Περισσότεροι από 25 εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ), ασθένεια που χαρακτηρίζεται από εξελισσόμενη πτώση της νεφρικής λειτουργίας. Εάν δεν συνοδευτεί από θεραπεία, η ΧΝΝ αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε νεφρική ανεπάρκεια – και σε αυτή την περίπτωση, απαιτείται αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού. Αν και δεν υπάρχει τρόπος να ανακτηθεί η νεφρική λειτουργία όταν αυτή απολεσθεί, ελέγχοντας εγκαίρως κάποιες παρενέργειες που σχετίζονται με τη ΧΝΝ, είναι δυνατόν να ανασχεθεί η πορεία επιδείνωσης της υγείας του ασθενούς.
Κάθε ένα από τα νεφρά αποτελείται από περίπου ένα εκατ. νεφρώνες, μικροσκοπικές δομές, οι οποίες «αφαιρούν» τις αποβαλλόμενες ουσίες από την κυκλοφορία του αίματος. Επίσης τα νεφρά εκκρίνουν ορμόνες, όπως είναι η ρενίνη που βοηθά στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και στη διατήρηση της ισορροπίας των υγρών, η ερυθροποιητίνη που διεγείρει τον σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων, τα οποία μεταφέρουν το οξυγόνο στον μυελό των οστών και η καλσιτριόλη, η μεταβολικώς ενεργή μορφή της βιταμίνης D, ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ισχυρών οστών.
Η ΧΝΝ εμφανίζεται όταν οι νεφρώνες έχουν υποστεί βλάβες και είναι ανίκανοι να λειτουργήσουν. Οι αυτοάνοσες καταστάσεις, όπως ο λύκος, μια ομάδα φλεγμονωδών ασθενειών που καλούνται σπειραματονεφρίτιδες αλλά και η πολυκυστική νεφροπάθεια, μπορούν να καταστρέψουν τους νεφρώνες. Βέβαια, για τους ηλικιωμένους βασικοί «ένοχοι» για την εμφάνιση της ΧΝΝ είναι η υπέρταση και ο διαβήτης, αφού επιταχύνουν τη βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία, συμπεριλαμβανομένων αυτών που συμμετέχουν στο σύστημα καθαρισμού του αίματος.
Η ΧΝΝ, η υπέρταση και ο διαβήτης «συμπίπτουν». Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των ατόμων με ΧΝΝ αποβιώνουν από καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό και όχι από νεφρική ανεπάρκεια. Σύμφωνα με το Σύστημα Νεφρικών Στοιχείων των ΗΠΑ (Renal Data System, USRDS), μια κοινοπραξία που επιχορηγείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την έρευνα των παθήσεων των νεφρών, περίπου οι μισοί από τους ασθενείς με ΧΝΝ αποβιώνουν εκτός νοσοκομείου, στις περισσότερες περιπτώσεις από καρδιαγγειακή επιπλοκή.
Τα συμπτώματα
Τα νεφρά είναι ιδιαιτέρως ελαστικά και είναι δυνατόν να λειτουργούν κανονικά ακόμη και με το ήμισυ της λειτουργικής τους ικανότητας. Κι αυτός είναι ο λόγος που πολλά άτομα δεν συνειδητοποιούν εγκαίρως ότι πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο. Επιπλέον, στο πρώιμο στάδιο εμφανίζονται μόνο ήπια συμπτώματα, όπως κόπωση.
Καθώς η ΧΝΝ εξελίσσεται, συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος και απώλεια της όρεξης εμφανίζονται ολοένα και πιο έντονα. Επιπρόσθετα, διάφορα προβλήματα που έχουν σχέση με ανισορροπίες νατρίου και κατακράτηση υγρών, καταγράφουν μια τόσο επικίνδυνα υψηλή και δύσκολο να ελεγχθεί αρτηριακή πίεση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια και σε συσσώρευση υγρών στα χέρια, τα πόδια και στους πνεύμονες. Μπορεί επίσης να εμφανισθεί αναιμία, ενώ αυξάνεται και ο κίνδυνος δυσμορφιών των οστών και καταγμάτων.
