα και εγώ, τη διασφάλιση της επάρκειας πόρων για την πλήρη αποκατάσταση της πιθανής περιβαλλοντικής ζημιάς μετά το τέλος του κύκλου ζωής της επένδυσης σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Αυτό όμως σε ό,τι αφορά χερσαίες ανεμογεννήτριες είναι ψευδοπρόβλημα. Και τούτο γιατί οι θέσεις με σημαντικό αιολικό δυναμικό είναι περιορισμένες και ως εκ τούτου δεν υπάρχει θέμα τερματισμού αξιοποίησής των γιατί κάθε επενδυτής θα φροντίσει να μη χάσει το προνόμιο να συνεχίσει να εκμεταλλεύεται για δεύτερη εικοσαετία τις προνομιούχες αυτές θέσεις αντικαθιστώντας τις Α/Γ προηγούμενης γενιάς με νέες πιο αποδοτικές άρα και πιο συμφέρουσες. Παρά ταύτα η υποχρέωση αποκατάστασης υπήρχε, και εξακολουθεί να υπάρχει ρητά στον νόμο όπως άλλωστε και οι ίδιοι αναφέρουν. Οι συγκεκριμένοι όροι όμως που αφορούν τεχνικά και οικονομικά θέματα τα οποία αλλάζουν σημαντικά συν τω χρόνω αλλά και από θέση σε θέση, δεν είναι ορθό να προσδιορίζονται με νόμο ακριβώς γιατί αυτό θα απαιτούσε ανάλυση σε βάθος όλων των ήδη γνωστών περιπτώσεων αλλά και πιθανών μελλοντικών, οι λεπτομέρειες των οποίων δεν είναι τώρα προσδιορίσιμες. Αρα ορθώς ο νόμος εξουσιοδοτεί τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας να καθορίσει με υπουργική απόφαση, μετά σχετική εισήγηση των υπηρεσιών, και διαβούλευση υποθέτουμε, τις ειδικές διατάξεις για «τα μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς» όπως αναφέρεται στον νόμο, με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και την προστασία του περιβάλλοντος. Αλλωστε η παρούσα κυβέρνηση αυτό έχει υποσχεθεί και επιτύχει όπως υποστηρίζεται από τους αρθρογράφους στην αρχή του άρθρου. Αναρωτιέμαι πάντως γιατί οι αρθρογράφοι σας δεν ζητούν η ίδια μελλοντική απόφαση να ισχύσει για κάθε τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής (π.χ. σταθμοί φυσικού αερίου) και γιατί όχι για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.
Θα ήθελα, τέλος, να προσθέσω ότι οι ανεμογεννήτριες μετά το πέρας του κύκλου ζωής των ανακυκλώνονται κατά ποσοστό άνω του 85% όπως τεκμηριώνεται σε ειδική έκδοση της Ελληνικής Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας, διάθεσιμη στην ιστοσελίδα της (https://ask4wind.gr/). Η έκδοση αυτή απαντά σε 22 ερωτήματα επικριτών με πλήρη και σε βάθος επιστημονική τεκμηρίωση και αντικρούει όλα τα πλήρως ανακριβή επιχειρήματα, κακόβουλα και μη, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τελευταία. Και πιθανή δημοσίευσή της από την έγκριτη εφημερίδα σας, εν όλω ή εν περιλήψει, θα ήταν σημαντική προσφορά στην αποκατάσταση της αλήθειας σχετικά με την αιολική ενέργεια και την προώθηση της μετάβασης σε μiα «πράσινη» οικονομία.
* O κ. Δημήτρης Λάλας είναι τ. πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Ανανεώσιμης και Εξοικονόμησης Ενέργειας, τ. πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, τ. πρόεδρος και νυν μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας, τ. μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.