Σύμφωνα με τον θρύλο, το σκάκι εφευρέθηκε σε κάποια χώρας της Ανατολής. Είναι πολλοί που ισχυρίζονται ότι δημιουργήθηκε στην Περσία. Δεν έχει όμως τόση σημασία η προέλευσή του, όσο μια ιστορία που κυκλοφορεί και κανένας δεν γνωρίζει αν είναι αληθινή ή απλά ένας θρύλος.
Λέγεται ότι ο εφευρέτης του σκακιού παρουσίασε το νέο παιχνίδι στον Αυτοκράτορά του, ο οποίος ενθουσιάστηκε τόσο πολύ ώστε είπε στον εφευρέτη: «Για την ευχαρίστηση που μου προσέφερες, μπορείς να μου ζητήσεις ό,τι θέλεις». Και ο εφευρέτης είπε στον Αυτοκράτορα: «Δεν ζητάω πολλά. Να, η σκακιέρα έχει 64 τετραγωνάκια. Στο πρώτο τετραγωνάκι θα μου δώσετε ένα σπυρί σιτάρι. Στο δεύτερο θα μου δώσετε δύο σπυριά σιτάρι, στο τρίτο τέσσερα και ούτω καθ’ έξης». Ο Αυτοκράτορας βρήκε το αίτημα πολύ λογικό και το δέχθηκε με ευχαρίστηση. Οταν όμως άρχισαν να ικανοποιούν το αίτημα, διαπίστωσαν ότι μέχρι τα πρώτα 32 τετραγωνάκια η απαιτούμενη ποσότητα του σιταριού ήταν 4 περίπου δισεκατομμύρια σπυριά σιτάρι και μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ποσότητα αυτή. Από εκεί και πέρα, όμως, τα πράγματα έβγαιναν εκτός ελέγχου. Η ποσότητα του σιταριού που χρειαζόταν για να ικανοποιηθεί το αίτημα του εφευρέτη ξεπερνούσε σε όγκο τα Ιμαλάια! Το τέλος της ιστορίας δεν είναι απολύτως γνωστό. Το πιθανότερο είναι ότι ο
Αυτοκράτορας αποκεφάλισε τον εφευρέτη γιατί δεν ήταν δυνατόν να ικανοποιήσει το αίτημά του.
Κρατήστε στο μυαλό σας μια υποσημείωση ότι τα μεγέθη άρχισαν να γίνονται δυσθεώρητα μετά το 32ο τετραγωνάκι, δηλαδή όταν μπήκαμε στο δεύτερο μισό της σκακιέρας.
Συνεχίζω με τη σημερινή εποχή, η οποία όντως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Πριν από πενήντα χρόνια, συγκεκριμένα το 1965, ο συνιδρυτής της Intel και πολύ μεγάλος φιλάνθρωπος, ο Gordon Moore, δημοσίευσε ένα άρθρο στο περιοδικό Electronics, όπου διατύπωσε μια άποψη η οποία καθιερώθηκε να λέγεται Νόμος του Moore στον χώρο της πληροφορικής, ο οποίος με απλά λόγια λέει ότι με τα ίδια χρήματα θα αγοράζουμε διπλάσια υπολογιστική ισχύ απ’ ό,τι αγοράζαμε τον περασμένο χρόνο. Προέβλεψε, μάλιστα, ότι αυτός ο διπλασιασμός θα κρατήσει «τουλάχιστον μία δεκαετία».
Ολοι μας έχουμε σαφή αντίληψη σχετικά με τον νόμο αυτό, είτε στους προσωπικούς υπολογιστές που αγοράζουμε είτε στα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Εκεί όμως που έκανε λάθος ο Moore ήταν στη διάρκειά του. Αρχικώς μιλούσε για τουλάχιστον μία δεκαετία. Η πρόβλεψή του αποδείχθηκε πολύ συντηρητική. Ο νόμος του ισχύει πλέον περίπου 50 χρόνια και δεν αφορά μόνο την υπολογιστική ισχύ, αλλά καλύπτει πλήρως και την ψηφιακή πρόοδο. Είναι γεγονός ότι ό ίδιος ο Moore το 1975 αναθεώρησε την αρχική διατύπωση λέγοντας ότι διπλασιασμός δεν γίνεται κάθε χρόνο, αλλά κάθε δύο χρόνια. Και εδώ πάλι υπήρξε συντηρητικός. Η πράξη έδειξε ότι ο διπλασιασμός γίνεται περίπου κάθε 18 μήνες. Και στο σημείο αυτό φθάνουμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Τα 50 χρόνια είναι 600 μήνες, διαιρούμενοι με το 18 μας δίνουν 33 διπλασιασμούς.
