Ο ευρωπαϊκός χειμώνας του 1947 ήταν από τους σκληρότερους του 20ού αιώνα. Και το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς από τα ξηρότερα. Σε όλη την ήπειρο, οι σοδειές καταστράφηκαν και οι ελλείψεις τροφίμων έγιναν οξύτατες. Σε περιοχές όπου, ακόμα και στον πόλεμο, η ημερήσια πρόσληψη θερμίδων στους ενήλικες ξεπερνούσε τις 2.000, ο αριθμός μειώθηκε στο μισό. Σε κάποιες χώρες, στο ένα τρίτο.
Δύσκολα φανταζόμαστε σήμερα τέτοιες κακουχίες. Η Ε.Ε. φαίνεται να έχει επιλύσει τα επισιτιστικά προβλήματα της ηπείρου. Στις περισσότερες χώρες της, η μέση ατομική κατανάλωση ξεπερνάει τις 3.500 θερμίδες ημερησίως. Ωστόσο, δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε αυτές τις συνθήκες φαινομενικής άνεσης να μας αποσπάσουν την προσοχή από σημαντικές ανισορροπίες, ιδίως μεσούσης της οικονομικής κρίσης που μαστίζει σήμερα πολλές χώρες της Ε.Ε. Η φαινομενική αφθονία σε αυτό το μέρος του κόσμου, όπως και στις ΗΠΑ και στον Καναδά, συγκαλύπτει σοβαρές επισιτιστικές ανάγκες μεταξύ των λιγότερο ευνοημένων. Η πρόσφατη αύξηση των αιτημάτων βοήθειας από τράπεζες τροφίμων και συναφείς φιλανθρωπικές οργανώσεις δείχνει ότι το πρόβλημα υπάρχει και δεν μπορούμε να το αγνοούμε.
Μέχρι πέρυσι, η Ε.Ε. διατηρούσε σε λειτουργία πρόγραμμα παροχής βοήθειας σε τρόφιμα, συνδεδεμένο με την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ). Βάσει αυτού, μέρος της πλεονάζουσας παραγωγής της ΚΑΠ δινόταν σε όσους είχαν ανάγκη. Ομως, η συρρίκνωση των αποθεμάτων και η απροθυμία χωρών της Ε.Ε. να αγοράσουν τρόφιμα για όσους είχαν ανάγκη στην ανοιχτή αγορά έφερε το πρόγραμμα σε σημείο καμπής. Σήμερα μοιάζει καταδικασμένο.
Η Κομισιόν αντέδρασε με μια πρόταση που θα συζητηθεί στη σύνοδο κορυφής της ερχόμενης εβδομάδας. Να δημιουργηθεί, ως μέρος του δημοσιονομικού πλαισίου του 2014 – 2020, «ένας νέος μηχανισμός παροχής βοήθειας σε τρόφιμα για όσους έχουν ανάγκη». Σε μια προσπάθεια να παρακάμψει την αντίδραση κάποιων χωρών-μελών, το ταμείο αυτό δεν θα ήταν μέρος της ΚΑΠ ούτε του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, αλλά ένα πρόγραμμα sui generis προορισμένο να στηρίξει την κοινωνική συνοχή και τις πολιτικές εδαφικής στρατηγικής του EU 2020. Η προταθείσα χρηματοδότηση αυτού του προγράμματος ανέρχεται μόλις στα 335 εκατ. ευρώ ετησίως, έναντι 500 εκατ. για το πρόγραμμα που οδεύει τώρα προς το τέλος του. Σταγόνα στον ωκεανό σε σχέση με την κλίμακα των ευρωπαϊκών ταμείων και μπροστά στην οικονομική βοήθεια στις τράπεζες.
Το έργο οργανισμών όπως οι Τράπεζες Τροφίμων δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με την κατανομή τροφίμων. Είναι και ένας τρόπος να απλώσουμε το χέρι σε όσους βρίσκονται στις παρυφές της κοινωνίας και να τους τραβήξουμε πάλι μέσα. Δεν δίνουμε απλώς στους ανθρώπους κάτι να φάνε. Προσφέρουμε ελπίδα σε εκείνους που, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν χάσει τα πάντα. Και μαζί με άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις βοηθάμε στη σύσφιγξη των δεσμών της κοινωνίας σε εποχές ανάγκης, όπως η σημερινή.
Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις, που θα θέσουν σε δοκιμασία την ενότητά της και θα δείξουν αν η κοινωνία μας παραμένει διεθνές βαρόμετρο της κοινωνικής ολοκλήρωσης. Δεν μπορεί να απορρίψει ένα πρόγραμμα παροχής τροφίμων, το μόνο που φέρνει σε επαφή με ανθρώπους που ζουν στη φτώχεια και εκτός του κυρίαρχου ρεύματος. Οι επιπτώσεις θα ήταν καταστροφικές.
* Η κ. Isabel Jonet είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Τραπεζών Τροφίμων.