Στην προδικτατορική εποχή μια χούφτα λίρες συνοδευόμενες από μέτρια ρητορική ικανότητα άνοιγαν στους υποψηφίους τις πόρτες του Κοινοβουλίου. Τα κόμματα ήταν απόλυτα συνδεδεμένα με τους αρχηγούς τους και συνήθως διαλύονταν, όταν αυτοί απεβίωναν ή παρατούσαν την πολιτική. Από το 1974 και μετά τα δύο μεγάλα κόμματα μετατράπηκαν σε μηχανισμούς με εκατοντάδες χιλιάδες μέλη, με οικονομικές απαιτήσεις οι οποίες με το πέρασμα των χρόνων διαρκώς μεγεθύνονταν. Η ανάγκη για ολοένα ακριβότερες προεκλογικές καμπάνιες και ο ανταγωνισμός μεταξύ των υποψήφιων επέφερε και τον πολλαπλασιασμό των εξόδων. Το ταλέντο αντικαταστάθηκε από την οικονομική ευμάρεια, η ανεξαρτησία της γνώμης από την υπαγωγή στην κομματική γραμμή. Σήμερα τα δύο μεγάλα κόμματα βρίσκονται υπερχρεωμένα στις τράπεζες, την ίδια ώρα που απομυζούν τεράστια ποσά από τον κρατικό προϋπολογισμό ως ετήσια επιχορήγηση. Μόνο για το 2008 έλαβαν 78,4 εκατομμύρια ευρώ (σε αυτό το ποσό περιλαμβάνεται και η έκτακτη επιχορήγηση για την κάλυψη επικοινωνιακών αναγκών λόγω ευροεκλογών) δίχως να υπολογίζονται τα ποσά εκείνα που έφθασαν στα ταμεία τους από φίλους ή μέλη τους. Τα έσοδα από τα περιβόητα κουπόνια -για τα οποία ο άλλοτε «στρατηγός» τού ΠΑΣΟΚ κ. Θεόδωρος Τσουκάτος έχει υποστηρίξει ότι χρησιμοποιούνται για να καταγράφονται «χορηγίες» σε διπλά βιβλία όπως το ένα εκατομμύριο γερμανικά μάρκα που λέει ότι μετέφερε από τη Siemens στο κόμμα του- είναι συνήθως ελάχιστα, πλην των προεκλογικών περιόδων οπότε εκτοξεύονται υπερκαλύπτοντας κατά πολύ τη γενναιόδωρη κρατική επιχορήγηση.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου συνήθιζε στις προεκλογικές εκστρατείες να παίρνει δάνεια βάζοντας υποθήκη το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο του, το σπίτι στο Καστρί. Τα σημερινά κόμματα βάζουν ως ενέχυρο την κρατική επιχορήγηση προκειμένου να εξασφαλίσουν τραπεζικά δάνεια (Αγροτική Τράπεζα, Εθνική). Ετσι, η Ν.Δ. έχει ενεχυριάσει επιχορηγήσεις τριών ετών και το ΠΑΣΟΚ τεσσάρων. Η Ν.Δ. λαμβάνει ετησίως περίπου 24 εκατομμύρια ευρώ, το ΠΑΣΟΚ 22,6 εκατομμύρια ευρώ, το ΚΚΕ περίπου 7 ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ΛΑ.Ο.Σ. περίπου από 5 εκατομ. Για τα δύο μεγάλα κόμματα ένα ποσοστό περίπου 10% επί της συνολικής επιχορήγησης απευθύνεται στα ερευνητικά Ιδρύματα των δύο μεγάλων κομμάτων. Η επιχορήγηση αυτή μάλιστα είναι καταχωρισμένη στους ισολογισμούς τους ως «επιμορφωτική». Με βάση τους ισολογισμούς, η κρατική επιχορήγηση καλύπτει το 75% των εσόδων της Ν.Δ., το 80% του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ και περίπου το ήμισυ του ΚΚΕ, το οποίο στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στις εισφορές των μελών του.
Νομικά πρόσωπα
Αυτά τα χρήματα είναι τα σταθερά έσοδα των κομμάτων, διά των οποίων εξασφαλίζουν τις εγγυήσεις για να έχουν υπόσταση έναντι των τραπεζικών οργανισμών. Διότι, όπως εξηγεί στην «Κ» ο γενικός διευθυντής της Ν.Δ. κ. Μενέλαος Δασκαλάκης «τα κόμματα δεν έχουν τη μορφή νομικού προσώπου, είναι οιονεί Νομικά Πρόσωπα. Γι’ αυτό και είναι αναγκασμένα να εκχωρούν τα έσοδα της κρατικής επιχορήγησης επόμενων ετών». Ο κ. Δασκαλάκης επισημαίνει ότι ευκαιρία για συγκέντρωση χρημάτων προς εξόφληση σημαντικών τμημάτων των δανείων είναι οι προεκλογικές περίοδοι, οπότε «οι εισφορές μέσω κουπονιών αυξάνονται δραματικά». Το 2008, χρονιά από τα κουπόνια δεν συγκεντρώθηκαν παρά μόνο 185.000 ευρώ, πενιχρό ποσοστό στο σύνολο των εσόδων της Ν.Δ., τα οποία άγγιξαν τα 26,73 εκατομμύρια ευρώ. Τις υψηλότερες δαπάνες η Ν.Δ. πραγματοποιεί προκειμένου να καλύψει τις δανειακές υποχρεώσεις της (4,4 εκατομμύρια ευρώ). Ακολουθούν οι δαπάνες για προβολή και διαφήμιση (1,16 εκατομμύρια ευρώ) και μετακινήσεις στελεχών (815.000 ευρώ).