Δηλαδή, αυτή την εποχή που ζούμε, σύμφωνα με τον Νόμο του Moore, μπαίνουμε στο δεύτερο μισό της σκακιέρας και οι εξελίξεις στον χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας θα είναι τόσο ραγδαίες και συγκλονιστικές, που είναι πρακτικώς αδύνατον να τις προβλέψουμε και να τις εκτιμήσουμε. Αυτό όμως που σίγουρα μπορούμε να προβλέψουμε είναι τα χαρακτηριστικά των μελλοντικών εφαρμογών. Η ψηφιακή εποχή θα καθορίζεται από τρία χαρακτηριστικά: η εξέλιξη θα είναι εκθετική (Exponential), η πληροφορία θα είναι 100% ψηφιακή (Digital) και οι εφαρμογές θα συνδυάζουν πολλές τεχνολογίες (Combinatorial). Η πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια σε υπολογιστική ισχύ, σε αισθητήρες, στις τηλεπικοινωνίες και σε αποθηκευτικούς χώρους είναι τόσο μεγάλη, που είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα δούμε εφαρμογές που ούτε μπορούμε να τις διανοηθούμε σήμερα. Προσωπικά προβλέπω ότι το αυτοκίνητο θα είναι το επόμενο πεδίο μάχης στην ανάπτυξη λογισμικού και εφαρμογών και σε πολύ λίγα χρόνια θα θεωρούμε παράξενο να βλέπουμε οδηγό στο αυτοκίνητο. Ηδη εδώ και μερικούς μήνες, η Google διαθέτει οχήματα που κινούνται στην περιοχή του Los Angeles χωρίς οδηγούς. Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα οχήματα αυτά έχουν εμπλακεί μόνο έντεκα φορές σε ατυχήματα, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις έφταιγε ο οδηγός του άλλου οχήματος και όχι το όχημα χωρίς οδηγό!
Θα σας δώσω, όμως, ακόμη δύο παραδείγματα από τη σημερινή κατάσταση για να πιστοποιήσω πόσο αλλάζει η εποχή μας. Ολοι πλέον γνωρίζουμε και πιθανότατα χρησιμοποιούμε συστήματα πλοήγησης. Αυτά μας οδηγούν από το σημείο Α στο σημείο Β, ακολουθώντας συνήθως το συντομότερο δρομολόγιο. Σε πιο προηγμένες χώρες, για παραπάνω βοήθεια μπορούμε να έχουμε και πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για την κίνηση στους δρόμους. Εδώ και μερικά χρόνια λειτουργεί μια εταιρεία, η Waze, η οποία προσφέρει κάτι παραπάνω. Αντλώντας πληροφορίες από τα οχήματα των συνδρομητών της, μπορεί να εκτιμήσει, σε πραγματικό χρόνο, την ταχύτητα με την οποία κινούνται τα οχήματα αυτά στους δρόμους και να μας καθοδηγήσει στον προορισμό μας βάσει του ταχύτερου δρομολογίου το οποίο ισχύει τη δεδομένη στιγμή και όχι υποχρεωτικά του συντομότερου. Για παράδειγμα, αν γίνεται μια πορεία στην Πανεπιστημίου και θέλει κάποιος να πάει από το Σύνταγμα στην Ομόνοια, το σύστημα θα τον οδηγήσει να πάει μέσω Αθηνάς. Είναι φανερό ότι όσο αυξάνεται ο αριθμός των χρηστών της, τόσο αυξάνεται και η ακρίβεια των υπολογισμών της και κατά συνέπεια η ικανοποίηση των πελατών της. Αυτό είναι ένα κλασικό παράδειγμα του λεγόμενου Network Effect. Οσο περισσότεροι μετέχουν και είναι διασυνδεδεμένοι σε ένα σύστημα, τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα. Σήμερα η εταιρεία έχει παρουσία σε 200 χώρες του κόσμου με 50 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες και τα συστήματά της υποστηρίζουν περισσότερες από 45 γλώσσες. Στην Ελλάδα έχει μικρή παρουσία, με μερικές χιλιάδες χρήστες που είναι συγκεντρωμένοι στην Αθήνα.
Πάμε σε ένα άλλο παράδειγμα. Αν μπείτε στο www.Forbes.com και δώσετε στην αναζήτηση Narrative Science, ως αποτέλεσμα θα πάρετε διάφορα νέα σχετικά με εισηγμένες εταιρείες. Για παράδειγμα αντιγράφω από το site μια πρόσφατη ανακοίνωση:
«TiVo reports its first-quarter earnings on Tuesday, May 26, 2015, and the consensus earnings per share estimate is seven cents per share. The consensus estimate hasn’t changed over the past month, but it’s down from three months ago when it was nine cents. For the fiscal year, analysts are projecting earnings of 39 cents per share. A year after being $107.1 million, analysts expect revenue to fall 15% year-over-year to 91.4 million dollars for the quarter. For the year, revenue is projected to roll in at 383.2 million dollars. The majority of analysts (67%) rate TiVo as a buy. This compares favorably to the analyst ratings of seven similar companies, which average 43% buys».
Ξέρετε γιατί είναι ενδιαφέρον το παραπάνω κείμενο; Γιατί δεν γράφτηκε από άνθρωπο, αλλά από αλγόριθμο. Είναι όμως πρακτικώς αδύνατον να το καταλάβει κανείς. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν μετέφρασα το κείμενο, για να μην αλλοιώσω το περιεχόμενο με τη δική μου ανθρώπινη παρέμβαση. Η Forbes από το 2012 έχει αναθέσει στη Narrative Science να παράγει εντελώς αυτόματα τις εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών, τροφοδοτώντας μόνο νούμερα.
Είμαι βέβαιος ότι σε μερικά χρόνια θα έχουμε πολυπλοκότερα κείμενα, γραμμένα από αλγορίθμους, των οποίων την προέλευση θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναγνωρίσουμε. Πνευματικές δραστηριότητες, οι οποίες στο παρελθόν ήταν αποκλειστικότητα της ανθρώπινης συνθετικής σκέψης, μπορεί στο μέλλον να αποτελούν εργασία των εξαιρετικά προηγμένων μηχανών. Πραγματικά, ζούμε σε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εποχή!
ΥΓ. Αν θέλετε να έχετε μια πραγματική εμπειρία από το παρόν και μια πρόγευση για το μέλλον, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.amazon.com/echo και δείτε το video. Δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας και τ’ αυτιά σας!
* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.