H εθνικοποίηση του φυσικού αερίου και του πετρελαίου της Βολιβίας από τον πρόεδρο Εβο Μοράλες και η ανάπτυξη στρατευμάτων στις περιοχές με τα αντίστοιχα κοιτάσματα έχει θορυβήσει τις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα και τελούν εν συγχύσει ως προς το νέο καθεστώς. Πάντως, οι περισσότερες θεωρούν πολύ πρόωρες τις οποιεσδήποτε εκτιμήσεις.
Ακολουθώντας τα βήματα του συμμάχου Βενεζουελανού προέδρου Ούγκο Τσάβες, ο κ. Μοράλες εξέδωσε τη Δευτέρα 1η Μαΐου διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο το κράτος ανακτά την ιδιοκτησία, την κατοχή και τον πλήρη και συνολικό έλεγχο των κοιτασμάτων σε υδρογονάνθρακες.
Διαχειριστές
Οπερ σημαίνει ότι το κράτος θα κατέχει και θα πωλεί αυτές τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, υποβαθμίζοντας τις ξένες εταιρείες σε ρόλο διαχειριστών. Με το παλαιότερο καθεστώς το κράτος έπαυε να ελέγχει το φυσικό αέριο, αφ’ ης στιγμής οι εταιρείες το αντλούσαν από το υπέδαφος.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Αλβάρο Γκαρσία, με το σχέδιο εθνικοποίησης οι ξένες εταιρείες θα διατηρήσουν ορισμένα περιθώρια κέρδους. Πάντως, υπογράμμισε ότι η βραζιλιάνικη Petrobras, η μεγαλύτερη επενδύτρια στην ενεργειακή βιομηχανία της Βολιβίας με το 45% των περιοχών υπό τον έλεγχό της, αναμένεται ότι εξαιτίας της εθνικοποίησης θα απολέσει περί το 1,5 δισ. δολάρια εντός μιας δωδεκαετίας.
Μετά το -εν μέρει ασαφές- διάταγμα, το οποίο υπεγράφη στην περιοχή Σαν Αλμπέρτο της επαρχίας Ταρίχα, όπου δραστηριοποιείται η Petrobras, ο Βολιβιανός πρόεδρος έδωσε εντολή στον στρατό να καταλάβει τις στρατηγικής σημασίας περιοχές· στη διαδικασία συμμετείχαν και στελέχη της κρατικής πετρελαϊκής επιχείρησης YPFB (Yacimientos Petroliferos Fiscales Bolivianos), τα οποία σε συνεργασία με το Σώμα Μηχανικών του στρατού κατέλαβαν μια σειρά εγκασταστάσεων, όπως περιοχές κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αγωγοί και διυλιστήρια. Από μέρους της η κυβέρνηση δήλωσε ότι θα εγγυηθεί την παραγωγή και τις εξαγωγές, ενώ οι εταιρείες έχουν περιθώριο εξαμήνου να συμμορφωθούν με τα νέα δεδομένα.
«Ουσιαστικά ο Εβο Μοράλες συνεχίζει την τάση για επιθετική εθνικοποίηση φυσικών πόρων, η οποία ξεκίνησε από τη Βενεζουέλα, αλλά εξαπλώνεται σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής», επισήμανε ο αναλυτής του κλάδου της ενέργειας Αντουάν Χαλφ της Firmat. «Το διάταγμα συνάδει με το γενικότερο λαϊκιστικό πνεύμα της νέας κυβέρνησης στη Βολιβία, αν και ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί πώς ακριβώς αυτό θα τεθεί σε εφαρμογή».
Αποζημιώσεις
Πάντως, ο Εβο Μοράλες δήλωσε ότι δεν πρόκειται να κατάσχει περιουσιακά στοιχεία των ξένων ενεργειακών εταιρειών. Με τα έως σήμερα γνωστά, η κρατική YPFB θα αποζημιώνει τις εν λόγω εταιρείες για τις υπηρεσίες τους, προσφέροντάς τους σχεδόν το 50% της αξίας της παραγωγής τους σε φυσικό αέριο.
Εντούτοις, το διάταγμα υποδηλώνει ότι οι εταιρείες με δραστηριότητες στις δυο μεγαλύτερες περιοχές με κοιτάσματα φυσικού αερίου θα αποζημιώνονται μόλις με το 18%.
Σημειωτέον ότι η Βολιβία διατηρεί τα δεύτερα κατά σειρά πλουσιότερα αποθέματα φυσικού αερίου στη Λατινική Αμερική, κατόπιν αυτών της Βενεζουέλας.
Υπολογίζεται ότι η εθνικοποίηση θα πλήξει περίπου είκοσι εταιρείες, μεταξύ των οποίων η προαναφερθείσα Petrobras της Βραζιλίας, η ισπανική Repsol, η γαλλική Τοtal και οι βρετανικές British Gas και BP. O πρόεδρος του βραζιλιάνικου ομίλου, Ζοζέ Σέρτζιο Γκαμπριέλι, δεν απέκρυψε την ανησυχία του, επισημαίνοντας ότι «το διάταγμα είναι ανοικτό σε πολλές ερμηνείες ως προς την εφαρμογή του· εμείς από πλευράς μας θα διασφαλίσουμε την ομαλή τροφοδοσία της Βραζιλίας σε αέριο». Ωστόσο, ο κ. Γκαμπριέλι προσέθεσε ότι «η οποιαδήποτε νέα επένδυση στην παραγωγή φυσικού αερίου στη Βολιβία με την προβλεπόμενη απόδοση του 18% δεν θεωρείται βιώσιμη».
Σύμφωνα με τον κ. Μοράλες, οι ξένες εταιρείες θα πρέπει να συγκατατεθούν στην υπογραφή νεών συμβάσεων με την κρατική εταιρεία YPFB εντός περιόδου 6 μηνών. Σε αντίθετη περίπτωση, τις απείλησε ότι θα τις απομακρύνει από το έδαφος της χώρας του.
Η Βολιβία είναι η φτωχότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής με αποθέματα σε φυσικό αέριο της τάξεως των 48,7 τρισ. κυβικών μέτρων, τα οποία εξάγει κυρίως στη Βραζιλία και στην Αργεντινή. Οι ξένες εταιρείες έχουν επενδύσει την τελευταία δεκαετία άνω των 3 δισ. δολαρίων, εκ των οποίων τα περισσότερα διοχετεύθηκαν στην ανίχνευση νέων κοιτασμάτων. Τέλος, αναφέρεται ότι ο πρόεδρος Εβο Μοράλες ευελπιστεί ότι με την εθνικοποίηση θα στηρίξει την οικονομία και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.