Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποιο είναι το αίτιο του οξέως αναπνευστικού συνδρόμου, αλλά ένα μικρόβιο, ο κορωνοϊός, θεωρείται ο βασικός ύποπτος. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρόκειται για κάποιο νέο στέλεχος του ιού που «γεννήθηκε» στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ.
Οι κορωνοϊοί παίρνουν το όνομά τους από την εικόνα που εμφανίζουν όταν τοποθετούνται κάτω από το μικροσκόπιο. Εχουν σχήμα κυκλικό, ακριβώς σαν μικρές κορώνες με προεξέχουσες ακίδες. Μέχρι σήμερα, γνωρίζαμε ότι οι ιοί αυτοί προκαλούσαν ελαφρά νοσήματα, όπως κοινό κρυολόγημα, διάρροια και ορισμένες ελάσσονες εντερολοιμώξεις. Στις γάτες, τους σκύλους, τα κοτόπουλα, τους χοίρους και τα βοοειδή οι κορωνοϊοί προκαλούν βαριές και συχνά θανατηφόρες νόσους.
Βιολογικές βόμβες
Ολα τα μέλη της συγκεκριμένης οικογένειας ιών έχουν εξαιρετικά μεγάλη ικανότητα να συλλαμβάνουν τμήματα γενετικού υλικού από άλλους σχετικούς ιούς και να τα ενσωματώνουν στο δικό τους γονιδίωμα. Αυτή η ικανότητα ανασυνδυασμού που διαθέτουν ευνοεί τη δημιουργία νέων ιών και, θεωρητικώς τουλάχιστον, μπορεί να μετατρέψει καλοήθη μικρόβια σε βιολογικές βόμβες.
Ενας ιός που έχει την τάση να μεταλλάσσεται δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο περιβάλλον από αυτό της Νότιας Κίνας. H περιοχή, άλλωστε, είναι γνωστή ως θερμοκοιτίδα νέων ιών, κυρίως αυτών που προκαλούν γρίπη. Παρότι οι κορωνοϊοί δεν έχουν καμιά σχέση με τη γρίπη, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι και αυτός ο ιός ίσως να εκμεταλλεύεται τις ίδιες συνθήκες.
Στη Νότια Κίνα κατοικούν εκατομμύρια αγρότες σε απειροελάχιστα κτήματα, με αποτέλεσμα σχεδόν να συμβιώνουν με χοίρους, πάπιες, κότες και άλλα οικόσιτα ζώα, που αποτελούν τα ιδανικά μέσα για τη μετάδοση των μικροβίων από το ένα είδος στο άλλο και την ανταλλαγή γενετικού υλικού μεταξύ ιών. Οι ειδικοί δεν αποκλείουν κάποιος κορωνοϊός που δεν ήταν επιβλαβής για τον άνθρωπο να υπέστη μετάλλαξη και να έγινε βλαβερός ή ακόμα και να μεταδόθηκε από τα ζώα στον άνθρωπο.
Οι κορωνοϊοί ανεδείχθηκαν βασικοί ύποπτοι χάρη στη χρήση του γονιδιακού επεξεργαστή με τον οποίο εξετάσθηκαν ιστοί κάποιων ασθενών. Οπως αποδείχθηκε, οι ιστοί των θυμάτων της άτυπης πνευμονίας διέθεταν τμήματα γενετικού υλικού από κορωνοϊούς, όχι μόνο ανθρώπινους αλλά και αυτούς που προσβάλλουν γαλοπούλες και βοοειδή, γεγονός που σημαίνει ότι το συγκεκριμένο στέλεχος είναι εντελώς νέο.
Επίσημη σιωπή
Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο καταγράφηκαν επιδημίες σε πόλεις της Γκουανγκντόνγκ. Τον Ιανουάριο, οι τοπικοί γιατροί ερευνούσαν αυτή τη νέα περίπτωση της άτυπης πνευμονίας. H κυβέρνηση, ωστόσο, και ο κρατικά ελεγχόμενος Τύπος δεν ανέφεραν ούτε λέξη για τον πανικό που σιγά σιγά κατέλαβε την Γκουανγκντόνγκ. Επί μήνες ελάχιστες πληροφορίες έφταναν στον έξω κόσμο.
