Αστυνομικές έρευνες και σύλληψη γνωστού πολιτικού του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Βουλγαρία
(Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 15.10.2013, Gutsanovi κ.λπ. κατά Βουλγαρίας)
Οι τέσσερις προσφεύγοντες είναι οι δύο σύζυγοι με τις δύο ανήλικες θυγατέρες τους. Η υπόθεση αφορά αστυνομική επιχείρηση που έγινε στις 31.3.2010 στο σπίτι του πρώτου προσφεύγοντος, πολιτικού του Σοσιαλιστικού Κόμματος, μέλους του Κοινοβουλίου, καθώς και προέδρου του δημοτικού συμβουλίου, κατά τη διάρκεια της οποίας συνελήφθη και έγινε έρευνα στο σπίτι του. Οι αστυνομικές ενέργειες έγιναν ενόψει ποινικής δίωξης από τον εισαγγελέα κατ’ αγνώστων προσώπων, για κατάχρηση εξουσίας δημόσιου λειτουργού και υπεξαίρεση δημόσιων χρημάτων που επέφεραν σοβαρή ζημία στη δημοτική επιχείρηση μεταφορών του Δήμου Βάρνας.
Οι προσφεύγοντες, βασιζόμενοι στα άρθρα της ΕΣΔΑ, 3 (απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), 5 (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια), 6 παρ. 2 (τεκμήριο αθωότητας) και 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και της οικογενειακής ζωής και της κατοικίας), παραπονούνται για σειρά παραβιάσεων των δικαιωμάτων τους. Ο πρώτος εξ αυτών παραπονείται και για το αδικαιολόγητο της προσωρινής του κράτησης επί 118 ημέρες.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε ότι, ενόψει όλων των περιστάσεων της υπόθεσης, η αστυνομική επιχείρηση στην κατοικία των προσφευγόντων δεν σχεδιάστηκε, ούτε εκτελέστηκε κατά τρόπο που να διασφαλίζει ότι τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν (χειροπέδες στον βουλευτή κ.λπ.) ήσαν απολύτως αναγκαία για την επίτευξη των απώτερων στόχων της, δηλαδή τη σύλληψη των υπόπτων διάπραξης ποινικών αδικημάτων και τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικής έρευνας. Οι τέσσερις προσφεύγοντες υποβλήθηκαν σε μια ψυχολογική δοκιμασία, η οποία τους προκάλεσε έντονα συναισθήματα φόβου, άγχους και έλλειψης προστασίας μέσα στο σπίτι τους, ώστε οι εν λόγω ανεπιθύμητες ενέργειες αναλύονται σε μια ταπεινωτική μεταχείριση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ. Υπάρχει λοιπόν παραβίαση αυτής της διάταξης εν προκειμένω.
Επίσης, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε ότι η προσωρινή του κράτηση μετά τις 20.5.2010 (συνελήφθη στις 31.3.2010) δεν στηρίζεται σε επαρκείς αιτιολογίες των δικαστικών αρχών και δέχθηκε την προσφυγή και κατά τούτο.
Ως προς το τεκμήριο αθωότητας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι παραβιάστηκε σε βάρος του πρώτου προσφεύγοντος σε δύο περιπτώσεις: από δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος αποκάλυψε τα γεγονότα που αφορούσαν την ποινική ανάκριση κατά του προσφεύγοντος αυτού. Οι εκφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν από τον υψηλά ιστάμενο πολιτικό είχαν προσδιορίσει χωρίς επιφύλαξη τον πρώτο προσφεύγοντα ως αδιαμφισβήτητο δράστη σοβαρών ποινικών αδικημάτων. Επίσης, θεώρησε ότι παραβιάστηκε επίσης το τεκμήριο αθωότητας και με την απόφαση του δικαστηρίου που απέρριψε αίτηση της υπεράσπισης για άρση της προσωρινής κράτησης, διότι αρκέστηκε να αιτιολογήσει αυτήν με το ότι δεν φαίνεται να άλλαξε τίποτε από την προηγούμενη κρίση του και ότι πάντα έχει τη γνώμη ότι τελέστηκε αδίκημα ποινικό και ότι ο προσφεύγων εμπλέκεται και ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος αυτός να τελέσει ποινικό αδίκημα κατά της Δικαιοσύνης, αν αφεθεί ελεύθερος.
Επίσης, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε ότι η αστυνομική έρευνα και σύλληψη στην κατοικία, καθώς και η παρακολούθηση των τηλεφώνων της συζύγου, έγιναν κατά παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγόντων σε σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής τους ζωής. Δέχθηκε λοιπόν εν μέρει την προσφυγή και η Βουλγαρία καταδικάστηκε να καταβάλει στους προσφεύγοντες από κοινού το συνολικό ποσό των 40.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική τους βλάβη, και 4.000 ευρώ για τα δικαστικά τους έξοδα.
Ελευθερία έκφρασης του Τύπου σχετικά με τον δημόσιο έλεγχο
(Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 22.10.13, Soltez κατά Σλοβακίας)
Ο προσφεύγων είναι δημοσιογράφος. Τον Ιούνιο του 2013 δημοσίευσε άρθρο στην εφημερίδα, το οποίο αφορούσε την εξαφάνιση το 1997 του Α (αξιωματούχου του δήμου και επιχειρηματία). Ο προσφεύγων από το 2001 κατείχε γραπτή δήλωση πρώην αστυνομικού, που είχε ασχοληθεί με την έρευνα της εξαφάνισης του Α. Η δήλωση περιείχε σειρά αναφορών ότι ο δικηγόρος D και ένας επιχειρηματίας ήσαν αναμεμειγμένοι στην εξαφάνιση του Α. Το δημοσίευμα ανέφερε ότι η δήλωση του αστυνομικού βρισκόταν στην κατοχή της εφημερίδας και φανέρωνε αυτά που έγραφε σχετικά με την εμπλοκή του D. Ο τελευταίος επέτυχε την αμετάκλητη καταδίκη του προσφεύγοντος να του πληρώσει ποσό 3.000 ευρώ ως αποζημίωση για δυσφήμηση, καθώς και δικαστική δαπάνη 10.150 ευρώ.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι ήταν κρίσιμο τα εθνικά δικαστήρια να κάνουν μια προσεκτική αξιολόγηση της παρουσίας και του επιπέδου του δημόσιου συμφέροντος για τη δημοσίευση της επίμαχης πληροφορίας στην παρούσα περίπτωση, καθώς επίσης και αν πλήττεται η ισορροπία μεταξύ ενός τέτοιου δημόσιου συμφέροντος και των ατομικών συμφερόντων. Εφόσον παρέλειψαν να εξετάσουν αυτά τα στοιχεία, δεν είναι δυνατόν να λεχθεί ότι τα εθνικά δικαστήρια εφάρμοσαν τα στάνταρντ που ενσωματώνει το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ (ελευθερία έκφρασης). Μετά ταύτα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή και υποχρέωσε τη Σλοβακία να πληρώσει στον προσφεύγοντα: 14.463 ευρώ ως αποζημίωση για τις υλικές του ζημίες, 5.850 ευρώ λόγω ηθικής βλάβης και 3.935,10 για τα δικαστικά του έξοδα.