Τρώγοντας έρχεται η όρεξη. Τρώγοντας φεύγει η ασθένεια, θα συμπλήρωναν ίσως με νόημα οι ειδήμονες της γενετικής. O λόγος για τα «επερχόμενα» τροφοφάρμακα και τροφοεμβόλια που ήδη δημιουργούνται σε πανεπιστημιακά εργαστήρια ανά τον κόσμο, αναμένονται στα φαρμακεία και εν συνεχεία στο τραπέζι μας σε δυο – τρία χρόνια. Σαν να λέμε, μια χωριάτικη με… ιαματική ντομάτα, μεταλλαγμένη μεν, θεραπευτική δε!
Πειράματα γενετικής τροποποίησης φυτών με θεραπευτικούς σκοπούς πραγματοποιούνται και στην Ελλάδα. Το Εργαστήριο Γενετικής του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Παστέρ της Αθήνας και το Γαλλικό Κέντρο Ιατρικών Ερευνών δοκίμασαν τη δημιουργία ορισμένων φυτο- εμβολίων -όπως η πιπεριά με το αντιγόνο κατά της ηπατίτιδας C- που φιλοδοξούν να θωρακίσουν τον οργανισμό μας από διάφορα νοσήματα. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, η ομάδα του κ. Κρίτωνα Χάτζιου, του Ελληνα ερευνητή που διευθύνει τον τομέα, παρήγαγε μία πρωτεΐνη στον καπνό, τη γλυκοσερεβροσιδάση, που καταπολεμά την ασθένεια Gaucher (σπάνια, σοβαρή νόσος που προκαλείται από την έλλειψη ενός ενζύμου) για τη θεραπεία της οποίας μέχρι σήμερα απαιτούνταν δέκα τόννοι γυναικείου πλακούντα για κάθε ασθενή.
Το εγχείρημα, ωστόσο, δεν είναι ούτε απλό ούτε αμιγώς ωφέλιμο, υποστηρίζουν άλλοι επιστήμονες, καθώς δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η μεταφορά και διασπορά γονιδίων σε μεταλλαγμένα φυτά δεν θα οδηγήσει σε γενετική ρύπανση. Εκτιμούν ότι η διαδικασία παραγωγής τροφοφαρμάκων μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερο κακό, διαταράσσοντας την ισορροπία του οικοσυστήματος και της ομοιοστασίας των οργανισμών.
Εμβολιαστείτε τρώγοντας
Εμβολιαστείτε τρώγοντας προτείνει η βιοτεχνολογία, η οποία άρχισε να στρέφεται στα φυτά με το επιχείρημα ότι το κόστος των βιοφαρμάκων είναι ιδιαίτερα υψηλό. Ειδικά αντισώματα που συντίθεται στα φυτά λειτουργούν για την προφύλαξη μολυσματικών ασθενειών ανθρώπων και ζώων, όπως το βακτήριο της τερηδόνας, του έλκους, του καρκίνου του πεπτικού συστήματος. Οπως εξηγεί στην «K» ο καθηγητής στο Εργαστήριο Γενετικής του ΑΠΘ κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης, «τα αντισώματα είναι πολυμερικές πρωτεΐνες, που εύκολα μπορούν να ενισχύσουν τα φυτά. Αφού γίνουν ανεξάρτητες βελτιώσεις για τη σύνθεση κάθε μιας πρωτεΐνης ξεχωριστά, τότε με τη διασταύρωση αυτών των φυτών μπορεί να γίνει η σύνθεση των πολυμερικών πρωτεϊνών».
Ειδικότερα, η α -1 αντιθρυψίνη στο ρύζι παράγεται σε μεγάλες ποσότητες και αναμένεται στα φαρμακεία το 2003 ή το 2004, για να καταπολεμήσει ασθένειες του ήπατος. Αλλα τέτοια προϊόντα που υπόσχονται την ίαση είναι η γενετικά τροποποιημένη ελαιοκράμβη, που ήδη κυκλοφορεί στον Καναδά ως αντιθρομβικό του αίματος, η μεταλλαγμένη πατάτα ενάντια στην κίρρωση του ήπατος αλλά και ως υποκατάστατο του αίματος, η τομάτα με τροποποιημένο ένζυμο για την υπέρταση, το μουσταρδόφυτο για τη νιουτροπενία, το ειδικό ρύζι κατά της ηπατίτιδας B και C.
Κίνδυνοι
Στην πραγματικότητα, η υπόθεση ανοσοποίησης των οργανισμών είναι αρκετά σύνθετη, λέει στην «K» ο κ. Αναστάσιος Κουράκης, αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο Βιολογίας και Γενετικής του τμήματος ιατρικής του ΑΠΘ. «Ενας ατυχής πειραματισμός θα μπορούσε να δημιουργήσει ανθεκτικότητα σε στελέχη μικροβίων και ιών, αν ένα αντιγόνο παραγόταν σε μεγάλες ποσότητες.
Το να ανοίξουμε ένα τέτοιο κεφάλαιο χωρίς να εξαντλήσουμε όλες τις παραμέτρους και χωρίς να εκτιμήσουμε όλες τις πιθανές επιπτώσεις, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο», αποφαίνεται ο κ. Κουράκης και προτείνει: «Αντί να χρησιμοποιούμε την επιστήμη, για να επουλώνουμε πληγές που ανοίγουν οι τεχνολογικές επεμβάσεις, καλύτερα θα ήταν να την αξιοποιούμε, για να προβλέπουμε τις πιθανές επιδράσεις τους».