Περικοπή δαπανών
Στη Ν.Δ. φιλοδοξούν να περικόψουν τις δαπάνες τους όσο είναι δυνατόν, προκειμένου να εξοφλήσουν γρηγορότερα τις δανειακές υποχρεώσεις τους. Παρόμοιο άγχος έχουν και στο ΠΑΣΟΚ. Ο γενικός διευθυντής του ΠΑΣΟΚ κ. Ροβέρτος Σπυρόπουλος δηλώνει στην «Κ» ότι: «την προηγούμενη εβδομάδα παρέδωσα στην Αγροτική Τράπεζα ένα πλάνο βάσει του οποίου, σε μια διάρκεια 10 ετών θα έχουμε μηδενίσει ως κόμμα τις δανειακές ανάγκες μας στην Αγροτική Τράπεζα». Οπως λέει στο ΠΑΣΟΚ ευελπιστούν ότι από το 2010 «θα εισπράττουμε από 300.000 φίλους και μέλη, περισσότερα από οκτώ εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο». Σε αυτό τον φιλόδοξο κομματικό προϋπολογισμό, αναφέρει ο κ. Σπυρόπουλος, «στηρίζουμε την οικονομική εξυγίανσή μας». Οι ετήσιες συνδρομές κυμαίνονται μεταξύ 24 και 600 ευρώ. Υπάρχουν και τα κουπόνια, λέει ο κ. Σπυρόπουλος, τα οποία θεωρούνται αξιόπιστα καθώς «είναι θεωρημένα από τη Βουλή».
Στο ΚΚΕ σημαντικό κομμάτι των αναγκών καλύπτεται από τις οικονομικές εξορμήσεις. Σύμφωνα με το γραφείο Τύπου του κόμματος η τελευταία εξόρμηση (Δεκέμβριος 2008 -Φεβρουάριος 2009) «για τις λειτουργικές ανάγκες και για το κτίριο του Αρχείου του Κόμματος, έληξε με μεγάλη επιτυχία. Το πλάνο υπερκαλύφθηκε κατά 126,82%». Η συζήτηση των τελευταίων μηνών περί του τρόπου χρηματοδότησης των κομμάτων έχει σταθερό αντίπαλο το ΚΚΕ, το οποίο ακόμη και την περασμένη Παρασκευή ανακοίνωσε ότι: «δεν πρόκειται ούτε να δεχθεί» το σχετικό προωθούμενο κυβερνητικό νομοσχέδιο.
Οι συνιστώσες
Η χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό είναι πιο σύνθετη στον ΣΥΡΙΖΑ των 11 συνιστωσών. Τα υπόλοιπα τέσσερα κόμματα της Βουλής τα κατευθύνουν στο κοινό κομματικό ταμείο. Στο ΣΥΡΙΖΑ τα μοιράζουν. Από τα περίπου πέντε εκατομμύρια ευρώ κρατικής επιχορήγησης τα οποία λαμβάνει ετησίως το κόμμα περίπου το 75% κατευθύνεται στα ταμεία του Συνασπισμού, δηλαδή τις πιο σημαντικής από τις συνιστώσες. Τα υπόλοιπα, ήτοι ένα εκατομμύριο ευρώ, μοιράζονται οι υπόλοιπες 10. Ο οικονομικός διευθυντής του ΣΥΝ κ. Μίμης Δαρειώτης αναφέρει λακωνικά προς την «Κ», ότι «η κατανομή της επιχορήγησης γίνεται κάθε φορά μετά εσωτερική συμφωνία μεταξύ των συνιστωσών». Η τελευταία έγινε το 2007. Το οικονομικό ζήτημα είναι συχνά αφορμή για εντάσεις στον ούτως ή άλλως ταραχώδη ενδοκομματικό βίο του ΣΥΡΙΖΑ. Ενδεικτικό είναι ότι πριν από τις ευρωεκλογές του προηγούμενου Ιουνίου, όταν δηλαδή στο ΣΥΡΙΖΑ έλπιζαν ακόμη και σε τρίτο ευρωβουλευτή, συνιστώσες είχαν διαφωνίες ως προς την τελική κατανομή των εισφορών όσων εκλέγονταν. Συγκεκριμένα είχαν ζητήσει τα χρήματα να πηγαίνουν στη συνιστώσα που ανήκει ο κάθε ευρωβουλευτής και όχι στο συλλογικό ταμείο του ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να γίνει μετέπειτα η κατανομή. Βέβαια, το εκλογικό αποτέλεσμα, έδωσε πρόωρο τέλος στη διαμάχη. Στον ΛΑΟΣ υπερηφανεύονται ότι δεν έχουν καμιά δανειακή υποχρέωση, αντιθέτως έχουν πλεονασματικούς λογαριασμούς.