Τελικά, στις 9 Φεβρουαρίου η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έλαβε την πρώτη έκθεση για την κατάσταση στην Κίνα. Πριν από το τέλος του μήνα, είχαν ήδη καταγραφεί κρούσματα στο Χονγκ Κονγκ και το Ανόι. Στα μέσα Μαρτίου έγινε σαφές ότι μια άκρως μεταδοτική και συχνά θανατηφόρα νόσος έτεινε να καταλάβει ολόκληρη την υφήλιο.
Δραστικά μέτρα
Οι αξιωματούχοι της ΠΟΥ αντελήφθησαν ότι έπρεπε να λάβουν δραστικά μέτρα, ακόμα και αν αυτά θα είχαν σημαντικές οικονομικές συνέπειες τόσο για την Ασία όσο και για άλλες ηπείρους. Ετσι, στις 15 Μαρτίου η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας εξέδωσε την πρώτη έκτακτη ανακοίνωση σχετικά με το νέο νόσημα και τις χώρες όπου εμφανίζει έξαρση.
Πριν από δύο εβδομάδες, με καθυστέρηση αρκετών μηνών, και ύστερα από διεθνή πίεση, ομάδα επιστημόνων της ΠΟΥ μετέβη στη Γκουανγκντόνγκ. Τώρα, πλέον, οι Κινέζοι συνεργάζονται με την ΠΟΥ, ενώ και τα MME της χώρας αρχίζουν σιγά σιγά να ενημερώνουν την κοινή γνώμη.
Συμπτώματα και εξέλιξη της νόσου
Οξύ αναπνευστικό σύνδρομο έχουν εμφανίσει άτομα κάθε ηλικίας. H ασθένεια τις περισσότερες φορές ξεκινά όπως όλες οι άλλες οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις με πυρετό, ρίγη, πονοκέφαλο, αδυναμία και ξερόβηχα. Συνήθως οι ακτινογραφίες θώρακα των ασθενών του SARS δείχνουν αυτό που οι γιατροί ονομάζουν «άτυπη πνευμονία» στον κάτω λωβό του πνεύμονα. Λίγες ημέρες μετά την προσβολή από τον ιό ο ασθενής εμφανίζει δύσπνοια καθώς η πνευμονία μεταδίδεται και στον άλλο λωβό. Πέντε έως επτά ημέρες μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, το 80% – 90% των ασθενών εμφανίζει σημαντική βελτίωση, ενώ οι υπόλοιποι παρουσιάζουν ραγδαία επιδείνωση. Οσοι εμφανίζουν πιο έντονα συμπτώματα μεταφέρονται σε μονάδα εντατικής παρακολούθησης και συνδέονται με αναπνευστήρα. Παραμένει άγνωστο γιατί κάποιοι αναρρώνουν, ενώ άλλοι τελικώς πεθαίνουν χτυπημένοι από τον ιό. Επί του παρόντος, μοιάζουν πιο ευάλωτοι όσοι είναι μεγαλύτεροι των 40 ετών και όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα. Εκτός από τη νοσηλευτική φροντίδα και την υποβοήθηση της αναπνοής δεν υπάρχει αποτελεσματική φαρμακευτική θεραπεία και η ανάρρωση εξαρτάται αποκλειστικά από το ανοσοποιητικό σύστημα του αρρώστου.
Οι κατσαρίδες στο μικροσκόπιο…
Ακόμα και οι κατσαρίδες τίθενται κάτω από το μικροσκόπιο των υγειονομικών υπηρεσιών του Χονγκ Κονγκ, που προσπαθούν με κάθε μέσο να εντοπίσουν τους τρόπους μετάδοσης του ιού της άτυπης πνευμονίας. Στην πρώην βρετανική κτήση εμφανίστηκε σε ορισμένες περιπτώσεις μαζική μετάδοση του ιού σε δεκάδες ανθρώπους. Αυτό συνέβη στο κτιριακό συγκρότημα Αμόι Γκάρντενς της περιοχής Κοουλούν, όπου ασθένησαν από άτυπη πνευμονία 278 ένοικοι, οι οποίοι δεν είχαν άμεση επαφή μεταξύ τους. Ειδικά συνεργεία μετέβησαν στα διαμερίσματα που είχαν εκκενωθεί και πριν τα απολυμάνουν συνέλεξαν και μετέφεραν όσα απεχθή έντομα έβρισκαν για να διαπιστωθεί κατά πόσο μεταφέρουν στο σώμα τους από διαμέρισμα σε διαμέρισμα τον επικίνδυνο ιό.