Πρώτα μέτρα προστασίας για ηλικιωμένους
Η Αμερικανική Γηριατρική Εταιρεία εκτιμά ότι η πιθανότητα εμφάνιση της ΧΝΝ σε άτομα άνω των 65 χρόνων μπορεί να είναι έως και 25%. Εάν η ασθένεια διαπιστωθεί σε πρώιμο στάδιο, συνήθως προλαμβάνεται η νεφρική ανεπάρκεια, αρκεί βεβαίως «να κάνετε μερικά βήματα για να προστατεύσετε τα νεφρά και την καρδιά σας». Κατ’ αρχήν, εάν έχετε διαβήτη ή παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, κρατήστε την κατάσταση υπό έλεγχο ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής, λαμβάνοντας τη σωστή φαρμακευτική αγωγή (ινσουλίνη και καρδιαγγειακά φάρμακα).
Ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να αποφεύγετε ή να περιορίσετε τις τροφές που είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες, νάτριο και φώσφορο. Η πρωτεΐνη διασπάται σε προϊόντα, τα οποία είναι δύσκολο για τα νεφρά να τα κατεργαστούν, ενώ το νάτριο προκαλεί κατακράτηση υγρών, αυξάνοντας έτσι την πίεση του αίματος. Ακόμα, o φώσφορος που βρίσκεται άφθονος στα γαλακτοκομικά προϊόντα, μπορεί να αδυνατίσει τα οστά ελαττώνοντας τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ο γιατρός μπορεί επίσης να μειώσει τη δόση ορισμένων από τα φάρμακά σας, ώστε να λαμβάνετε μικρότερες δόσεις σε συχνότερα μεσοδιαστήματα.
Πολλά φάρμακα διασπώνται σε ενεργές ουσίες, οι οποίες μπορεί να γίνουν τοξικές για τα νεφρά. Ολοι όσοι υποφέρουν από ΧΝΝ πρέπει να αποφεύγουν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως ibuprofen και naproxen.
Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Nephrology ανέλυσε τον αντίκτυπο μερικών προληπτικών μέτρων. Η μελέτη διαπίστωσε ότι σε σύγκριση με τα άτομα τα οποία έτυχαν στοιχειωδών υπηρεσιών φροντίδας, αυτοί οι οποίοι συμμετείχαν στην πιο εκτεταμένη προληπτική φροντίδα είχαν 50% μικρότερη πιθανότητα να υποστούν καρδιακή προσβολή, οξεία στηθάγχη ή ανακοπή καρδιάς. Είχαν επίσης μικρότερη πιθανότητα να υποβληθούν σε μέθοδο επαναγγείωσης, όπως αγγειοπλαστική έως και τρία χρόνια αργότερα.
Τα άτομα τα οποία βρίσκονταν στην καλύτερη κατάσταση υιοθέτησαν τουλάχιστον πέντε από τις παρακάτω ετήσιες προληπτικές εξετάσεις:
– Τεστ πλάσματος κρεατινίνης.
– Πλήρη έλεγχο της χοληστερόλης.
– Τεστ πλάσματος ασβεστίου και φωσφόρου.
– Τεστ πλάσματος επιπέδου παραθυρεοειδικής ορμόνης (που ρυθμίζει ασβέστιο και φώσφορο).
– Τεστ γλυκόζης αιμοσφαιρίνης (Αlc) – με έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης, για διαβήτη.
– Εμβόλιο για τη γρίπη.
– Επίσκεψη σε νεφρολόγο.
Οι βασικές ετήσιες εξετάσεις
Το «κλειδί» για την προστασία από τη ΧΝΝ είναι ο έλεγχος της υπέρτασης και του διαβήτη. Ομως αυτό δεν αρκεί. Επειδή η ΧΝΝ μπορεί να εκδηλωθεί με ελάχιστα προειδοποιητικά σημάδια, είναι σημαντικό για τους μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες να υποβληθούν σε έναν απλό νεφρικό έλεγχο. Το αμερικανικό Εθνικό Ιδρυμα Νεφρού συνιστά ετήσιο έλεγχο νεφρών σε:
– Κάθε άτομο ηλικίας άνω των 65 ετών.
– Οσους έχουν διαγνωστεί με υπέρταση ή διαβήτη.
– Ατομα με οικογενειακό ιστορικό ΧΝΝ.
– Ατομα αφροαμερικανικής, ισπανικής ή ασιατικής καταγωγής.
Ο έλεγχος περιλαμβάνει απλή εξέταση ούρων για την παρουσία πρωτεϊνικής αλβουμίνης και εξέταση αίματος για κρεατινίνη, υποπροϊόν του μεταβολισμού των μυών.